Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin akademiK Ə. HÜseynov adma Kİbernetika institutu
Yüklə 2,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Texniki idarəetmə və texniki proseslərin idarə edil- məsi
- Köməkçi və yardımçı predmet və funksiyalar
komandanın işinin səmərəli şəkildə təşkil edilməsi, onların işinin planlaşdıniması və bu işə nəzarətlə bağlı bütöv funksiyalar sistemi yaranır. Bütün bunlar işçi heyətinin və əmək ehtiy- atlarının idarə edilməsini tələb edir. Layihənin heyata keçirilməsi prosesində işin gedişinə və layihənin müxtəlif elementlərinin icrasına nəzarət və əldə ediləcək nəticələrin proqnozlaşdınlması mexanizmi tələb edilir. Layihənin vəziyyətini müəyyənləşdirmək və əks əlaqənin olması vacibdir. Əks əlaqə yolu ilə daxil olan məlumata bəzən ictimai əlaqələr də deyilir. Mahiyyət etibarilə bütün bu işlər layihədə əlaqələrin idarə edilməsini təşkil edir. İcraçılar müqavilələr əsasında layihodeki işləri yerinə yetirmək üçün cəlb olunurlar. Tələb olunan materiallann, tex- nikalann, avadanlıqlann alınması və tədarük edilməsi bağlanılan müqavilələr əsasında həyata keçirilir. Müqavilələrin hazırlanması, planlaşdıniması və bağlanması, habelə onlann yerinə yetirilməsinə nəzarət fəaliyyəti müqavilələrin idarə edilməsi və layihənin təminatı üsulu əsasmda həyata keçirilir. Layihənin həyata keçirilməsi zamanı qeyri-müə3^ən vəziyyət və risklər yaranır. Layihənin risk səviyyəsini xüsusi tədbirlər ilə azaltmaq olar. Layihə riskinin müəyyən səviyyəsini minimum xərclərlə təmin etmək mümkündür. Lakin bu, layihənin təbiətinin dərindən öyrənilməsini tələb edir. Layihədə risk səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsi və onun aşağı salınması ilə bağlı işlər və prosedurlann məcmusu risklərin idarə edilməsi funksiyası əsasmda apanlır. İndi isə layihələrin idarə edilməsinin əhatə dairəsini nəzərdən keçirək: 80 Layihələrin mövcud biliklər əsasında idarə edilməsi aşağıda sadalanan predmetləri təşkil edən ümumi idarəetmə ilə sıx bağlıdır: • Biznes siyasəti; • Strateji planlaşdırma; • Maliyyə ehtiyatlannm idarə edilməsi; • Biznes iqtisadiyyatı; • Mühasibat uçotu; • Müəssisədaxili planlaşdırma və nəzarət; • Kadrlann idarə edilməsi; • Marketinq və satış; • Məlumat sistemləri; • Müəssisələrin inkişaf etdirilməsi və s. Texniki idarəetmə və texniki proseslərin idarə edil- məsi Bu idarəetmə növü istehsal proseslərinin idarə edilməsi ilə bağlıdır və istehsalm sahə və növündən çox asılıdır. Bununla belə, hər bir halda müxtəlif xüsusi funksiyalarla tamamlanmalı olan ümumi funksiyaları seçib ayırmaq olar. Bu fıın- ksiyalann hansı dərəcədə fərqlənməsi aydm şəkildə görsənir, məsələn: tikinti; aerokosmonavtika; məlumat-hesablama sistemləri; bank işi; müdafiə sistemləri; energetika və kommunal xidmətlər; hökumət və ictimai xidmət sahə və idarələri; avadanlıqlar; sənaye; əczaçılıq; telekommunikasiya; nəqliyyat və s. Bütün sahələr üzrə texniki idarəetmənin funksiyalarına aşağıdakılan şamil etmək olar: • Mütəxəssislərin idarə edilməsi; • Keyfiyyətə nəzarət; 81 • iş rejimi və qraflkinin idarə edilməsi; • Əmək ehtiyatlannın idarə edilməsi; • Kommunikasiyanm idarə edilməsi; • Qanşıq məhsul hazu-layan müəssisələrin idarə edilməsi; • Dəyişikliklərin idarə edilməsi. Sadalanan ftınksiyalar üzrə texniki idarəetmə layihələrin idarə edilməsi funksiyalan ilə oxşardu*. Ancaq bu, yalnız zahiri oxşarlıqdır, belə ki, burada da idarəetmə obyektləri köklü şəkildə fərqlənir. Köməkçi və yardımçı predmet və funksiyalar layihələrin uğurla idarə edilməsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir, buraya bir çox predmetlərin ayn-ayn hissələri daxil edilə bilər: • Keyfiyyətin təmin edilməsi (keyfiyyətə nəzarət, keyfiyyətə statistik nəzarət və s.) • Dəyişikliklərin idarə edilməsi; • Maddi-texniki təminat; • Müqavilələrə nəzarət; • Alışlar (tədarük); • İşçi heyətə rəhbərlik; • Avadanlığın istismar edilməsi; • Hüquq xidmətləri; • Proqramlaşdırma işləri. Beləliklə, bu biliklərin əsasında aşağıdakı ümumi nəticələri çıxarmaq mümkündür: • Layihələrin idarə edilməsi müəyyən məqamlarda qonşu sahələrdə çarpazlaşan unikal bilik sahəsinə malikdir; 82 • ümumi idarəetmə sahəsi hər bir layihə menecerinə lazım olan biliklə əhatə olunmuşdur; • Texniki idarəetmə sahəsinə xüsusi fəaliyyət sahəsi üzrə konkret bilgi daxildir. Bunun əsasında layihə meneceri mütəxəssisə çevrilir. K-öməkçi və yardımçı predmetlər layihə menecerinə öz funksiyalanm daha da yaxşı yerinə yetirmək üçün şərait yaradır. Layihənin idarə edilməsi elə bir anlayışdır ki, yardımçı predmetlərin dəstəyi, ümumi və texniki idarəetmə ilə birlikdə layihədəki məqsədlərə nail olunur və bu layihənin uğurla başa çatmasına şərait yaradır. Layihələrin idarə edilməsi üzrə predmet və bilik sahələrinin həcmini müəyyənləşdirərkən aşağıdakı ümumi prinsip- lorden istifadə olunur: • Ümumi menecment üzrə biliklərin böyük bir hissəsi layihələrin idarə edilməsi üçün bir şərt kimi etiraf edilsə də, biliklər məcmusuna daxil edilmir; • Məlumat layihələrin idarə edilməsi prosesinin ayrılmaz tərkib hissəsi olduğu halda müxtəlif predmet, ixtisaslaşmış və ya spesifik istehsal sahələri üzrə ətraflı biliklər bazaya daxil edilmir; • Layihələrin idarə edilməsi üzrə köməkçi və yardımçı predmetlərdən yalnız layihələrin əksəriyyətində istifadə oluna biliklər daxil edilməlidir; • Layihələrin idarə edilməsi spesifik sahələrə aid olan bilik və predmetlər daxil edilməməlidir; • Layihələrin idarə edilməsində elə bilik sahəsinə və predmetlərə üstünlük vermək lazımdır ki, onlar ya mənsubiyyəti üzrə layihələrin idarə edilməsinə daxil olsunlar, ya da layihələrin idarə edilməsi prosesi 83 Yüklə 2,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|