Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu
Yüklə 1,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İngilis dilində təsirli və təsirsiz feillər
Məhəbbət Mirzəliyeva, Kamilə Vəliyeva 100 Qaydalı və qaydasız feillərin avtomatik təyini alqoritmi 1. Cümlədə söz formalarını ayırmaq, 2-ci qaydaya keçmək. 2. Morfoloji təhlilin vasitəsilə kök və şəkilçini ayırmaq, 3-cü qaydaya keçmək. 3. Söz forması feildirmi? hə 4, yoxsa 1. 4. Kökdəki sonuncu hərfi ayırmaq, 5-ci qaydaya keçmək. 5. Hərf samitdirmi? hə 13, yox 6-cı qaydaya keçmək. 6. Hərf saitdirmi? hə 7, yox 5 7. Söz formada şəkilçi varmı? hə 8-ci qaydaya keç- mək, yox 20. 8. Bu şəkilçi -ed-dirmi? hə 9. yox 16. 9. Kök və şəkilçini düzgün olan sahəyə göndərmək, 10-cu qaydaya keçmək. 10. Cümlə bitmişdirmi? hə 2, yox 1. 11. Mətn bitmişdirmi? hə 12, yox 12. 12. Mətndən cümləni ayırmaq. 1-ci qaydaya keçmək 13. Bu l-dirmi? hə 14, yox 15. 14. l-i qoşalaşdırmaq, 8-ci qaydaya keçmək. 15. Samit hərfini qoşalaşdırmaq, 7-ci qaydaya keçmək. 16. Bu şəkilçi -en-dirmi? hə 17, yox 17. 17. Bu şəkilçi t-dirmi? hə 18, yox 7. 18. Kök və şəkilçini düzgün olmayan işçi sahəsinə gön- dərmək, 10-cu qaydaya keçmək. 19. Bu şəkilçi -d-dirmi? hə 18, yox 20. 20. Söz formasını düzgün olmayan feillərin siyahısında axtarmaq var 18, yox 9. 21. Son. İngilis dilində təsirli və təsirsiz feillər İngilis dilində Azərbaycan dilində də olduğu kimi feillər təsirli (Transitive Verbs) və təsirsiz (Intransitive Verbs) feillərə ayrılır. Təsirli feil özündən sonra təsirlik halda olan ismi tələb Maşın tərcüməsinin nəzəri problemləri 101 edir, məs.: to see – görmək (nəyi görmək və ya kimi görmək) Təsirsiz feil isə əksinə nə? hara? harada? suallarını tələb edir, məs.: To shine – işıqlanmaq (hara?), to sleep – yatmaq (harada?), to go – getmək (haraya?), to stay – qalmaq (harada?). Mənaya gəlincə, ingilis dilində feillər müstəqil, köməkçi və modal feillərə bölünür. Köməkçi feillərə – to have, to be, to do, shall, should, will, would – daxildir. Modal feillərə must, can, may, ought to, need, dare daxildir. Eyni zamanda modal feil rolunu shall, will, should, would, to be (able to) və to have (to)oynayır. Eləcə də ingilis dilində feilin şəxssiz formaları mövcuddur (mood): xəbər forması (The Indicative Mood), sabjanktiv forma (The Subjunctive Mood) və əmr forması (The İmperative Mood). İngilis dilində feilin iki növü vardır: The Active Voice (Mə- lum növ), The Passive Voice (Məchul növ). Bu baxımdan da feil şəxs və kəmiyyətə görə hallanır. Zamana gəlincə isə, ingilis dilində Indefinite (qeyri-müəyyən), Continuous (davamedici), Perfect (bit- miş), Perfect Continuous (bitmiş davamedici) formaları vardır. Yalnız Present Indefinite və Past Indefinite təsdiq forması köməkçi feilsiz yaranır. Digər zamanlar isə köməkçi feillə yaranır. Future Indefinite shall və will köməkçi feillərin vasitəsilə düzəlir. Continuous zamanları to be köməkçi feili və feilin sonuna -ing artırmaqla əmələ gəlir. Perfect zamanları to have köməkçi feilindən və feili sifət II-dən əmələ gəlir. Perfect Continuous to have və to be köməkçi feilləri və feili sifət l-dən (-ing) əmələ gəlir. Future in the Past forması should və would köməkçi fei- llərinin köməyilə düzəlir. Feilin inkar forması Present İndefinite -də to do köməkçi feilindən, Past İndefinite-də isə did vasitəsilə (to do-nun keçmiş zaman forması) əmələ gəlir, məs.: Məhəbbət Mirzəliyeva, Kamilə Vəliyeva 102 I do not write I am not writing I did not write I have not written I shall not write I have not been writting Sual forması köməkçi feilinin mübtədan əvvəl işlənməsi ilə yaranır, məs.: Do I write? Have I written? Did I write? Shall I be writing? Shall I write? Have I been writing? Am I writing? Bütün zamanların sual-inkar formasında köməkçi feil mübtə- dadan əvvəl, inkar hissəciyi isə sonra qoyulmaqla yaranır, məs.: Do I not write? Did I not write? Have I not been writing? İxtisar formasında isə not inkar hissəciyi mübtədan əvvəl və köməkçi feillə birlikdə yazılır, məs.: Don‘t I write? Didn‘t I write? Haven‘t I been writing? Indefinite Tense Forms (Qeyri-müəyyən zamanlar) The Present Indefinite Tense Form (İndiki qeyri-müəyyən zaman) İndiki qeyri-müəyyən zaman şəxslərə görə hallanır. Bütün şəxslərdə to hissəciyi atılır. Yalnız III şəxsin təkindəfeilin kökünə -s şəkilçisi əlavə olunur. Bu halda əgər kökün sonu sh, ss, s, ch, tch, x, o hərfləri ilə bitirsə, onda əsasa -es şəkilçisi əlavə edilir: to wash – washes (he, she) Əgər əsasın sonu y ilə bitərsə və y-dən əvvəl sait gələrsə, onda III şəxsin təkində s əlavə edilir, məs.: To play – he plays. Əgər əsasın sonu y ilə bitirsə və ondan əvvəl samit gələrsə, onda y ~ i əvəzlənməsi baş verir, əsasa -es əlavə olunur. Yüklə 1,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|