(9)
Yı = ~ ( 2 С ,
0
Г ( Л
,2
+ Л22} ' ;
у
,2
= ~ (4С „Л 2Г ;
Гг = -'(2С10 Г
{Л2 +
у
2 2
У
; у,™ =
.
[2]-dəki
bəzi
kəmiyyətləri
Treloar
potensialı
hesablayırıq:
М
2
У
2
1
<2)
- M ı M
2
ı(2)
=
. { Л У + Л У Ч - А Л Х .
2/t, яДя, + Я
(2) _ .
/
1
ц
.Л."
+ А,
(D
2 Л
г\
1
_ „ „
•'М'\У'П
—
1
я
2
О
2 *
2Я, Я2
Я /+ Я 2
• •
• •
UÇU11
(
10
)
• •
• •
Həmçinin А, В, С, D, Aı, А
2
, Bı .B^Cı.C^Dı, D
2
uçun
qiymətləri tapırıq. Onları [2]-də yerinə yazaraq
ö n >
Q n
»
Л°{
və
Л
°2
([2]-dəki
Я, və
Л
2
-ləri
Я? və
Л
2
ilə işarə edirik)
kəmiyyətləri üçün alırıq:
Яо _ о A
( A + A ) _ 4 A
o
.
Äll ””
, o
„o .
.
.3
P
q
>
Л
2
( % + Л
г2 ) 2
- 4 Л , 4
в , °
= 2
_ 0
( л 2 + Л \ )
- 4
2
7------- ---------
— ^<Х*
.
(Я~ + Я2) — 4Я, Ят
(10) və Al, А2, B
1
.B
2
.C
1
.C
2
,D
i
v ə
D2
istifadə edilərək tapılır:
(3")
nin qiymətlərindən
(я? +
А Ь п
+ 1
“ L'oT1' (л2 + A ) - 4A> ]
ö
12
A =
2 Я;
(я? + Я2 )2 - 4Я^Я2J
U + Л
22 )2
- 4Л
)4
"2
1
(4")
4 U 2 + 4 )
;>9б
öl, və Ö
12
gərginliklərinin komponentlərinin sonsuzluqda
qiymətləri üçün almır:
O»
_
2 ^ + Я ;
)
л
2
(Я , - Я 2 )
p
( л
2{
+
Л
22 ) 2
-
4/1,
Д
1
я* _
+ ^2 К (Л ~ Л )
(Я;* + Д ? ) 2 - 4 Д , Д ^
^
%
Ədəbiyyat:
1. Брилла И.Периодические смешанные задачи для анизотропных
упругих плас тинок-приоложения теории функций в механике
сплошной среды 1том, Наука,1965.
2. Гасанов Р.А.Алиев С.А.Периодическая задача для упругой
преднапряженной
иолуплоскости-Труды
ИММ
АН
Азербайджана, 1997,томVII (XV) стр.156-161
3. Гузъ А.Н.Механика хрупкого разрушения материалов с на
чальными напряже ниями-Киев,”Наук думка”, 1983,296с
4. Лехницкий С.Г.Теория
упругости анизотропного тела.-
М:Наука,1977,416 с.
597
I B R A H I M R Ü S T Ə M O V
F A T M A H A C I Y E V A
N a x ç ı v a n D ö v lə t U n iversiteti
İBTİDAİ SİNİFLƏRDƏ TƏNLİK QURMAQLA
MƏSƏLƏLƏR HƏLLİNİN TƏDRİSİNƏ DAİR
ibtidai məktəb riyaziyyat təlimində
mübahisəli
məsələlərdən biri də tənlik qurmaqla məsələlər həllinin
öyrədilməsi ilə bağlıdır. Bir çox mütəxəssislər ibtidai məktəb
riyaziyyat kursunda məsələlərin təntik qurmaqla həll
edilməsinin əlehinədirlər. Onlar bunu onunla izah edirlər ki,
tənlik qurmaqla məsələlər həlli zamanı şagirdlərin təfəkkür
inkişafına zəmin yaranmır, ona görə də məsələləri hesabi
üsulla həll etdirmək daha səmərəlidir. Əslində tənlik
qurmaqla məsələlər həl etdirmək həm şagirdləri fəallaşdırır,
həm də onların gələcək təlim fəaliyyətlərinə hazırlanmalarına
geniş imkan yaradır.
Tənlik qurmaqla məsələlər həlli 3-cü sinifdən
başlayaraq öyrədilir. Məsələnin tənlik qurmaqla həll edilməsi
üçün şagird onu dərk etməli, verilənlərlə axtarılanlar
arasındakı
əlaqəni
müəyyənləşdirməyi
bacarmalı
və
məsələnin şərtinə uyğun əsas məchulu (buna bəzən giriş
məchul da deyilir) təyin etməyi bilməlidir.
Üçüncü sinifdə əvvəlcə sadə məsələlərin tənlik
qurmaqla həlli verilir. Məsələn, seçmə üsulu ilə sadə
tənliklərin həlli mövzusu öyrədildikdən sonra aşağıdakı
məsələnin həlli təklif olunur:
Məsələnin şətinə görə tənlik qur və həll et:
Məsələ 1.
Avtobusdan
16 sərnişin düşdii və
avtobusda 17 sərnişin qaldı. Əvvəlcə avtobusda neçə sərnişin
vardı?
Əvvəla məsələnin şərtinin bu cür ifadə oluması
qüsurludur. Zənnimizcə o, dil-üslub cəhətcə aşağıdakı kimi
verilsə daha yaxşı olar:
598