Azərbaycan Hüquqçular Assosiasiyası azərbaycan respublikasinin
Yüklə 3,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Prosessual hüquqlardan vicdanla istifadə etmək
- (sədrlik edənin) icazəsi ilə verilir. Şahidlər və ekspertlər qarşısında sualların qoyulması qaydasım MPM xüsusi olaraq tənzimləyir;
- Belə bir məlumat verilmədikdə, çağırış vərəqələri və bildirişlər məhkəməyə məlum olan
- MPM-in 177-ci maddəsinə əsasən, məhkəmə iclasma vaxtında gəlməyən və yaxud məhkəmə iclasmda qaydanı pozan şəxslərə, o cümlədən işdə iştirak edən şəxslərə sədrlik edən
Maddə 47, f^də iştirak edən şəxsiərin hüquq və vəzifələri 47.1. İşdə iştirak edən şəxslər, prosessual qanunvericiliklə onlara verilmiş prosessual hüquqlardan vicdanla istifadə elməyə borcludurlar. 47.2. İşdə iştirak edən şəxslər işin materialları ilə tanış olmaq, onlardan çıxarışlar elmək və surət çıxarmaq, etirazlar vermək, sübutlar təqdim və onların tədqiqində iştirak etmək, işdə iştirak edən digər şəxslərə, şahidlərə, ekspertlərə və mütəxəssislərə suallar vermək, vəsatətlər. o cümlədən də əlavə sübutların tələb edilmətti barədə vəsatətlər vermək, məhkəməyə şifahi və yazılı izahatlar vermək, məhkəmə prosesinin gedişi vaxtı ortaya çıxan bütün məsələlər barədə dəlillər gətirmək, işdə iştirak edən digər şəxslərin vəsatət və dəlillərinə etiraz etmək, məhkəmə qərarlarından şikayət etmək və mülki məhkəmə icraatı barədə qanunvericiliklə verilən digər prosessual hüquqlarından istifadə etmək hüququna malikdirlər. 47.3.İşdə iştirak edən şəxslər, mülki məhkəmə icraatı barədə qanunvericiliklə nəzərdə tutulan, icra olunmaması nəticə yarada bilən hallarda prosessual vəzifələr daşıyırlar. 1.
İşdo iştirak cdon şəxslər prosessual qanunvericiliklə onlara verilmiş hüquqlardan vicdanla istifadə etməlidirlər. Prosessual hüquqlardan vicdanla istifadə etmək dedikdə, işdə iştirak edən şəxslərin MPM-lə onlara verilmiş hüquqlardan istifadə edən zaman sui-istifadənin yolverilməzliyi nəzərdə tutulur. Məhkəmənin vəzifəsi yalnız həmin şəxslərə hüquqlarının, azadlıqlarının və qanunla qorunan mənafelərinin müdafiəsində kömək etmək deyil, həmçinin həmin hüquqları vicdanla yerinə yetirmələrinə nəzarət etməkdir. İşdə iştirak edən şəxslərin öz hüquqlarmdan vicdanla istifadə etməmələrinin qarşısı məhkəmə tərəfindən prosessual sanksiyalann tətbiqi yolu ilə alına bilər. 2.
müəyyən etmir, işdə iştirak edən şəxslərin hamısı üçün ümumi hüquqlar nəzərdə tutur. Ayn-ayrı şəxslərin hüquq və vəzifələri həmin subyektlərin hüquqi vəziyyətini tənzimləyən normalarda təsbit olunur. MPM-in 47.2-ci maddəsi işdə iştirak edən şəxslərin aşağıdakı hüquqlarmı nəzərdə tutur: - işin materialları ilə tanış olmaq; - işin materiallanndan çıxarışlar etmək və onlarm surətlərini çıxarmaq. Materiallardan çıxarışların həcmini işdə iştirak edən şəxslərin özləri müəyyən edirlər. Çıxarışları yalnız həmin şəxsə aid olan materiallarla məhdudlaşdırmaq olmaz, şəxsin işdə olan bütün materiallardan çıxarışlar etmək hüququ var. Materialların surətlərini həm əllə, həm də kserosuratini çıxarmaq və ya fotoşəklini çəkmək yolu ilə çıxarmaq olar; - etirazlar vermək, işdə iştirak edən şəxslərin MPM-in 19-cu maddəsinə uyğun olaraq hakimə (məhkəmə tərkibinə), ekspertə, mütəxəssisə, tərcüməçiyə, məhkəmə iclasının katibinə etiraz etmək hüquqları var; - sübutlar təqdim etmək və onlarm tədqiqində iştirak etmək. Bura bütün növ yazılı, maddi və s. sübutlar aiddir. Bu zaman sübutlarm aid edilməsi və mümkünlüyü barədə qaydalar qüvvədədir; - işdə iştirak edən digər şəxslərə, şahidlərə, ekspertlərə və mütəxəssislərə suallar vermək. Suallar şifahi şəkildə, məhkəmənin müəyyən etdiyi qaydada və hakimin 55
(sədrlik edənin) icazəsi ilə verilir. Şahidlər və ekspertlər qarşısında sualların qoyulması qaydasım MPM xüsusi olaraq tənzimləyir; - vəsatətlər, o cümlədən də əlavə sübutlarm tələb edilməsi barədə vəsatətlər vermək; - məhkəməyə şifahi və yazılı izahatlar vermək; - məhkəmə prosesinin gedişi vaxtı ortaya çıxan bütün məsələlər barədə dəlillər gətirmək, işdə iştirak edən digər şəxslərin vəsatət və dəlillərinə etiraz etmək. Etirazlar şifahi və yazılı foımalarda edilə bilər. Yazılı etirazlar hakim (sədrlik edən) tərəfindən elan edilir; - məhkəmə qərarlarından şikayət etmək; və s. Şərh olunan maddədə işdə iştirak edən şəxslərin hanusı üçün ümumi olan hüquqlar sadalanır. Bununla yanaşı, həmin şəxslərin bəzilərinin bir sıra əlavə hüquqlan var. Məsələn, tərəflərə həmin maddədə nəzərdə tutulan hüquqlardan əlavə, aşağıdakı hüquqlar da verilib: - mübahisəni münsiflər məhkəməsinin həllinə vennək (MPM, 29-cu maddə); - işdə öz hüquqlarm: müstəqil həyata keçirmək və ya birgə iştirakçılardan birmə həvalə etmək (MPM, 51-ci maddə); - işi barışıq sazişi bağlamaqla bitirmək (MPM, 52,191-ci maddələr); və s. 3. İşdə iştirak ^ən şəxslər təkcə prosessual hüquqlara malik d^illər, eyni zamanda prosessual vəzifələr də daşıyırlar. Mülki prosessual vəzifə ~ prosesin iştirakçısının mülki prosessual qanunvericiliyin normalan ilə müəyyən olunan və dövlət məcburiyyəti və ya ictimai təsir tədbirinin tətbiq olunması imkanı ilə təmin olunan davranış həddidir. Qanunvericilik işdə iştirak edən şəxslərin üzərinə müəyyən prosessual vəzifələr qoyur ki, bunlarm yerinə yetirilməsi prosessual sanksiyalarla və digər prosessual vasitələrlə təmin olunur. Bunlara sərfeli olmayan prosessual nəticələr (ərizənin qəbul edilməsindən imtina, ərizənin baxılmanuş saxlanması, vəsatətin təmin olunmasmdan imtina və s.) və dövlət məcburiyyəti (məcburi gətirmə, cərimə, digər tərəfin xeyrinə pulun tutulması ve s.) tədbirləri daxildir. Məsələn, MPM-in 21.5-ci maddəsinin göstərişinə görə, etiraz məhkəmə prosesini ləngitmək məqsədilə edilibsə, etirazı vermiş tərəf minimum əmək haqqı məbləğinin 100 misli miqdannda cərimə edilə bilər (MPM, 63-cü maddə). MPM-in 146-cı maddəsinə əsasən, məhkəmədə iştirak edən şəxslər və nümayəndələr iş üzrə icraat zamam öz ünvanlarmı dəyişdirmələri barədə məhkəməyə məlumat verməlidirlər. Belə bir məlumat verilmədikdə, çağırış vərəqələri və bildirişlər məhkəməyə məlum olan axırmcı ünvana göndərilir və çağınlan şəxs artıq həmin ünvanda yaşamasa da, çağmş vərəqəsi və bildiriş çatdırılmış hesab edilir (MPM, 146-cı maddə). MPM-in 177'-ci maddəsinə əsasən, məhkəmə iclasma vaxtında gəlməyən və yaxud məhkəmə iclasmda qaydanı pozan şəxslərə, o cümlədən işdə iştirak edən şəxslərə sədrlik edən məhkəmənin admdan xəbərdarlıq edə; qaydaları kobud surətdə pozan və ya məhkəməyə açıq surətdə hörmətsizlik ^ən şəxsləri minimum əmək haqqı məbləğinin 50 mislinədək miqdarda cərimə etməyə və yaxud 3 saatdan 24 saata kimi 56
Yüklə 3,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|