Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi l'ƏLSƏFƏ VƏ Sİyasi-HÜquqi TƏDQİqatlar institutu «politologiYA» ŞÖBƏSİ
Yüklə 4,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
rolu misilsizdir. Sadəlövhlərin düşündükləri kimi ideologiya yalnız burjuaziyanın, yaxud kommunistlərin ideologiyası deyil. O, ümumi anlayışdan və ictimai münasibətlər sistemində cəmiyyətin siyasi, iqtisadi və digər strukturları ilə sıx bağlıdır. Müstəqil, suveren dövlətdə ideologiyanı xarakterizə edən cəhətlər aşağıdakılardır: - ideologiya ictimai idrakın bir tərəfidir. Özündə ictimai, siyasi və iqtisadi münasibətləri, eyni zamanda dövlətin aparıcı qüvvələrinin maraqlarını birləşdirir; - ideologiyanın əsas funksiyası xalqın maraqlarını ifadə etmək, xalqın fikrini elmi-nəzəri baxımdan öyrənmək, sistem ləşdirmək və bunu dövlət idarəçiliyinə cəlb etməkdən ibarətdir; - ideologiya ictimai
proseslərlə birbaşa
əlaqədar olduğundan, ictimai münasibətlərə fəal təsir göstərir; - ideologiya xalqla əlaqədir, xalqla dövlətin birliyini təmin edən vasitədir, körpüdür; - ideologiya dövlətin siyasi strukturu, növü, ictimai mülkiyyət formaları, iqtisadi münasibətləri, siyasi sistemi ilə əlaqədardır; - ideologiyalar nə qədər sabit və uzunömürlü olsa da, dövrün təsiri ilə dəyişir, yeniləşir, bəzən zəifləyir, bəzən güclənir. Azərbaycan yeni dövlət quruculuğunun demokratik başlanğıcını, müstəqilliyini, unitarlığmı, müasirliyi elan
etmişdir. Dövlətin əsas qanunu qəbul edilib, yuxanda göstərilən bütün prinsiplər bu qanunda (konstitusiyada) əks olunub. Təbii ki, milli dövlətdə, demokratik dövlətdə ilk növbədə ideoloji iş sistemini qurmaq və onu dövlət maraqları baxımından həyata keçirmək lazımdır. Əslində hər şey var:
__________________________________________________________ 142 mexanizmlər sazlanmalı və işə düşməlidir. Burada dünya və Azərbaycan dövlətçiliyi təcrübəsindən faydalanmaq gərəkdir. Tarixi və milli ənənələr mütləq nəzərə alınmalıdır. Çünki tariximizdə milli ideologiyanın təşəkkülü uzun zaman və müasir dünya təcrübəsindən faydalanaraq özünü möhkəm lətməkdədir. Azərbaycan dövləti öz milli zəmininə əsaslanaraq ideologiyasını təkmilləşdirməli və fəaliyyətə keçirməlidir. Yeni dövlət yeni qanunları ilə tanınır. Ölkə qanunlarla ida rə olunur. Müharibə çətinliklərinə baxmayaraq, qanunvericilik də dönüş yaranmalıdır. Azərbaycan hazırda keçmiş
ittifaqın problemlərini yaşamaq və
həll etmək
məcburiyyətindədir. Bütün
kəskinliklərinə, mürəkkəbliyinə baxmayaraq Azərbaycan keçid dövründə sağlam siyasi bünövrə əsasında dövlət quruculuğu işini başa çatdırmalıdır. Lakin bu dövrdə xüsusilə siyasi ideologiya fəaliyyət göstərməlidir. Xalqa elan edilməlidir və əsaslandırılmalıdır ki, biz necə dövlət qururuq, yolumuz necə olacaq? Dövlət ideologiyasının ən başlıca, ən əsas funksiya larından biri məhz xalqda dövlətinə inam yaratmaqdır. Xalq öz milli dövlətinə inanmalı, ona arxalanmalı, onun qanunlarından bəhrələnməli, o qanunlara əməl etməli, yaşatmalı və qorumalıdır. Lakin onu da unutmaq olmaz ki, qanun xalqın mənafeyinə uyğun olduqda sevilir, təqdir edilir və qorunur Qanunların işləməsi dövlətin işləməsi deməkdir. Dövlət siyasətinin və ideologiyasının qurulmasında onun iqtisadi əsaslarının müəyyənləşməsi olduqca vacib şərtdir. Bazar iqtisadiyyatına keçid barədə sonsuz danışıqlardan konkret işə keçilməli, konkret iqtisadi konsepsiyanın işlənməsi və təsdiqi ilə cavab verilməlidir. Mülkiyyət formasının müəyyənləşdirilməsi ---------------------------------
ib ra h im A ğayev və özəlləşdirilmənin həyata keçirilməsi yolunda konkret işlər görülməlidir. Azərbaycanın dövlət və şəxsi mülkiyyətə əsaslanan iqtisadı strukturu müəyyənləşməlidir. Bir sözlə, dövlət ideologiyası dövlət mənafeyi ilə xalq mənafeyinin birliyinə xidmət etməlidir. Bu mənafelər birliyini təmin etməklə səmərəli iş aparılmalıdır. Hər şey başlanğıcını Əsas Qanundan Konstitusiyadan alır. İdeologiyanın sistemi fəaliyyət göstərən Əsas Qanuna görə qurulmalıdır. Dövlət ideologiyasının əsasını dövlətin daxili və xarici siyasəti təşkil edir. Dövlətin təhlükəsizliyi, sərhəd məsələləri, hərbi siyasət, iqtisadi-ticarət əlaqələri, qarşılıqlı kommunikasiya münasibətləri elmi və mədəni mübadilələr vəs. vahid siyasi prinsiplərə uyğun qurulur və həyata keçirilir. Bütün bunların tənzimlənməsi üçün qanunların icra mexanizmləri düzənlənir və işlənir. Əgər vahid prinsiplərə uyğun olan icra mexanizmləri qurulmasa, ideoloji bölmələr arasında əlaqəli iş təmin edilməsə, işin səmərəsindən danışmaq mümkün deyil. Dövlət mülkiyyəti, xalq mülkiyyəti, o cümlədən şəxsi mülkiyyət formaları, dövlət-vətəndaş münasibətləri, qarşılıqlı etibar və təminat məsələləri d ə ' vacib məsələdir. Vətəndaş öz dövlətinə arxalanmasa və dövlət vətəndaşın sərbəst, qanunlar çərçivəsində azad yaşama və çalışma imkanlarını təmin etməsə və onların keşiyində durmasa, onda dövlətlə vətəndaşı bağlayan qarşılıqlı etibar telləri getdikcə zəifləyir və hər iki tərəf arasında münasibətlərdə tarazlıq pozulur. (Məs: 1988-89-cu illərdə Azərbaycanda belə şərait mövcud idi). İctimai-siyasi mühitin sağlamlaşdırılmas' və stabilləşməsi, tarixi ənənələr - milli, dini psixologiyaya və dünya sivilizasiyasına uyğun təlim-tərbiyə sisteminin qurulması 144 da bu sahədə həlli vacib problemlərdəndir. İctimai mühit nə qədər sabit olarsa, ictimai münasibətlər də bir o qədər sağlam olar.
Azərbaycanın ictimai-siyasi vəziyyətindəki hazırkı
mürəkkəb proses bir tərəfdən əvvəlki siyasi sistemin, ideologiya və dövlət stı ukturlarının dağılması və onun yenisi ilə əvəz olunması, geniş quruculuq işlərinin aparılması, digər tərəfdən isə müharibənin törətdiyi faciələr ilə əlaqədardır. Lakin buna baxmayaraq, ideoloji işi diqqətdən kənarda qoymaq olmaz. Bu dövrün ideologiyası keçid dövrünə və müharibə şəraitinə uyğunlaşdırılmalıdır. Bu gün Azərbaycan yeni yolun başlanğıcındadır və bu yolda strateji məqsəd kimi biz Azərbaycanın yeni keyfiyyətini - regionda nəhəng intellektual mərkəz olduğunu müəyyənləşdirməliyik. Bu bizə imkan verəcək ki: a)
müstəmləkə altında olan bir çox dövlətlərə xas olan xammal bazası rolundan yaxa qurtaraq; b) nəhəng
beynəlxalq intellektual hakimiyyət mərkəzlərinə daxil ola bilək. Hər şeydən əvvəl yeni müstəqillik qazanmış Azərbaycana, onun xarakterini, keçmişini, bu gününü və gələcəyini əks etdirən bir ideologiya lazımdır. Bu istiqamətdə onu qeyd ernək olar ki, Azərbaycan dinlərin, inamların və etiqadların, həmçinin mədəniyyətlərin, digər mənəvi dəyərlərinin sintezindən ibarət olub, böyük dünyamızın bütün atributlarını özündə birləşdirən bir dövlətdir. Azərbaycanı, özünün coğrafi mövqeyinə görə dünyanın elə baş beyninə bənzətmək olar. Təsadüfi deyil ki, təbiətdə olan on bir iqlim tipindən doqquzu Azərbaycan ərazisində özünü ----------------------------------
p
\
Yüklə 4,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|