Azərbaycan elmlər akademiyasi şƏRQŞÜnasliq institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
bəy, mehtərbaĢı Sinan, çaĢnigir 414 Ġsa və Xacə Ənbər kimi əksər fəsad törədənlər öldürüldülər. Bu bəndə [Əbdi bəy] belə mətləli bir qəsidə yazıb, ən Ģərəfli, ən müqəddəs [ġah Təhmasibin] nəzərinə çatdırdı. NƏZM (B-276b) «Ġnsan olmayanı hörmətlə bəsləməyin nə faydası, Adamlıq öz yerindədir, əgər adamdırsa». Qəsidənin axırında deyilir: «Ey Ģah, bu iĢi öz yerində etmisən, Hamıdan ağıllı olduğun üçün dövlət səninlədir. Can- [baĢla] elə bir iĢ etmisən ki, HəĢr gününə qədər, nöqsansız təb «səni mədh edər». [Bayəzidin] böyük oğlu Orxanı Həsən bəy yüzbaĢıya kiçik oğlu sultan Mahmudu Məsum bəy Səfəviyə, baĢqa oğlu sultan Məhəmmədi qorçibaĢı Sevindik bəyə və dördüncü oğlu sultan Abdullanı Mir Seyid ġərif Baqiyə tapĢırdılar. Özünü dövlətxananın daxilində saxlamağı buyurub, qəddar və zalım qorçiləri ona nəzarətçi təyin etdilər. Ġlin ortasında ali əĢrəf [ġah Təhmasibin] səhhətində pozulma əmələ gəldi. Allaha Ģükr olsun ki, xezliklə sağaldı. SeĢənbə günü cümadiəl-əvvəl [ayının] 15-də (12 fevral 1560) Gürcüstan hakimi Ləvənd xanın oğlu Ġsa xan (M-261b) islamı qəbul etdi, niyyəti nəzərdə kimiya kimi bir Ģey oldu. Qazı Əqai Hüseyni Razi 415 bu misranı tarix üçün dedi: «Ġsi Ləvənd Ģod müsəlman əz sedq» 416 (Ġsa Ləvənd ürəkdən müsəlman oldu.) Ox və kaman qorçisi Hüseyn bəy ÇavuĢlu Ustaclu bu ildə düĢənbə günü zilhiccə [ayının] 17-də (8 sentyabr 1560) vəfat etdi. Toyuq ili (mart 1561- mart 1562) - bəzi ayları 968, bəzi ayları isə [96] 9-cu ildə (22.IX.1560-30.VIII.1562) Xandigar [sultan Süleymanın1 elçiləri baĢda MərəĢin hakimi Əli paĢa və qapıçıbaĢı Həsən ağa olmaqla 700 nəfər kiĢi seĢənbə [günü] rəcəb [ayının] 22-də (8 aprel 1561) Qəzvinə gəldilər. YekĢənbə [günü] rəcəb [ayının] 27-də (13 aprel 1561) [ġah Təhmasibin] busatını öpməyə nail oldular. Xandigarın hədiyyələri: hər biri bir ölkənin gəliri olan cəvahirlə bəzənmiĢ qılınc və xəncərləri, nəfis rum və Firəng qumaĢları və bir neçə doqquz 417 atdan ibarət töhfə və bəxĢiĢləri verdilər. Nəvvabi-ali [ġah Təhmasib] onlara hörmət və mərhəmət göstərdikdən sonra intizamlı əmirlər silkindən olan Səfər bəy Kəngərlu Ustaclunu elçi göndərməyi qərara aldı və onlarla (türk elçiləri ilə) birlikdə Ruma göndərdi. ġaban [ayının] 15-də (1 may 1561) baĢında xam xəyal olan Ləvənd xanın oğlu Gərgin Gəncə hakimi ġahverdi sultan Ziyad oğlu Qacarla müharibə etdi və öldürüldü. Rum elçiləri hazır olarkən (yəni Qəzvində olarkən) gürcülərin kəsilmiĢ baĢlarını, qənimətləri və əsir düĢmüĢ aznaurlarını əĢrəf [ġah Təhmasibin] nəzərinə çatdırdılar. Həmçinin bu ildə (1561-ci ildə) Xandigar [sultan Süleymanın] kürəkəni olan baĢ vəzir Rüstəm paĢa öz əsəli ilə öldü. SeĢənbə [gününün] gecəsi rəbiüs-sani [ayının] 10-da (29 dekabr 1560) Həsən YüzbaĢı Ustaclu vəfat etdi. Cümə [günü] səhər [vaxtı] sübh tezdən zilhiccə [ayının] 3-də (15 avqust 1561) Ģah qoĢununun piĢnamazı Seyid Məhəmməd Cəbəl Amoli Allahın rəhmətinə getdi. Zilhiccə [ayının] 17-də (29 avqust 1561) ölkənin baĢ mustovfisi (maliyyə vəziri) Xacə Qasım Nətənzi (M-262a) bağıĢlayan Allaha qovuĢdu (yəni öldü). Bu qitə onun haqqında deyildi: 418 ŞER «Vəzirlərin çırağı, yüksək rütbəli mustovfi hanı? Qədd-qaməti bu gün dövləti iĢıqlandırmır. Toxum kimi torpağın altına getdi ki, sabah Tornaqdan qiyamət səhrasına baĢ qaldırsın. Vəfat edərkən ölümünün tarixi üçün dedi: «ġəhidin becəhan səlamət bad» (Dinin Ģahı dünyada salamat olsun). [Onun] yerinə Mir Sədrəddin Ġsmayıl oğlu Mir seyid Mustovfi ġəhristani Ġsfahani [adı ilə tanınan] Mir Qiyasəddin Mahmud təyin olundu. [96]9-cu il məhərrəm ayının 8-də (18 sentyabr 1561) ordunun katibi 419 Xacəki bəy [adı ilə] məĢhur olan Xacə Sədəddin Məsud vəfat etdi. «BeheĢ- tibərin 420 (Əla behiĢt) onun vəfat tarixi oldu. Ondan sonra Qazı Sahan Hüseyninin elmdə, kamalda və natiqlikdə əvəzsiz olan oğlu Mirzə ġərəf Cahan rəhmətə getdi. Nəvvabi-kamyab [ġah Təhmasib] bəzi vaxtlarda Tarım və Xərzəvil tərəfə balıq ovuna gedirdi. Qəzvinə qayıtdıqdan sonra [orada] qıĢladı. ġahzadə [Məhinbanu] sultanımın cənazəsini çaharĢənbə gecəsi, cümadiəs- sani [ayının] 4-də (9 fevral 1562) ülyahəzrətin behiĢt qəbiristanına 421 yola saldılar. Bu qitə o vaxt [mən] fəqirin dilinə gəldi: QİTƏ «Elə ki, zəmanənin Həzrəti-Bilqeysinin beĢiyi (tabutu) yola düĢdü, Süleymanın taxtı kimi bərbad oldu. Bu yəqin oldu ki, bu xarababaddan Ülyahəzrətin beĢiyi cənnət bağına tərəf yola düĢdü. Əqlin pirindən [vəfatının] tarixini sual etdim, Dedi:«Dövləti-Ģahi-zəmanə baqi bad» 422 (Zəmanənin Ģahının dövləti əbədi olsun). O sədarət pənahlı ülyahəzrətin müəllimi olmuĢ müctəhidlərin baĢ müctəhidi sədarət pənahlı Mir Təqiəddin Məhəmməd, Hərəmin eĢikağası Mövlana Yulqulu bəy Ġymur Zülqədər o həzrətin cənazəsini möminlər Ģəhəri Quma aparıb, imam Musa ibn Səfərin - ona və onun ata-babasına salam olsun - basısı Həzrəti- Məsumə Fatimənin [məqbərəsinin] yanında dəfn etdilər. [AĢağıdakı] bu qitədən məlum olur ki, (M-262b) yaxın adamlardan, əmirlərdən və alimlərdən 4 ay müddətində bir neçə nəfər vəfat etmiĢdir. ŞER «Bax ki, 4 ay ərzində Dünya meydanı içərisində nələr oldu. Xacəki getdi və Qazı mərhum oldu, O, bu xoĢbəxt mülkə dayaq idi. Onun ardınca Seyid bəy Kəmunə getdi, Dövlətdə və ədalətdə onun tayı yox idi. YaxĢı əməlli, saleh adamların BağıĢlanılmıĢı Ģatır Məmməd getdi. Ondan sonra Bağdad Ģəhərinin elm dəryası Mir Feyzüllah getdi. Onlardan sonra fələyin yanında bənzəri olmayan Tərxan torpağa getdi. Ondan sonra qorçibaĢı getdi. Onların hamısını Allah bağıĢlasın. Sonra onların ölüm tarixini dedim: «Becəhan Ģahi-din səlamət bad» (Dünyada dinin Ģahı salamat olsun). Ġt ilində (mart 1562- mart 1563) bəzi ayları 969 bəzi ayları isə [9] 70-ci ildə (11.IX.1561-20.III.1563) Mirzə Kafi MünĢi Ordubadi pəncĢənbə [günü] zilqədə [ayının] 28-də (30 iyul 1562) vəfat etdi. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|