219
CKU-3 və plastifikator qarışıqlarının vulkanizatlarının
fiziki-mexaniki xassələri
Vulkanizatların xassələri
Qırılmadamöhkəmlik
həddi Mpa
21.4
19.7
15.3
22.1
15.8
21.7
15.0
300% uzanmada şərti
gərginlik MPa
0.96
0.92
0.63
0.90
0.65
0.87
0.67
500%
uzanmada şərti
gərginlik MPa
1.81
1.70
1.81
1.79
1.25
1.81
1.27
Nisbi uzanma, %
900
870
840
880
900
870
890
Nisbi qalıq
deformasiyası, %
9.1
9.0
10.2
8.5
8.0
9.0
8.5
Qırılmağa
müqavimət kH m
38.0
35.1
27.0
40.0
28.0
38.5
31.5
Elastiklik,%
70.0
68.0
61.5
68.0
62.0
69.0
63.0
TM-2 üzrə bərklik
şərti vahidi
35.0
32.0
27.5
35.0
31.0
35.0
30.0
ALÇAQ TEMPERATURLU OKSİDLƏŞDİRİCİ
XLORLAŞMA YOLU ILƏ 1-FENİL, 1,2
DİXLORETANIN ALINMASI
Magistr: Elmi rəhbər:
Mikayılova Vüsalə Azər qızı dos. N.Abdullayev
II kurs, Qrup: A3216
Elmi texniki tərəqqinin əsas şərtlərindən biri xammal
resuslarının kompleks istifadəsidir.Bununla əlaqədar olaraq bir
çox istehsalatların yan məhsulu olan hidrogen xloridin
utilizasiyası problemi çox mühüm əhəmiyyət daşıyır.Dünyada
müxtəlif istehsalatlardan yüz min tonlarla utilizə olunmayan
hidrogen xlorid alınır ki,bunu da qələvi ilə neytrallaşdıraraq su
hövzələrinə atırlar.Bununla da ətraf mühitin ekoloji durumu
əhəmiyyətli dərəcədə mürəkkəbləşir.Bununla yanaşı çox böyük
220
miqdarda xlor sintetik hidrogen xloridin ,texniki və reaktiv
xlorid turşusunun alınmasında istifadə olunur.Buna görə də
yan məhsul kimiəmələ gələn hidrogen xlorid səmərəli alinmasi
və sonrakı emalıyalnız iqtisadi əhəmiyyət daşımır,həmçinin
ətraf mühitin çirklənməsinin qaşısını alır.
Neft sintezi sənaye sahələrində alkilaromatik karbohidro-
genlərin xlorlu törəmələri mühüm əhəmiyyət daşıyır, belə ki
onlar
polimer
materialların,
boyaqların,dərman
pereparatlarının, səthi aktiv və ətirləyici maddələrin,
plastifikatorların, sürtkü yağlarının, herbisidlərin, pestisidlərin
istehsalında qiymətli yarımməhsul hesab edilirlər.
Karbohidrogenlərin və onların xlorlu törəmələrinin alçaq
temperaturlu oksidləşdirici xlorlaşdırılması proseslərinə maraq
xlorüzvü sintez proseslərinin yan məhsulu olan hidrogen
xloridin emal edilməsi probleminin kəskinliyi ilə izah
edilir.Yüksək
temperaturda
hidrogen
xloridin
emalı
əhəmiyyətli çatışmazlıqlara malikdir. Belə ki bu proses zamanı
yüksək enerji sərfi tələb olunur. Bununla əlaqədar olaraq
hidrogen xloridin alçaq temperaturlu emal proseslərinə maraq
artmaga başladı. Aparılmış tədqiqatlar nəticəsində məlum oldu
ki,oksidləşdirici xlorlaşma prosesini maye fazada 0-80
℃
temperatur intervalında HCl-H2O2 sistemində həyata kecirmək
olar.Alkil aromatik karbohidrogenlərin HCl-H2O2 sistemində
oksidləşdirici xlorlaşdırılması öyrənilmişdir. Belə ki stirolun
oksixlorlaşdırılmasından tərkibində xlor atomu saxlayan,
həmçinin həm xlor, həmdə onun oksi hidroksil qrupu saxlayan
maddələr alınır ki, bunlar da monomer kimi polimer materiallar
istehsalında geniş tətbiq olunur.
221
POLİVİNİLXLORİDLƏ MODİFİKASIYA OLUNMUŞ
ETİLEN-PROPİLEN KAUÇUKU ƏSASINDA
KOMPOZİSİYANIN ALINMASI VƏ XASSƏLƏRİNİN
TƏDQİQİ
Magistrant:
Elmi rəhbər:
Musayeva Vüsalə Alim qızı dos.Mövlayev İ.H.
II kurs, A3226
Etilen-propilen kauçukları doymuş kauçuk olmaqla
bərabər, xüsusi təyinatlı kauçuklar sin- finə daxildir. Biz
tədqiqat üçün üçüncü monomeri disiklopentadien olan üçlü-
etilen-propilen kau-çuku götürürük. Onun özlülüyü Muniyə
görə 60-dır. Bildiyimiz kimi etilen-propilen-üçlü (SKEPT-60)
sopolimeri əsasında alınan rezinlər yüksək temperatura, ozona
və suda şişməyə qarşı davamlıdır, dielektrik xassəsi əladır.
SKEPT əsasında alınan rezinlərdən yüksək temperatur (150-
160
°C-yə
q
ə
d
ə
r
) şəraitində istismar olunan məmulatların
alınmasında geniş tətbiq edilir. SKEPT rezinləşmiş şlankların,
parçaların, istiliyədavamlı konveyer lentlərinin, maşınların
formalı, qeyri- formalı detallarının alınmasında, elektrik
kabellərinin izolyasiyasında istifadə edilir.
Etilen-propilen-üçlü
kauçukunun
yuxarıda
qeyd
etdiyimiz müsbət xassələri ilə bərabər bir sıra xassələrə
malikdir: onun əsasında olan qarışığın kiçik konveksiya
yapışqanlığı, vulkanizasiya sürətinin aşağı olması, yüksək
doymamış kauçuklarla məhdud uyğunlaşması, parçalar və
metal-larla kiçik əlaqə möhkəmliyi və s.
Etilen-propilen kauçukunun göstərilən çatışmayan
xassələrinə görə Neft-kimya, ma- şınqayırma, rezin və şin
sənayelərində geniş tətbiq edilməsinə əngəllər törədir.
Ucuz xammal mənbəyinə malik olan etilen-propilen
kauçukunun çatışmayan xassələrini yaxşılaşdırmaq üçün
SKEPT-i funksional qrupu olan polivinilxloridlə (PVXE-62)