Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının professoru, tarix
Yüklə 1,94 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məlumdur ki, hələ 1961-ci ildə Zaqafqaziya hərbi dairəsinin köhnə silahları ləğv edilərkən (yeniləri ilə əvəz edildi) köhnə silahlar mar
- Bu haqda bax: İ.Z.İsmayılov, Türk dünyası XX osrin 90-cı illərində, B., 2001., s, 94-96 Bax
ilir: «Tarixən təşəkkül tapmış sərhədlər daxilində Azərbay can Respublikasının ərazisi vahid, bölünməz və verilməzdir. Azərbaycan Respublikası öz ərazisinin heç bir hissəsini heç bir formada kimsəyə vermir, yalnız Azərbaycan Respublikası Parlamentinin qərarı ilə respublikanın bütün əhalisi arasın da xalq səsverməsi (referendum) keçirmək yolu ilə Azər baycan xalqının razılığı əsasında sərhədlərdə dəqiqləşdirmə və düzəliş aparıla bilər. Azərbaycan Respublikası ərazisinin heç bir hissəsi başqa dövlət və ya başqa dövlətin hüquqi şəxsi tərəfindən satın alına bilməz». Və nəhayət, «Kosntitusiya Aktı»nm yekun maddəsi olan 32-ci maddəsində yazılmışdır: «Bu Kosntitusiya Aktı
Beləliklə, Kosntitusiya Aktında dövlətçilik məsələləri, iqtisadi və siyasi münasibətlərə aid, məzmunca yeni, mad dələr öz əksini tapmışdır. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanın öz müstəqilliyi haqqında Kosntitusiya Aktım qəbul etməsi Öz bəkistan və Qırğızıstandan ay yarım sonra həyata keçiril mişdir (Özbəkistan - 1/IX, Qırğızıstan - 2/ IX.91). Görünür bu gecikmənin səbəblərindən biri Azərbaycana qarşı Ermə nistan silahlı qüvvələrinin hərbi təcavüzü olmuşdur. «Kosntitusiya Aktı» qəbul edilməsindən az sonra Ali Sovetin 1991-ci ilin noyabrının əvvəllərində keçirilən II ses siyasında ayrı-ayrı deputatlar Ermənistan silahlı qüvvələri nin Azerbaycan Respublikasının ərazilərinə hücumları da vam etdirmələri haqqında məlumatlar verdilər və göstərdilər ki, Dağlıq Qarabağda və sərhəd rayonlarında Azərbaycan kəndlərindən əhali öz doğma yurdlarını tərk edirlər. Ali Sovetin sessiyasında eləcə də göstərildi ki, Dağlıq Qarabağda yerləşdirilmiş SSRİ Daxili İşlər Nazirliyinin qo şunları ermənipərəst mövqe tutur və bu da Azərbaycanın İt 90 tifaq müqaviləsini imzalamaqdan imtina etməsinə Moskva nın münasibətinin nəticəsidir. Ali Sovetin sessiyasında Res publika Müdafiə Nazirliyinin fəaliyyətsizliyi də ciddi tənqid olundu. Kosntitusiya Aktının qəbul edilməsindən sonrakı ilk ay larda Respublikada hərbi və iqtisadi vəziyyətin təhlili onu de məyə əsas verir ki, Müstəqillik elan olunandan sonra Azər baycanda dövlət quruculuğu işi çox zəif aparılmışdır. Məsə lən, 1990-cı ilin 27 yanvarında Xankəndində təşkilat komitəsi yaradılmışdı və bu komitə böyük çətinliklərə döş gərərək müəyyən işlər görürdü (onun işi millət vəkili Veli Məmmə dovun rəhbərliyi altında az da olsa müsbət nəticə verirdi). Prezident A.Mütəllibov özünün 10 yanvar 1992-ci il ta rixli fərmanı ilə bu komitəni Xankəndindən Ağdama köçür dü. Əlbətdə bu qərar səhv idi və sonrakı hadisələr bunu təs diq etdi. SSRİ dağıldıqda Azərbaycan erazilərində olan silahla rın bir hissəsi Azərbaycan Respublikası hökuməti sərənca mına keçdi. Bu silahların əksəriyyəti köhnəlmiş hərbi texni ka idi. Eyni vəziyyət Kaspi hərbi gəmilərinin bölünməsində də baş verdi. Görünür Ermənistana daxildə və xaricdən rəhbərlik edən siyasətçilər hadisələrin istiqamətini özləri üçün daha düzgün müəyyənləşdirə bildilər və ona görə də Ermənista nın Ali Soveti 1989-cu ilin 1 dekabrında Dağlıq Qarabağın Ermənistan ərazisinə birləşdirmək haqqında qərar qəbul etdi və beynəlxalq hüquq normalarına zidd olan həmin qeyri qa nuni qərar bu günə qədər ləğv edilməmişdir. Azərbaycan və Ermənistanın silah kvotası (icazə ve rilmiş silah miqdarı) Ermənistan mətbuatının açıqlamasına görə aşağıdakı miqdarda müəyyən edilmişdir: tanklar - 220- yə qədər, bronemaşm - 220-yə qədər, artilleriya sistemləri - 285-ə qədər, hərbi təyyarələr - 100-dən çox olmayaraq, hər bi vertalyotlar - 50-dən çox olmayaraq.
Yenə də Ermənistan mətbuatında verilən məlumata gö rə bu göstərilən silah miqdarından SSRİ dağılması dövründə Zaqafqaziyada yerləşən 4-cü ordunun silahlan hesabına Azer baycan almışdır: tanklar - 285, bronemaşınlar - 42, artilleriya sistemləri - 346, hərbi təyyarələr - 8 vahid və min vaqondan çox silah güllələri. Bu mənbədə həm də göstərilir ki, Kaspi hərbi donanmasının silahlanmn 35%-i Azərbaycanın ixtiya rına keçmişdir. Burada eləcə də göstərilir ki, Dağlıq Qarabağın silahlı qüvvələri 253 tankdan, 278 bronemaşmdan və 298 artilleriya qurğularından ibarətdir. Rusiya dövlətinin işğalçı Ermənistana dəfələrlə hərbi silah verməsini və orada hərbi bazaların saxlamasını nəzərə alsaq, bu gösterilən rəqəmlərin1 dünyada ictimai rəyi aldat maq üçün açıqlandırıldığı^ h$ inandırıcıdır. Ermənistan hərbi qüvvələrinin 1992-ci ilin fevralının 25-dən 26-a keçən gecə Rusiyanın 366-cı alayı ilə birlikdə Azərbaycanın Xocalı şəhərinə hücumu, dinc və müdafiəsiz əhalini misli görülməmiş vəhşiliklərlə məhv etməsi bir daha sübut etdi ki, erməni faşistləri üçün insanlıq məvhumu yox dur, və onlar «Böyük Ermənistan» yaratmaq naminə bütün vəhşiliklərə ol atırlar. Xocalı faciəsinin baş verməsi və onun hətta Azər baycan xalqından ilk günlərdə gizlədilməsi prezident A.Mü- təllibovun Azərbaycanda hakimiyyətinə son qoydu və o, Moskvaya qaçdı. Belə bir vəziyyətdə hakimiyyətə 1989-cu ilin iyulunda yaradılmış Azərbaycan Xalq Cəbhəsi gəldi və bu hakimiyyət bir il davam etdi. Məlumdur ki, hələ 1961-ci ildə Zaqafqaziya hərbi dairəsinin köhnə silahları ləğv edilərkən (yeniləri ilə əvəz edildi) köhnə silahlar mar şal K.Voroşilov və marşal İ.Baqramyanın bilavasitə iştirakı ilə çox məxvi və gizli yollarla Gürcüstandan Ermənistana ötürülmüşdü. Be lə faktlar göstərir ki, ermənilərin "Böyük Ermənistan" yaratmaq pla nı bəzilərinin düşündüyü kimi heç do xülya deyildir. 92
məzmunu Milli ideologiya dövlətçiliyin əsasıdır. O, eyni zaman da xalqın siyasi mədəniyyətinin əsasını təşkil edir. Siyasi məzmun və siyasi xarakter daşıyan milli ideologiya xalqın siyasi mədəniyyətinin səviyyəsində həlledici rol oynayır. Sovet siyasi sistemində milli ideologiyaya qeyri-rəsmi olsa da, qadağa qoyulmuşdu. Ümumsovet, beynəlmiləl ideo logiya bütün vasitələrlə geniş təbliğ edilirdi, «Sovet adamı», «çoxmillətli sovet xalqı» üslubları formalaşmaqda olan bir həqiqət kimi qələmə verilirdi. Halbuki, kommunist ideolog iyasının yaradıcılarından olan V.İ.Lenin əsərlərində dəfələr lə yazmışdır ki, milli fərqlər çox uzun bir müddətdə mövcud olacaqdır. Arzu ediləni bir fakt kimi qəbul etmək və ya qəbul et dirmək Sovet ideologiyasına uzun illər rəhbərlik etmiş boz kardinal Mixayıl Suslov və onun ətrafındakılara xas olan bir mərəz idi. Buna görə də SSRİ-də milli ideologiyalar, milli hisslər boğulur və tapdalanırdı. Qırğız şairi Oljas Sulcyme- ııovun başına gətirilənlər bynun təsdiqidir1. Müasir Azərbay&ÜTİıq ideologiyasının əsasım təşkil edən türkçülük, islamçılıq, vətənçilik və müasirlik durumla rının əsasını hələ XX əsrin əvvəlində görkəmli filosof Oli- bəy Hüseynzadə nəzəri planda əsaslandırmışdı2. Azərbaycanın milli ideologiyasının əsasını dövlətçiliy imizin qorunub saxlanması ideyası təşkil edir. Bu ideyanın kökündə isə azərbaycançılıq məfkurəsi durur. Azorbaycan- çılıq ideyası eyni zamanda dünyada yaşayan bütün azərbay canlıların ideyasıdır. Bu haqda bax: İ.Z.İsmayılov, Türk dünyası XX osrin 90-cı illərində, B., 2001., s, 94-96 Bax: İ.Z.İsmayılov, Azərbaycanda dövlətçilik fikri oçerkləri, B., 1996, s. 54-59 93 Yüklə 1,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|