Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi məHƏMMƏd füzuli adına Əlyazmalar institutu



Yüklə 2,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə88/94
tarix14.06.2018
ölçüsü2,8 Kb.
#48873
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   94

Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 
 
336 
Lüğət
 
 

 
Ahənin-dəmirdən olan, qüvvətli 
Am-il 
 
Aməd-gəliĢ, yetiĢmə 
Arəc-dirsək, gediĢ, tərz, üsul 
Ariz-təbii  və  əsli  olmayan,  sonradan  əmələ  gəlmə,  yanaq,  Ģikayətçi,  üz  verən, 
baĢ verən, təsadüfi hal  
Asitan-kandar, astana, dərgah, saraya giriĢ qapısı 
AĢina-tanıĢ, dost, xəbərdar 
Atab-məhvolma, ölüm  
Avər-gətirici 
Ayan-bəlli, açıq 
Azim-qəsd edən, qərar verən, niyyət edən, yolanan 
 

 
Bahir-üstün, gözəl, açıq, aĢkar, əla, çox qəĢəng 
Baqi-qalan, daimi, həmiĢəlik, əbədi, qalıq, kəsir, əksik, axirət 
Baran-yağıĢ, ardı kəsilmədən yağdırılan, tökülən Ģey 
Bazu-qolun çiyindən dirsəyə qədər olan hissəsi; qüdrət, əzəmət, qüvvə 
Beynəl-cümhur-camaat arasında  
Bədəhu-ondan sonra 
Bəhrəvər-payı olan, hissəsi və nəsibi olan 
Bəqa-daimilik, əbədilik, davam etmə, dəyiĢməzlik 
Bəldə-Ģəhər, qəsəbə, məmləkət  
Bəngah-keçədən düzəldilmiĢ türkmən evi, əmrlərə və böyük rütbəli kimsələrə 
məxsus çadır 
Bərin-uca, ali, yüksək 
Bətul-namuslu qadın, Fatimeyi Zəhranın və Məryəmin ləqəbi, kök salan 
Bican-cansız, ruhsuz, ölü  
Bikəran-kənarsız, bucaqsız 
Bilad-ölkə 
Binəzir-misilsiz, tayı-bərabəri olmayan 
Birun-bayır, evin kiĢilərə məxsus hissəsi, qonaq evi 
BiĢümar-saysız, hesabsız  
Büldan-Ģəhərlər, məmləkətlər, illər 
Bülənd-yüksək, uca 


Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 
 
337 
Bünyə-bədənin təbii halı 
Büridə-kəsik, kəsilmiĢ  
 
Ç 
Çalak-cəld, çevik, tələsik 
 

 
Cah-yer, mənsəb, məqam, rütbə, hörmət 
Caməkan-camlıq, paltar soyunulan yer  
Canib-tərəf, cəhət 
Cəhim-cəhənnəm 
Cəla-parlama, cila, köçmə, uzaqlaĢma, ayrı düĢmə  
Cərad-çəyirtkə, qarətçi dəstəsi 
Cərib-qədimdə vergi siyahısı, vergi dəftəri, mühüm hadisələri qeyd etməyə 
məxsus vərəqə 
Cərr-çəkmə, darxma, sürmə, özünə doğru çəkmə 
Cəstə-sıçramıĢ, atılmıĢ 
Cibal-dağlar  
Cud-comərdlik, əlaçıqlıq 
Cuy-axar su, axtaran 
Cuybar-axar su, arx 
Cüllah-çul toxuyan 
Cülus-oturma, taxta oturma, bir padĢahın taxta oturduğu gün 
 

 
Damən-ətək, yarı 
DəqiqəĢünas-incədən-incəni anlayan, hər iĢin öz vaxtını bilən 
Dəxl-qarıĢma, müdaxilə etmə, aid olma, gəlir, mədaxil  
Dəstur-vəzir, müĢafir, adət, dəb, qanun kitabı, rüsxət, əmr, fərman 
Dəvat-mürəkkəbqabı 
Dimağ-burun, damaq 
Diriğ-əsirgəmə, qıyma, əfsus, heyf  
Dürr-inci 
 
Ə 
 
Əacib-qəribə Ģeylər, əcaiblər 
Əali-əlalar, yaxĢılar 
Əbdal-əvəz edən Ģey 


Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 
 
338 
Əbhar-dənizlər 
Əbhər-nərgiz çiçəyi, gözəl, qəĢəng ada, göz 
Əbkəm-dilsiz, lal 
Əbr-bulud  
Əbrar-nəcib adam, müqəddəm  
Əbtər-övladsız, sonsuz 
Əbyat-beytlər 
Əcil-gecikməz, tələsən 
Ədid-çoxlu, çox 
Əfza-artıran  
Əğləb-daha qüvvətli, ən çox 
Əğmaz-göz yummalar, göz qırpmalar 
Əhadiyyət-birlik 
Əhfad-oğul oğulları, nəvələr, yardımçı 
Əhibb-sevimli, istəkli, dostlar 
Əhmər-qırmızı 
Əhzan-kədərlər 
Əxbar-xəbərlər 
Əxtər-ulduz, bəxt, tale 
Əimmə-imamlar, ruhani Ģəxslər 
Əknaf-tərəflər, kənar yerlər, ucqarlar 
Əqsam-qisimlər, hissələr 
Əqtar-tərəflər, yanlar 
Əllamə-hər elmə bələd olan, ustad, yalançı alim 
Əltaf-lütflər 
Əmair- (imarətin cəmi) məmurələr,ümran, bayındırlıq 
Əmvac-ləpələr, dalğalar 
Əmmə-bibi  
Əmtar-yağıĢlar 
Əmval-mallar  
Ənam-bir iĢə görə hədiyyə vermə 
Ənasir-ünsürlər  
Əncüm-ulduzlar, ot, kol 
Əndəlib-bülbül 
Ənhar-çaylar, arxlar 
Ənva-növlər 
Ənzar-nəzərlər, baxıĢlar 
Əraq-tər, köklər, damarlar 
Ərbab-yiyə, sahib, mülkədar 
ƏrĢ-qübbə, taxt, tac, göy, səma 
Əsfar-siniflər, boĢ, hökümsüz, dəyərsiz 


Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 
 
339 
Əsfər-sarı 
Əsna-ara, aralıq 
ƏĢkbar-gözyaĢı  
Əta-bağıĢlama, bəxĢiĢ 
Ətəbə-eĢik, pillə, nərdivan pilləsi, kandar, Astana, müqəddəslərin qəbri olan 
ziyarətgah 
Ətibba-təbiblər, həkimlər 
Ətvar-tövrlər, vəziyyətlər  
Əvam-illər 
Əvail-əvvəllər 
Əvan-köməkçilər  
Əvqat-zamanlar, çağlar  
Əvraq-vərəqlər, kağızlar, arxiv 
Əzb-Ģirinlik 
Əzl-iĢdən çıxarama, vəzifədən azad etmə 
 

 
Fəhm-anlayıĢ, idrak, zəka 
Fəraz-yoxuĢ, hündür, yayılmıĢ, yuxarı 
Fərxar-gözəllər yurdu, bəzək 
Fəsih-fəsahətlə danıĢan 
Fəvaid-faydalar  
Fəvarüd-bir-birinin arxasınca gəlmə, təsadüfi birgə gəlmə, bir vaxta düĢmə, iki 
Ģairin təsadüfən eyni məzmunda söylədiyi beyt 
Fəzləkə-xülasə, nəticə 
Fiqrə-sümüklərdə bənd, qısa hekayə, misal 
Fisq-əxlaqsız, mənəvi pozğunluq 
Fövt-ölüm, əldən qaçırma 
Fühul-ərlər, ağıllı vəz əki beyt və hədisləri çox yaxĢı anladan adamlar 
Fünun-fənlər 
Füruzəndə-iĢıqlandıran, parladan 
Füru-aĢağı budaqlar, Ģöbələr 
Füruğ-boĢluq, iĢıq, nur, ziya, Ģölə  
Fütuh-fəthlər, qələbələr, iĢğal etmə  
 

 
Giriban-yaxa 
GuĢ-qulaq, diqqət, casus, kəĢfiyyatçı 
Güftar-söz 


Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 
 
340 
GüĢadə-açıq-aydın 
Güzaf-bihudə, boĢ 
Güzidə-seçilmiĢ, bir Ģeyin Ən yaxĢı qismi  
Güzin-seçən, ayırıb bəyənən, bəyənilmiĢ 
 
Ğ 
 
Ğabə-aslan yatağı olan sıx meĢə, meĢə 
Ğabir-keçmiĢ, keçən zaman 
Ğəss-incə, zavalı, yavan, dadsız, incəlik 
Ğəss ü səmin-fəqir və zəngin 
Ğəvvas-dalğıc, ox qayıran adam, xarici konsulların silahlı mühafizəçiləri  
Ğüfran-bağıĢlama, əfv, mərhəmət 
 

 
Hammam-hamam 
Haza-bu (kiĢi cinsi) 
Həbab-suyun üzərinə yağıĢ yağdıqda hasilolan qabarcıq, köpük  
Hədasət-əvvəl, öncə, baĢlanğıc 
Həmra-qırmızı, qızıl 
Həsəb – miqdar, vəzi, ölçü, adlı-sanlı, ad-san, əsilzadəlik 
Həvali-ətraf, civar 
Həzliyyat-zarafat məzmunlu Ģeirlər, məzhəkələr  
Hin-vaxt, zaman, çağ  
Hirəsan-qorxaq, hürkək 
Hirfət-sənət, peĢə 
Hizb-qism, bölük, tərəfdar 
Hüsul-hasil olma, ələ gəlmə 
 

 
Xabir-xəbəri olan, bilgili 
Xali-boĢ, yiyəsiz, sərbəst 
Xamə-qələm, üslub  
Xandəruy-gülərüzlü 
Xanqah-təkkə 
Xarib-yıxan, xarab edən, yol kəsən 
Xarxar-tikan yeyən (dəvə) 
Xassə-bir adama və ya bir Ģeyə məxsus olan hal, xüsusiyyət, xasiyyət 
Xaymə-çadır  


Yüklə 2,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   94




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə