Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi məHƏMMƏd füzuli adına Əlyazmalar institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 234 dolabi gibi ali-cənab və gahi qəvvasvar qavte-yi zən-i qər-i ab olub, gahi rifətlə əvc-i əflakun mahı və gahi dərun-i dərya aram- gahı olan mahi olur idi. ġeir حم ىوس ىهگ زاورپ داد شطٌ زاب شزكرم ىوس دروآ ىهگ رٌاس راٌس مجنا نوچ ىهگ رٌاد راود دبنگ نوچ ىهگ هدوب راك رد هگ و جوا رد ىهگ هدومن هم ىهاگ و ىهام ىهگ Axirül-əmr باحس هقوف نم جوم هٌشؽٌ məzhər-i hal-i dil pür- iztirabı olub, badban-i kəĢti giriban-i aĢiq-i bi-səbr ü qərar gibi dəridə və bala-yi sərv-qəddən misali müstəqim olan tir-i səfinə kaman-i əbru-yi cavanan gibi müqəvvəs ü xamidə olmıĢ idi. Əcəbdür ki, dərya ol bəhr-i mühit-i irfanla bu dənlü aĢnalıq peyda itmiĢ ikən və kəĢti dəxi nicə zaman can gibi ol ruh-i rəvana cismində məkan idüb ol lülü-i lalayi əl üzrə tutarkən aqibət dərya nəmək-haramlıq idüb zəncir-i zülf-i xuban gibi dərhəm olan əcza- yi səfine-yi manənd-i hüruf-i məqtə biri-birindən cüda eylədi və kəĢti dəxi bilməzlik ilə ol gövhər-i yektayı çıkardı. Həmana ruzigar-i zürkar səfinəyə ol dürr-i Ģahvarı sədəfvar sinəyə çəkdi diyü, dəruni kinə idüb Beyt هرانك و كٌدزن هب شدرواٌب نس رٌب شدز شدرك و گ هراپ هراپ Fil-vaqe bir səfinə ki, dərya-yi ümman ilə məlan ola, ol səfi- nə qəriq olsa nə cay-i tən ü məlamdur və bir kəĢti ki, cəvahir-i fəzl ü ədəblə ləb-a-ləb olub kuh-i vüqar anda ləngər bıraka, ləngər-mi- sal dərun-i dəryaya düĢənə məhəll-i kəlamdur. Səadət-i zəminə ki, ol gövhər-i yektayı dər-sinə eylədi. Və bəxt ü dövlət ayağına gəlüb ol dürr-i Ģahvarı bu təriq ilə dər-kənar eylədi. Axirül-əmr dəryada bu dənlü qəhr ü Ģiddət çəkməklə əzimət-i Hinddən fərağət idüb Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 235 Misra ىورب ناتسودنه هب هك ىا هن ناؼاز و غاز diyüb, həmame-yi dil ü canı canib-i ġiraza pərvaz idüb, anda dəxi aĢiyan-saz olmaq mühal olıcaq libas-i dərviĢanə ilə Xorasana andan yinə bilad-i ġirvan u Təbrizə gəlüb, əmval-i məvrusədə baqiyə qalan mal ü mənali ilə niyyət-i höccətül-islam və ruy-mal-i südde-yi fəxrül-ənamla bad-i səba gibi durmayub, təhəmmül-i mə- Ģaq əsfar idərək və misal-i cüybar bir yirdə qərar itməyüb, kuh u dəĢt-i gəĢtü güzar idərək, «əleyküm biĢ-Ģam fi axiriz-zaman» məz- munu ilə amil olub ayət-i rəhmət gibi rahile-yi iqamətləri ġam-i Ģərəf-əncama nazil olmıĢ idi və anda dəftərdar olan ġeyx Ka- malzadə ilə qərabət-i nəsəbiyyələri olmağın xidmət-i aliyyələrinə kəmal-i irtibat, ittihad ü ixtilat mərtəbəsinə vasil ü nail olmıĢ idi. Bədəhu talib-i ticarət-i səadət-i dünya vü axirət olanlara sərmayə Rum olduğu məlum u mərsumları olmağın hüsul-i «ma-yurid» və vüsul-i «ma-yərum» içün dəftərdar-i mərqumun məxdum-i mələk- həsaili Yəhya Çələbinün xidmət-i Ģəriflərində damən-dər-miyan və guy-misal çövgan-i məhəbbətləriylə qəltan ü rəvan olaraq Da- rüs-səltənətül-aliyyə-yi Kostantiniyye-yi məhmiyəyə gəldüklərin- də asiman-i qədri, qədr-i asman gibi «mütəcavizi mədariki əfham» və sipəhr-i rifati, rifat-i sipəhr gibi xaric-i həyta-yi idrak olan sul- tanül-füzəla və bürhanül-üləma xurĢid-i ovc-i səadət ü iqbal köv- kəb-i sad-i bürc-i fəzilət ü kamal Xacə Əfəndi həzrətlərinün ġeir ص تغﻫ ﻪﻛ ﻯﺍ ﻪخﺍﻮخ ﻥآ ﺎت ػﺍ ﻪﻣﺎخ شﻴث اًﻚﻠﻣ سﺎﻛ ذﻴﻳاًﺎت ﻭ تﻟﻭد ﻝﺎح شﻳذﺒت Qibləgah-i əshab-məarif ü kamal və qiblə-cay-i ərbab-i cah ü cəlal Kəbe-yi qəvafil-i hüsn-i Ģəmail və rükn-i hətim-i cəlail-i həsaillərinə ruymal itdükdə mənzur-i nəzər inam u əfzali olub, cənab-i sipihr-ehtiramlarında təhsil-i ixtisas nam və təqərrüb-i ma- la-kəlam itməklə tövliyət-i Sultan Bayəzid Xan ilə beynəl-əqran qədr ü ünvan bulmıĢdur. Fil-vaqi sər-i rifat-i ovc-i səmaya həm-sər Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 236 olsa rəvadur ki, xak-i astan-i səadət-aĢiyanına ruy-mal itmiĢdür və zər-i vücud-i namdarı darül-qürb-i cihanda kamilül-əyar olsa layiq ü səzavardur ki, püte-yi ixlaslarında kəndüyi qal itmiĢdür. ġəb- nəm-i səhəri gibi asiman-i rifətə üruc itsə xaliq ü cədirdür ki, ol Ģəms-i rəxĢan ehsana müqabil olmıĢdur və nihal-i vücudı xəzan-i əhzandan xilas olsa yeridür ki, cənnət-i səadət ü rifətə daxil ü vasil olmıĢdur. Həqqa ki, bir zat-i Ģərifdür ki, ənva-yi məkarim-i əxlaq və mərahim-i əĢfaq ilə məvsuf-i zat-i sütudə-sifati hilye-yi kəmalat-i bi-nihayət ilə müzəyyən idügi nur-i xurĢid-i ruĢəndən məĢhur u məruf cami-yi fünun-i daniĢvər-i malik-i mülk-i kəlam ü süxənvəri dürc-i dərun-i məani-yi məĢhuni cəvahir-i zəvahir-i mə- hamid-i məasir ilə məmlu və səhaif-i mənaqib ü məfaxiri məcami- yi əshab-i batin ü zahirdə mətluvv bəlağət ü bəraətdə yərəa-yi fə- sahət-Ģiarı əngüĢt-nüma-yi ərbab-i hikəm və müĢarün-ileyhi bil- bənan əshab-i qələm olub, Ģeir ü inĢada sahib-i yəd-i bəyza olduğu gün gibi zahir ü hüvəydadur. Bu əyyamda təb-i ali və zat-i məali- münĢiləri nəzm-i əĢar-i türkiyə kuĢiĢ ü vərziĢ itməklə tamam mərtəbədə miknət ü iqtidar ibda vü izhar eyləyüb, rəqəm-zəde-yi qələm-səhhar və rəĢəhat-i kilk-i səhab rəftarı güĢvare-yi guĢ-i əs- hab-i irfan olmaqla və zivər-i gərdən-i xoĢ ərbab-i izan olmağa la- yiq ü səzavardur. Neçə zamandur ki, gülüstan-i cihanda qönçe-yi dil ü can nəsaim-i kəlimat-i gövhər-fəĢanı ilə münfətih və necə Ģühur u sinindür ki, xatir-i fatir ü qəmgin söhbət-i fərəh-fəza fərəh-zidalarıyla münbəsit ü münĢərih və iqd-i sürəyya gibi ol zat- i kərimül-mühəyya ilə söhbətimüz müctəmi ü müntəzim olub iqd-i leyl ü nəhar gibi sər-riĢte-yi müsadəqat u müxaləsətimüz münqati ü mübtərim degüldür. Binaən-ileyh bundan ziyadə küməyt-i bad-i pay-i əqlama meydan-i iksar-i kəlamda rəkzat u xiram virməgiçün münqəliül-məqal və münxəliül-licam qılınmadı. Bu bir-iki əbyat-i bəlağat-ayat manənd-i ud-i qəmari məĢamm-i büləğa-yi sütudə- ətvarı müncərr ü müəttar və misal-i Ģəbnəm-i səhhari büstan qılub əhl-i hünəri müxəzzər ü münəzzər idən kəlimat-i fəsahat-simat- dandur ki, təhrir ü təstir olındı. ġeir Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|