Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin akademiK Ə. HÜseynov adma Kİbernetika institutu
Yüklə 2,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.5.2. Layihənin predmet sahəsinin idarə edilməsi
2. Layihələrin idarə edilməsi metodlan əsasında qərar qəbuletmə. 3. Layihələrin idarə edilməsi vasitələri. 4. Layihələrin xüsusi strukturu və təşkil edilməsi. 5. Layihə meneceri. Layihələrin idarə edilməsi ilə bağlı ideya və metodologiyadan bir qayda olaraq bütün hallarda istifadə etmək lazımdır. Bu, xüsusilə problemi dəqiq şəkildə müəyyənləşdirməyə və onun rasional həll yollarmı göstərməyə imkan yaradan başlanğıc və konseptual mərhələdə daha faydalıdır. Görünür ki, layihələrin idarə edilməsinin ideya və metodologiyasına yiyələnmək hamıya lazımdır və bu ideya və metodologiyalardan istifadə etmək istənilən problemin həlli zamanı zəruriləşir. Müxtəlif layihələrin idarə edilməsi metodlannm xüsusi texniki və məlumat-proqram vasitələri olmadan tətbiqi kiçik və orta layihələr üçün mümkündür ki, bu da onlann hər hansı ciddi xərclərə yol vermədən həyata keçirilməsinin səmərəliliyini artırır. Orta və böyük layihələri xüsusi təşkilat yaratmadan müxtəlif idaretmə üsullanndan istifadə etməklə idarə etmək mümkündür. Bu cür yanaşma nəticəsində layihənin idarə edilməsində artıq xərclərə yol verilmir. Mürəkkəb və mühüm layihələrin idarə edilməsi isə layihə komandısınm mövcudluğunu tələb edir. Beləliklə, layihələrin idarə edilməsinin zəngin imkanla- nnı mənimsənilməsi müxtəlif problemlərin həllinə cəlb edilən şəxslər üçün böyük xərc çəkmədən onların tətbiqinə imkan yaradacaqdır. Bu, şübhəsiz ki, məqsədyönlü fəaliyyətin bütün sahələrində idarəetmə və təşkilatçılıq mədəniyyətini yüksəldəcəkdir. 92 2.5. LAYİHƏLƏRİN İDARƏ EDİLMƏSİ ÜZRƏ ƏSAS BİLİKLƏR 2.5.1. Ümumi qeydlər Əwəl qeyd etdiyimiz kimi, layihələrin idarə edilməsi layihənin həyata keçirilməsi üçün icra edilməli olan dəyişikliklərin idarə edilməsidir. Layihə ilə bağlı ideya sürülən andan onun həyata keçirilməsinə qədər layihənin özünün vəziyyətinin dəyişməsi layihənin mahiyyətini müəyyənləşdirən və layihənin müvəffəqiyyətini şərtləndirən bir sıra parametr və göstəricilərin dəyişməsi ilə səciyyələnir. Layihənin bu tipli elementlərinin məcmusu mahiyyət etibarilə əslində elə idarəetmənin pred- ınctini təşkil edir. Hər bir layihədə bu tipli idarəetmə obyektləri kifayət qoder ola bilər. Bu, layihənin tip və növündən, layihələrin idarə edilməsinin özünə qarşı irəli sürülən tələblərdən, layihə mühitinin xüsusiyyətlərindən asılı ola bilər. Bütün layihələr üçün ən mühüm idarəetmə predmetlərini seçmək mümkündür. Layihələrin idarə edilməsində dörd əsas fakt mövcuddur: • layihənin predmet sahəsinin idarə edilməsi; • keyfiyyətin idarə edilməsi; • müddətin idarə edilməsi; • dəyərin idarə edilməsi. Bundan başqa, dörd digər inteqrasiya funksiyası da mövcuddur: • riskin idarə edilməsi; • işçi heyətinin idarə edilməsi; • müqavilə və layihə təminatının idarə edilməsi; • əlaqələrin və məlumat rabitəsinin idaıə edilməsi. 93 Yuxandakı səkkiz funksiyanın fərqləndirilməsi bununla özünü doğruldur ki, onlann əsasında layihəni qiymətləndirmə meyarlarmm aşağıdakı en vacib əlamətləri aydınlaşdınlır: • texniki baxımdan icra olunma (layihənin predmet sahəsi və keyfiyyəti ilə özünü doğruldur); • rəqabətə davamlılıq (keyfiyyət, müddət və dəyərlə özünü doğruldur); • işin həcmi (müddət və dəyər); • həyat qabiliyyəti (layihənin predmet sahəsi, dəyəri və risklə özünü doğmldur); • layihənin həyata keçirilməsinin səmərəliyi (iştirak edən şəxsi heyət, kommunikasiya və ünsiyyət vasitələri, maddi-texniki təminat sistemi ilə özünü doğruldur). İndi isə, bütün bunları təfərrüatı ilə nəzərdən keçirək. 2.5.2. Layihənin predmet sahəsinin idarə edilməsi Layihənin predmet sahəsi layihənin məqsədini, qarşısında qoyulan tapşınqlan və bu əsasda müəyyənləşən işləri, onların həcmini və tələb olunan ehtiyatlan müəyyənləşdirir. Layihənin heyata keçirilməsi prosesində layihənin predmet sahəsinin bütün tərkib hissələri dəyişikliklərə məruz qalır: • işlərin məqsəd, vəzifə və tərkibi həm layihənin işlənməsi prosesində, həm də müəyən nəticələr eldə olunduqca dəyişilə, yaxud dəqiqləşdirilə bilər; • işlərin həcmi layihənin işlənməsi prosesində dəqiqləşdirilə bilər, layihənin yerinə yetirilməsi prosesində isə işlərin həcmi sıfırdan yüz faizə qədər dəyişilə bilər; 94 • tələb olunan material ehtiyatlan da işlər kimi dəyişilir, Predmet sahəsinin idarə edilməsinin mahiyyəti elə bu dəyişikliklərin idarə edilməsindən ibarətdir və layihənin məqsədlərinin, konsepsiyasının işlənməsi, planlaşdırma, uçot, icraya nəzarət vasitəsilə realaşdınlır. İdarəetmə vasitəsi qismində burada layihənin şəbəkə qrafİkindən istifadə oluna bilər. Layihənin predmet sahəsinin aşağıdakı prinsipial idarəetmə sxemindən istifadə olunmaqla qurulan və bu funksiyaların əsas məzmununu açıqlayan model göstərilmişdir: □ Layihənin predmet sahəsinin idarə edilməsi ■ Konsepsiyanın işlənməsi ■ Layihənin tələblərini və problemlərini təhlil etmək ■ Layihənin məqsədlərini müəyyənləşdirmək ■ İlkin verilənlərin yığılması ■ Məhdudiyyətlər ■ Alternativlərin təhlili ■ Layihə məsələləri (nəticə, vaxt, ehtiyatlar və s.) ■ Predmet sahəsinin müəyyənləşdirilməsi ■ Meyarlar (dəyər, vaxt, keyfiyyət, ətraf mühit) ■ Planlaşdırma və idarəetmə (strukturlaşdırma, siyasət) ■ İşlərin dekompozisiya strukturu ® Layihənin əsas yazılışı ■ İşlərin paylanması ■ İşlər kompleksi (işlər, hadisələr) ■ Müqavilələr (texniki-iqtisadi tədqiqatlar, layihələndirmə, tikinti) ■ Hesabatlar ■ Maliyyə vəziyyəti 95 Yüklə 2,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|