Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin akademiK Ə. HÜseynov adma

LAYİHƏLƏRİN İDARƏ EDİLMƏSİ PROSESİ

Layihə o vaxt uğurlu hesab edilir ki, müəyyən edilmiş bOdco çərçivəsində, vaxtında və keyfiyyətlə məqsədə çatmaq mümkün olsım.

Layihənin idarə edilməsi aşağıdakı hipotezə əsaslanır: Mütəşəkkil şəkildə yerinə yetirilən layihələrdə məqsədə çotmaq ehtimalı daha çoxdur, nəinki intizamsız təşkil edilmiş layihələrdə.

Belə təşkilatlann konponentləri aşağıdakılardır:

• 
  işin təşkili;
  
• 
  işin vaxtı;
  
• 
  işin ardıcıllığı.
  

Layihələrin idarə edilməsi üzrə işlərin tərkibi obyektlərdən və hərəkətlərdən ibarətdir. Layihənin struktur planmda əsas və xüsusi məqsədlər müəyyənləşdirilir. Layihələrin həyata keçirilməsi zamanı məqsədlər dəyişilə bilər və bu zaman qeydə alınmış səhvlərin dərhal qarşısı alınmalıdır. Sistematik olaraq dəyişikləri düzgün idarə edərək vaxta və xərclərə müəyyən təsir göstərmək olar. Layihənin ilk anlarından bitənədək sifarişçinin və bazann tələblərinə uyğun olaraq keyfiyyət idarə olunur. Kontraktlann idarə edilməsi sifarişçi və icraçı arasmda münasibətləri tənzimləyir.

Layihə məqsədinə çatmaq üçün dekompozisiyadan əlavə işləri və prosesləri, onlann ardıcıllığmı müəyyənləşdirmək lazımdır. Struktur və faza modelinin köməyi ilə proseslər ayn- ayn zamana görə və ya fazalara əsasən bölünürlər. Hər fazanın sonunda layihənin dayandıniması haqqında qərar qəbul edilir və ya layihə başqa modifıkasiyada davam edilir.

İşlərin və müddətlərin dəqiq planlaşdırılması üçün bir struktur modeli kifayət deyildir. Bu modellərə şəbəkə planı və ya xətti diaqramlan əlavə etmək zəruridir.

Şəbəkə planında işlərin və ya proseslərin bir-birindən asılılığı, onlann başlanğıc və bitmə müddətləri, vaxt ehtiyatlan müəyyənləşdirilir. Hər bir işin yerinə yetirilməsi üçün vəsait tələb olunur. Beləliklə, layihənin hər hansı bir zaman kəsiyində tələb olunan vəsaitləri və onlara çəkilən xərcləri müəyyənləşdirmək mümkündür. İşlər kompleksi və onlara çəkilən xərclərin qiymətləndirilməsi, ölçüsü və zamana görə onların paylaşdırılması xərchrin planlaşdırılması adlanır.

66

Layihədəki işləri, vaxtı, ehtiyatlan və qiymətləri planlaşdırmaq üçün müasir dövrdə kompüter sistemlərindən və xüsusi proqram təminatlarından geniş istifadə edilir.

Layihə üzrə yerinə yetirilən işlərin nəzərdə tutulmuş iş- lor ilə müqayisəsi zamanı normadan kənara çıxma hallan qeydə almır və tənzimlənir. Bu layihənin operativ idarə edilməsi adlanır. Burada layihə iştirakçılannm və layihənin məqsədinə çatmaqda marağı olan tərəflərin vaxtaşın məlumatlandınlması zəruridir. Layihələrin idarə edilməsi prosesinə yalnız normadan kənara çıxma hallannm qeydə alınması deyil, burada vaxt, xərc və məqsəd arasında mürəkkəb münasibətlərin tənzimlənməsi işləri də daxildir.

Əgər layihə təşkilat daxili yerinə yetirilərsə, onda müəs- Nİsonin rəhbəri layihənin məqsədinin və məsuliyyət bölgüsünün tənzimlənməsini təmin etməlidir. Rəhbər layihənin planlaşdınlması, işlərə nəzarət və onlann idarə edilməsindən başqa onlann müxtəlif sahələrdə tətbiq edilməsini və iqtisadi Nomoroliyini araşdırmalıdır.

2. 
   LAYIHƏNIN IDARƏ EDILMƏSI