Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi məHƏMMƏd füzuli adına Əlyazmalar institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Lütfi Rza və Mücib təzkirələrində təbrizli Lütfi
- Məhəmməd Əmin
- Qınalızadə «Təzkirətüş-şüəra». s. 913.
Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 230 Rubai بلطم ناثحٌ و ششخب ىند رهد زا بلطم ناهٌر و لبنس نٌمز هروش ز و نانم نر بآ لٌفك وچ دوب وت نا بلطم نان ناهج مانود ىز راهنز Ol dəxi bu rubai ilə bu qəzəli göndərmiĢdür. Rubai بلطم نامٌلس زا محرت روم ىا بلطم نارود ؾصآ زا مرك و ؾطل رد گ منٌب دخ هشو وش عناقوچ بلطم نان نآ و نٌزا ودم ىوس ره Qəzəl هتسب لد ىوٌند للاج و هاج رب هك ىا ح ناهج رد هتسب لطاب ركف رب لد هك اق و بآ رٌمعت ىنكم گ رهد نٌا رد ل خ بار رب هك ىرمع هتشر نٌا زا افٌح گ هتسب ل مٌن ىز اهطب و برش رد اٌب تمه همٌخ ره لد ىا نكا و ناسآ دوخ رب هتسب لكشم هچ هشوت ىب هشوك و ارف وام نٌزا دعب هتسب لداع هاش رب لد هك نآ ىا عادولا زور ود كٌ تاٌح اب تسه هزور دص ىزور ه ىزور مؼاب ىبٌرؼ ىا هتسب لد ارچ Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 231 Lütfi Rza və Mücib təzkirələrində təbrizli Lütfi təxəllüslü azərbay- canlı müəllif haqqında qısa məlumata rast gəlirik: «Lütfi: DərviĢ Əbdinün pərvərdəsi, Təbrizi dərviĢ-i Rəhimadür. Tövr-i qərib əĢarı və tərz-i əcib gövtarı vardur» 339 . Mücib. Təzkire-yi Mücib. s. 56. DərviĢ Əbdinin pərvərdəsi Təbrizi DərviĢ Rəhimadır. Tövr-i əcib və tərz-i qərib üzrə güftarı vardır. ġeir-i u Çün Ģah-i mar-i zülfini gördi dil-i xarab, Etdi xəyal anı ki, dil-i pasiban-i gənc. Ġma-yi çeĢm-i mərəkəara-yi hüsn ü naz, Bitməz əsir-i eĢqinə hərgiz dəlal ü günc. 339 Сеййид Рыза Зещримарзаде. Рыза тезкиреси. С. 87. Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 232 Məhəmməd Əmin Əslən azərbaycanlı olan və dövrünün tanınmıĢ bilgin və Ģair- lərindən hesab edilən Məhəmməd Qəzvinin Əbhər qəsəbəsində anadan olmuĢdur 340 . Əsl adı Əmindir. ġah Təhmasib zamanında vəzir olan Mirzə bəy Sabiqinin oğludur. Atasının ölümündən sonra çıxan qarıĢıqlıq səbəb ilə məmləkətini tərk etmiĢ və Bağdada getmiĢdir. Ġsgəndər PaĢanın iltifatını qazanmıĢdır. ġah Təhmasib bunu eĢitdikdə malını yağmalatdırmıĢdır. Bu səbəbdən Bəsrəyə, daha sonra Hindistan, Təbriz və ġirvana gəlmiĢdir. ġama gələrək ġam dəftərdarı ġeyx Kamaldan iltifat görmüĢdür. Bundan sonra Ġstanbula gəlmiĢ və Sultan Bayəzid vəqfinə mütəvəlli vəzi- fəsinə təyin olunmuĢdur. Qınalızadə onu dövrünün öndə gələn Ģair və alimlərindən hesab edir. Sultan Süleyman dövründə vəfat et- miĢdir. Onun haqqında geniĢ məlumatı yaxın dostu Qınalızadə Hə- sən Çələbidən alırıq. Qınalızadə «Təzkirətüş-şüəra». s. 913. Hilal-i vücud-i zəmin-i fələk-təmkin və riyaz-i pür-lətafət ü təzyini qayrət-i sipihr-i bərin və hər bağ-i Ġrəm-ayinində məkin olan qəsr-i nazənin ilə rəĢk-i nigarxanə-yi çin olub, büldan-i cahan içrə hər cəhətdən bi-ədil ü qərin olan Ģəhr-i Qəzvinün müzafatın- dan qəsəbe-yi Əbhər diməklə Ģöhrə-yi dəhr olan Ģəhərdən tali ü Ģa- riq olmıĢ bədr-i səma-yi məarif ü həqayiq bir zat-i bər-güzidə vü 340 Шямсяддин Сами. Гамусцл-Елам. Истанбул: 1306-1316. ВЫ ъ., с. 4187; Мящяммяд Сцряййа. Сиъилл-и Османи. Истанбул: 1308-1311. Ъ. ЫВ, с. 117; Макулу П. Ядяби мялумат ъядвяли. – Бакы: 1962. – с. 223; Курназ Ъ. Тцркийе – Орта Асйа едеби илишкилери. – Анкара: 1999. – с. 98. Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 233 tab-i faiqdür. Hilye-yi mürüvvət və mizmar-i fütüvvətün sabiqi sa- biqan ġah Təhmasbün zamanında mütəsərrif-i mənsəb-i vəziri olan Mirzə bəy Sabiqinün ki, sisile-yi intisabları ġeyx Bahəddin-i Sührəverdi həzrətlərinə müntəhidür fərzənd-i səadətməndidür. Nəxl-i vücud-i məsudi riyaz-i Ģəhr-i məhudda nəvĢ ü nüma bulub mirat-i zat-i sütudə-sifatı misqal-i məarif ü kəmalat ilə ayine-yi aləm-nüma olmıĢ idi. Ol diyar-i behiĢt-nejadda atəĢ-i rəfz ü ilhad iĢtial ü inziram tutıcaq anda mənzil ü məqam tutmaq və ol güĢə-yi Ġrəm-misaldə aram itmək birun-i həyyiz-i imkan olduqda Nəzm ا و اهٌلاحنا ترٌؽت و راٌد داذ يوحتلا ارصو هراٌدلا ادف لا fəhvası üzrə babaları xof ü hiras-i Təhmas-i pür-vəsvasdan xəzire- yi ġeyx Səfiəddin-i Ərdəbiliyə ki, əcdadınun məzarı olmaqla dəst- i zülm ü udvanlarından girizan olanlara darül-aman idi, anda mü- təhəssin ü mütəvəttin olmıĢlar idi. Daima cəvahir-i pənd-i pədər- anəyi zəmin-i dil ü canına nisar idüb, bənüm hal-i pür-ixtilalüm- dən ibrət al və bu diyardakı məqam-i qəvm dalldur təməkkün-i xatirəsin xatiründən təĢrə sal dirlər idi. Ol əsnada pədərləri diyar-i üqbaya güzər itdükdə Mövlana Qazızade-yi girih-rud ki, elm ü fəzl ilə yeganə-yi əhl-i vücud və təb-i rəvan və qəlb-i pür-səfa ilə misal-i rud idi. Anlarun mürafəqət ü müvafəqətləri ilə misal-i ənhar kuh ü dəĢtdə güzəran olub, bad-i səba gibi vihad ü tilaldə püyan olaraq, manənd-i Fərat gəĢt ü güzarları Ģəhr-i Bağdada uğraduqda Ġsgəndər paĢanun məzhər-i əltaf-i fəsihül-əknafı olmıĢ idi. Lakin bu haldan ġah Zal xəbir olduqda Mövlananun əhl ü əyal və əqar ü əmvalin nəhb ü qarət itdürdükdə anda dəxi təməkkün ü qərara məcal mühal olub əzimət-i Hind ilə Bəsrəyə təvəccüh idüb, Bəsrədə ikən Mövlana-yi məzbur can gibi bəsərdən nihan olub, ruh-misal aləm-i qüdsə rəvan olduqda Bəsrədə kəĢtiyə süvar olub canib-i Hürmüzə rəvan olmıĢlar idi. Nagah dərya-yi ümman bad-i müxalif və riyah-i əvasif ilə cura-nüĢan kəĢti-yi badə gibi cuĢan u xuruĢan olub təlatüm-i əmvac-i kuh-misal ilə kəĢti gahi çərx-i Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|