Azərbaycan demokratik respublikasi
Yüklə 0,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ASLANBƏY SƏFĠKÜRDSKĠ
69
Dövlət Müdafiə Komitəsi sədrinin birinci müavini idi.
X. Məlik – Aslanovun təşəbbüsü ilə 1919-cu ildə Bakıda ana dilində dərs keçilən ilk dəmir yolu nəqliyyatı məktəbi açılmışdır. Onun gərgin əməyi sayəsində Azərbaycan dəmir yolunda böyük təmir işləri aparılmış və nəqliyyatın nizamlı surətdə işləməsi qaydaya salınmışdır.
Latın əlifbasına keçmək üçün 1919-cu ilin aprelində Nazirlər Şurasının göstərişi ilə X. Məlik – Aslanovun rəhbərliyi altında xüsusi komisiyya yatadılmış, həmin komissiya Azərbaycan parlamentinə layihə təqdim etmişdir. Lakin layihənin müzakirəsi yarımçıq qalmışdır.
X. Məlik – Aslanov 1921-ci ilin əvvəllərində Azərbaycan Dövlət Tikinti komitəsində əvvəlcə şöbə müdiri, sonra isə komitə sədri işləmişdir. Bundan sonra o, Azərbaycan Ali Xalq Təsərrüfatı Şurası yanında dəmir yolu tikintisi idarəsinin rəisi və şuranın məsləhətçisi idi. Azərbaycan Dövlət Plan Komitəsinin sənaye – nəqliyyat tikinti bölməsinin üzvü (1923-1925), Zaqafqaziya Dəmir Yolu İdarəsinin üzvü (1922 - 1924), Azərbaycan Politexnik İnstitutunun inşaat fakültəsində yol, sənaye, nəqliyyat və tikinti bölməsinin sədri (1921- 1930), həmin fakültənin dekanı (1924 - 1930), RSFSR və Azərbaycanın bir sıra elmi – texniki və mədəni – maarif təşkilatlarının üzvü (1921 - 1930), SSRİ Ali Xalq Təsərrüfatı Şurasının elmi – texniki kollegiyasının üzvü (1927 - 1930) olan Xudadatbəy Məlik- Aslanov 1926 – 1930-cu illərdə Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi üzvülüyünə namizəd seçilmişdir. Bu dövrdə onun Moskva jurnallarında bir neçə məqaləsi çap olunmuşdur. 1927-ci ildə Politexnik İnsititutunun nəşriyyatı, 1929-cu ildə isə Azərbaycan Dövlət nəşriyyatı X.Məlik- Aslanov dəmir yolu texnikasına aid iki kitabını nəşr etmişdir.
X. Məlik- Aslanov 1930-cu ilin əvvəlində Azərbaycan Baş siyasi İdarəsi tərəfindən əsassız ittiham olunub həbs edilmiş və 1933-cu ilin ortalarında azad olunmuşdur. O, həmin ilin sentyabrın 1-dən Azərbaycan Nəqliyyat İnstitutunda dəmir yolu kafedrasına və Azərbaycan İnşaat İnstitutunda inşaat işinin təşkili kafedrasına rəhbərlik etmişdir. Texniki elmləri sahəsində ilk azərbaycanlı professorlardan biri olan X. Məlik –Aslanov 1934-cu ilin avqustunda əsassız ittiham edilərək yenidən həbs olunmuş və 1935-ci ilin iyulun 23-də vəfat etmişdir. 30-cu illərdə tuğyan edən Stalin repressiyası nəticəsində xalqımız öz görkəmli oğullarından birini də belə itirmişdir.
M.Əlioğlu.
70
Aslanbəy Ağalar oğlu Səfikürdski 1880-ci ildə Gəncə qəzasının Səfikürd kəndində doğulmuşdur. Orta təhsilini Gəncə klassik gimnaziyasında aldıqdan sonra o. Peterburq universitetinin hüquq fakultəsinə daxil olmuşdur. Peterburq həyatı A.Səfikürdskinin bir ziyalı kimi formalaşmasında böyük rol oynamışdır. O, burada azərbaycanlı tələbələrin təşkil etdiyi həmyerlilər təşkilatının üzvü olmuşdur. Aslanbəy ali təhsilini başa çatdıraraq 1905-ci ildə Gəncəyə qayıtmışdır. O, tezliklə Gəncədə ―Müsəlman xeyriyyə cəmiyyətinin‖ rəhbərlərindən biri, həmçinin ―aktyorlar cəmiyyəti‖nin sədri olmuşdur. 1915-ci ildə Peterburq universitetinin professoru Boduen – de Kurtilin sədrliyi altında Kiyevdə ölkənin qeyri –rus millətlərinin qurultayı keçirilmişdir. Qurultayda Azərbaycandan Qasımbəy Əmircanov və Aslanbəy Səfikürdski nümayəndə kimi iştirak etmişlər. İlk dəfə olaraq bu qurultayda ―Azərbaycan muxtariyyəti‖ haqqında məsələ qaldırılmışdır. 1919-cu ildə A.Səfikürdski bu münasibətlə yazmışdır: ―O vaxr elan olunmuşdur ki, Azərbaycanda məskun olan xalqlar tam muxtariyyət almalıdırlar. Qurultayda iştirak edən Gürcüstan və Ermənistan nümayəndələri də bu cür nöqteyi – nəzərdən dayanmışlar. Onda Qafqaz xalqları arasında sərhədlər barədə indikinə nisbətən mübahisə və fikir ayrılığı az idi. O vaxt bildirilmişdir ki, Azərbaycan bütün Bakı və Yelizavetpol (Gəncə) quberniyalarını, Zaqatala dairəsini, İrəvan və Tiflis quberniyalarının bir hissələrini əhatə etməlidir ki, Azərbaycan türkləri ilə məskundur. Gürcüstan və Ermənistan nümayəndələri buna etiraz etmirdilər. Hal – hazırda isə, təəssüf ki, bu məsələdə razılıq yoxdur‖ (―Azərbaycan‖ № 110, 28.5.1919).
A. Səfikürdski müxtəlif illərdə Gəncə və Şuşanın qəza məhkəmələrində iş kəsmək üzrə andçı – müvəkkil vəzifəsini icra etmişdir.
1917-ci ildə Rusiyada fevraql – burjua inqilabı baş verdi. A.Səfikürdski həmin ilin martında yaranmış Gəncə qəza icraiyyə komitəsinin tərkibinə seçilmişdir.
1918-ci il fevralın 28-də Zaqafqaziya seymi tərəfindən təsdiq olunmuş müsəlman fraksiyasında A.Səfikürdski ―Müsəlman sosialist blokuna‖ daxil idi. Yüklə 0,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|