Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin akademiK Ə. HÜseynov adma

Layihələrin idarə edilməsində müasir sistemli

İdarəetmə (menecment), o cümlədən layihələrin idarə edilməsi xüsusi qabiliyyət tələb edir. Layihələrin idarə edilməsində tələb oltınan bilik və təcrübədən başqa layihə menecerinin şəxsi keyfiyyəti də böyük rol oynayır. Layihələrin idarə edilməsi metodlanndan daha çox nəhəng layihələrdə, o cümlədən tikinti sənayensində, aerokosmik tədqiqatlarda, nefi-qaz sənayesində, təhsil, səhiyyə və digər sahələrdə istifa- do olunur. Əfsuslar olsun ki, layihələrin idarə edilməsi termininə hər bir insan müxtəlif formada yanaşırlar. Bu səbəbdən mütəxəssislər arasmda fikir ayrılığı yaranır. Ümumiyyətlə, belə bir sual ortaya çıxır

«Layihələri idarə etmək lazımdıran?». Belə suallara cavab tapmaq üçün bu bölmədə bir çox məsələ- lor açıqlanmışdır.

Bu fəsil beş paraqrafdan ibarətdir. Burada layihələrin idarə edilməsi prosesi və zərurəti, layihələrin idarə edilməsindən faydalanan tərəflər və layihələrin intellektual idarəetmə sistemləri ilə bağlı mövzulann izahatı verilmişdir.

_/U; 2.1. İLK ANLAYIŞLAR və TƏRİFLƏR

Layihənin idarə edilməsi üzrə mövcud olan tərifləri ümumiləşdirərək belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, «layihənin idarə edilməsi» - «dəyişikliklərin idarə edilməsi» deməkdir. Layihənin idarə edilməsi ilə bağlı müxtəlif biliklər mövcuddur. Bu elmi daha da dərindən ö)a'enen ölkələr layihənin idarə edilməsi anlayışma müxtəlif tərəfdən yanaşmış və müxtəlif təriflər vermişlər. Layihənin idarə edilməsinə verillən tərifləri və anlayışlan nəzərdən keçirək:
ABŞ-ın Laiyhələrin İdarə Edilməsi İnstitutu (PMI USA) [1]: Layihənin İdarə edilməsi - idarəetmə texnikası və metodlarından istifadə etməklə işlərin həcmini, qiymətini, vaxtmı, keyfiyyətini, iştirakçılann təminatını layihənin tam həyat dövründə düzgün idarəetmək məqsədilə insan və material ehtiyatlannm koordinasiya edilməsi deməkdir. Bu işlər layihə rəhbərinin məharətindən asılıdır.

Layihələrin İdarə Edilməsi İngiltərə Assosiasiyası [19]:
Layihənin İdarə edilməsi Almaniya təşkilatı [27]:

Layihələrin İdarə edilməsi - bu layihənin həyata keçirilməsi üçün yeganə idarəetmə məsələsi, təşkilatı, vasitəsi və texnikasıdır.

64

ümumiyyətlə, “idarəetmə” anlayışı aşağıdakı məsələlər ile bağlıdır:

• 
  böyük həcmli məsələlər bir şəxs tərəfindən yerinə yetirilə bilinmədiyi üçün mütəxəssislərin birləşməsi və emək bölgüsü zəruriyyəti yanranır.
  
• 
  məqsədə çatmaq üçün müəyyən resurslar tələb olunur.
  
• 
  məqsədə çatmağı təmin edən hərəkətlər “idarəetmə” və ya “menecment” adlanır. İdarəetmə sisteminin stmkturu bir tərəfdən planlı şəkildə inkişaf edir, diger tərəfdən sistemin daxili və xaricində nəzərdə tutulmuş işlər, əlaqələr və qərar qəbuletmə prosesləri mütəşəkkil şəkildə qeydə alınır.
  
• 
  təşkilat sosial-texniki sistem kimi çıxış edərək idarəetmə məsələlərini həll etmək üçün məhdudiyyətlər qoyur.
  

Göründüyü kimi bu gösətərilən məsələlər nəinki bütün növ layihələrdə, hətta layihə tipli tədbirlərdə öz əksini tapa bller.

2.