Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi məHƏMMƏd füzuli adına Əlyazmalar institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aşiq Çələbi «Məşairüş-şüəra». s. 620.
- Qınalızadə «Təzkirətüş-şüəra». s. 739.
Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 163 Ġndimizdə müflis-i bi-vayədir Qarunlar, Mahzən-i gənc-i məanidir dil-i məĢhunumuz. Rəbt olundu riĢte-yi müstəhkəm-i tövhid ilə, Rəhnədar olmaz hələ Ģiraze-yi qanunumuz. Sudmənd etməz bizi alayiĢ-i zühd ü riya. EĢqdir sərmayə-yi feyz-i dil-i pür-xunumuz. Bağrı yanıqlardanız «Ruz-i Kasəmna»dan bərü, Suy-i Həqdən böylə gəldi hökm-i kaf u nunumuz. Əz-əzəl pəygulə-pira-yi saray-i vəhdətiz, Qeyd-i zəncir-i təsəlsül ilə yok məscunumuz. Biz məcaz-i aqibət olduq mücaviz Əbdiyə, Badəma eĢq-i Xudadır məsrəf-i məzmunumuz. Bülbül bağa girib yapmıĢ yuvayı, BozulmuĢ gülĢənin ab u havası. GörmüĢ ki, gülləri cümlə xar almıĢ, Gülün hər yanını mur u mar almıĢ. ÖfkələnmiĢ kanbur fələk bülbülə, DüĢürmüĢ gülĢənə böyük gulgulə. Pəjmürdəlik vermiĢ gülə, sünbülə, Sanki bu aləmi sitəmkar almıĢ. Əbdi dərdin sana söylərkən gül, Küskün-küskün gəzər zavallı bülbül. Gördüm boynun əymiĢ bir yana sünbül, Bənzər ki fələkdən ah u zar almıĢ. «Ərzurum ləhçəsi»ndən Qavurga oldu qavrulmuĢ olan buğday unu kavut, Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 164 Yoğurdu kurutup dərlər adına keĢ dəxi kurut. Müfteilün failün, Ərzuruma gəl də gör, Necə olur ruz u Ģəb turp ilə Ģalqam yemək. Failatün failatün failün Ərzurumun öskürür içən suyun. Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 165 Əhdi Əhdi Bağdadi XVI əsrdə yaĢayıb-yaratmıĢ Azərbaycan təz- kirəçisidir. Bağdadda anadan olmuĢdur. Bir dostu ilə Ġstanbula gəlmiĢ və bir müddət burada yaĢamıĢ, görkəmli Ģəxsiyyətlər, alim və Ģairlərlə yaxından tanıĢ olmuĢ, Ģeir məclislərində iĢtirak etmiĢ- dir. Osmanlı ölkəsində topladığı məlumatlar əsasında «GülĢəni- Ģüəra» adlı təzkirəsini tərtib etmiĢdir. H. 971 / 1564 - cü ildə isə Bağdada qayıtmıĢdır. Azərbaycan dilində qələmə slınmıĢ ilk təzkirə hesab edilən Əhdinin «GülĢəni-Ģüəra»sı f.e.d. A.Musayeva, f.e.n. V.Feyzulla- yeva və C.Musayevin bu və ya digər səpkidə araĢdırma obyekti ol- muĢdur 303 . Türk alimi S.Solmaz «GülĢəni-Ģüəra»nın elmi-tənqidi mətnini hazırlamıĢ və çap etdirmiĢdir 304 . Stüart Robinsonun «Ġran və Ġslam» jurnalında (1971) Əhdi Bağdadi haqqında dərc etdirdiyi məqalə T.Bağırzadə və F.Hüsey- nov tərəfindən rus dilinə tərcümə olunaraq f.e.n. Ə.Bağırovun təq- dimatı ilə nəĢr olunmuĢdur 305 . Aşiq Çələbi «Məşairüş-şüəra». s. 620. Diyar-i Əcəmdən gəlmiĢ sahib-i elm ü mərifət xoĢfəhm ü xoĢ-kitabət kiməsnədür. Səyahət təriqi ilə Ruma gəlüb bir kaç yıl durub yenə vətəninə gitmiĢdür. ġüəra-yi Rumı təzkirə idüb. Ġnsaf 303 Мусабяйли А. Рущи Баьдади: мцщити, щяйаты, поетикасы вя Диваны (ялйазма гайнаглары ясасында). Бакы: Елм, 2005, 952 с.; Мусайева А. Ялйазма китабы вя ХВ-ХВЫ ясрляр Азярбайъан ядябиййаты: проблемляр, арашдырмалар. Бакы: Нурлан, 2002, 340 с; Фейзуллайева В. Ящди Баьдади вя онун «Эцлшяни–шцяра» тязкиряси // Ядябиййат мяъмуяси, 2000, с.98- 205. 304 Ащди ве Эцлшен- и шуарасы (Инъелеме- метин) / щаз. Сцлейман Солмаз. Анкара: Ататцрк Кцлтцр Меркези Башканлыьы, 2005, ЫХ+ 626 с. 305 Стюарт-Робинсон Дж. Ахди и его биография поетов/ перевели:Т.Багирзаде, Ф.Гусейнов «Елм» гяз., Баку, 2006, 29 апрел Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 166 budur iyü tətəbbü itmiĢdür. Sair Əcəm gibi Ruma və Rumilərə münkir degildür, nitəkim bu beytindən münfəhim olur. Beyt Əhdi diyar-i Ruma gəlüb edəli nəzər, Görünməz oldı gözümə mülk-i Əcəm bənüm. Mətlə Can mətai bulmadı bazar-i hicranda rəvac, Gəl xədəng-i qəmzən ilə ana lütf et, qapı aç. Mətlə Gül zümürrüd taxta keçdi, san çəmən sultanıdur, Zər külahın giydi nərgiz bustan oğlanıdur. Vələhu Qan edüb ey qaĢı ya oldı okun dildə nihan, Yarəmün ağzını arar cərrah anunçün hər zaman. Ok gibi üftadəni atdun yabana gərçi kim, Xakdən gəldük, götürdün yenə ey əbru kaman. Qınalızadə «Təzkirətüş-şüəra». s. 739. Bağdadidür. Namı Əhməddür. Babasına Mövlana ġəms dir- lər. Mütəayyinan-i Darüs-səlam-i xitte-yi Bağdad-i pür-ehtiram- dan idi. Kəndüsi dəxi büləğa vü Ģüəra ilə aĢina olmaqla dide-yi canı kühl-i məarif ü kamalat ilə rövĢənə Ģahidan-i bəlağət ü bəyan ilə dürüst-i əhd ü peyman idi. Əgərçi əksər-i tayife-yi Əcəm nəzm- i türkidə qasir ü racil və dəqaiq ü cəfaya-yi zəban-i məzbura qeyr vasildür. Lakin məzburun əĢarı Rumiyanə vü ustadanə olmaqla sərhədd-i qəbul-i əhl-i irfana daxildür. Neçə zaman Ġstanbulda mə- calis-i büləğa-yi zamana Ģəm olub kaĢane-yi Ģəhr-i məzburdan tale vü lami olan büləğa-yi sehr afərini misal-i pərvin bir yerə cəm edüb, «TəzkirətüĢ-Ģüəra» yazmıĢdur. Bu əĢar anundur: Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 167 ġeir Can mətai bulmadı bazar-i dəhr içrə rəvac, Gəl xədəng-i qəmzən ilə ana lütf et, qapu aç. Vələhu Qan edüb ey qaĢı ya oldı okun dildə nihan, Yarəmün ağzın arar cərrah anunçün hər zaman. Ok gibi üftadəni atdun yabana gərçi kim, Xakdan gəldün, götürdün yinə ey əbru kaman. Vələhu Əhdi diyar-i Ruma gəlüb idəli nəzər, Görinməz oldı gözümə mülk-i Əcəm bənüm. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|