Azərbaycan mġLLĠ elmlər akademġyasi memarliq və ĠNCƏSƏNƏT ĠNĠSTĠtutu
Yüklə 2,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
142 11. “Fəryad” pyesi fəlsəfi dram janrına meyl edir. Dramatik kolliziya əsərdə başlıca olaraq, insanın daxilində, düşüncə və mühakimələrində gedir. Əsərdə saray çirkabına qarşı duranlar həqiqət aşiqləridir. Pyesin səhnə yozumunu vermiş Hüseynağa Atakişiyevin dəqiq, səriştəli quruluşunda, yaxşı seçilmiş aktyor ansamblının oyununda bu qarşıdurma parlaq şəkildə təcəssüm tapır. Tamaşa alçalan və alçaldılan insanlıq fəlsəfəsinə qarşı nəsimiçiliyin qələbəsi ilə bitir. Rejissor təfsiri, aktyor oyunu, bəstəkar musiqisi, rəssam tərtibatı və ümumən teatrın bütün kollektivinin işi vəhdət yaradaraq, uzaq keçmişimizi bu günümüzlə bağlayan gözəl bir tamaşanın ortaya çıxmasına səbəb olmuşdur; 12.Ölkəmiz müstəqillik əldə etdikdən sonra, milli vətəndaşlıq mövqeyi ilə həmişə seçilmiş B.Vahabzadə yaradıcılığında yeni mövzular geniş yer alır. Milli tarixin əvvəllər qadağa qoyulmuş səhifələrinə baş vuran şair-dramaturq Azərbaycan varlığınının dərin qatlarına nüfuz edir. İlk tamaşası 1998-ci il aprelin 10-da rejissor Ağakişi Kazımovun quruluşunda Akademik Milli Dram Teatrında göstərilən “Özümüzü kəsən qılınc” (“Göytürklər”) tarixi pyesi məhz bu yaradıcılıq axtarışlarının bəhrəsi kimi meydana gəlmişdir. Tarixi faktlar əsasında yazılan pyesdə tarixi şəxsiyyət olan Gur Şadın Birinci Göytürk dövlətinin istiqlalı uğrunda mübarizəsindən söz açılır. A. Kazımovun monumental üslubda quruluş verdiyi tamaşanın əsas ideyası özümüzü kəsən gözəgörünməz qılıncların kimlərin əlində olduğunu üzə çıxarmaqdan ibarətdir; 13. B.Vahabzadə müstəqillik illərində tamaşaya qoyulmuş “Dar ağacı” tarixi faciəsində vaxtilə C.Cabbarlının “Od gəlini” pyesində aktuallaşdırdığı Babək mövzusunu yenidən, daha təfərrüatlı işləməyə imkan tapır. O, xüsusən Aqşinlə bağlı süjetin açılmasına pyesin ideyasında mühüm əhəmiyyət verir.Rejissor A.Kazımov „Dar ağacı‟nda müəllif fikrinə dəstək olaraq, konkret tarixi şəraitdə insan xarakterlərinin gücü, həqiqəti, ehtiraslı çarpışmalarına diqqət yetirmiş, yaradıcılığına xas monumentallıq nümayiş etdirirmişdir. Tamaşa xalq və Vətən amalına xəyanət edənlərə mənəvi dar ağacı qurur, onları məhşər ayağına çəkirdi. 143 14. B.Vahabzadənin tarixlə müasirliyi sintez edən “Atamın kitabı” pyesi C.Məmmədquluzadənin “Anamın kitabı” əsərinə nəzirə təsiri bağışlayır. Günün aktual ictimai hadisələrindən mövzu alan pyes eyni zamanda sanki təkrarlanan tarixdən ibrət almağa çağırır. Azərbaycan Dövlət Gənclər Teatrında rejissor Hüseynağa Atakişiyev tərəfindən tamaşaya qoyulmuş pyes dramaturq sözünün müasirlərimizə çatdırılması missiyasını yerinə yetirir. 15. B.Vahabzadənin tarixi mövzulu pyeslərinin səhnə həlli teatrımıza yeni, qəhrəmanlıq və mübarizə ruhu ilə nəfəs alan tamaşalar bəxş etmiş, milli rejissor və aktyorluq məktəbinin əsaslı ənənələr üzərində inkişafına daha da rəvac vermişdir. 16. Bəxtiyar Vahabzadənin pyesləri Bakı teatrları ilə yanaşı, Azərbaycanın müxtəlif teatrlarında da səhnəyə qoyularaq, milli səhnə sənətinin inkişafına böyük təsir gostərmişdir; 17. Şair-dramaturqun əsərləri Akademik Milli Dram Teatrından başqa, Gəncə Dövlət Dram Teatrında (“Vicdan”), Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında (“Ədalət”, “Yağışdan sonra”), Lənkəran Dövlət Dram Teatrında(“Yağışdan sonra”), Şəki Dövlət Dram Teatrında (“Cəzasız günah”) və xalq teatrında (“Vicdan”), Ağdam Dövlət Dram Teatrında (“Vicdan”) oynanaraq, ən müxtəlif təfsirlər tapmış, teatr tariximizi zənginləşdirmişdir. Bu, bir yandan dramaturqun böyük səhnəyə yol tapmasına rəvac verərək, teatrla ünsiyyətinə, tədricən təkmilləşməsinə səbəb olmuşsa, digər tərəfdən yetkin dramaturq sözünün (“Yağışdan sonra”, “Cəzasız günah”) geniş auditoriyalara təsir imkanlarını artırmışdır; 18. Əyalət dövlət teatrlarında B.Vahabzadənin dram əsərlərinə (“Ədalət”, “Yağışdan sonra”) Nəsir Sadıqzadə kimi özünəxas üsluba malik, həmçinin Hüseyn Sultanov (“Vicdan”), Heydər Şəmsizadə (“Vicdan”), Əbülfət Salahov (“Cəzasız günah”) kimi istedadlı rejissorlar səhnə quruluşu vermiş, bir çox istedadlı aktyorların püxtələşməsində, böyük səhnəyə yol tapmasında, məşhurlaşaraq fəxri adlar qazanmasında həmin tamaşaların da payı olmuşdur. 19. B.Vahabzadənin dramaturgiyası ötən əsrin ikinci yarısı və əsrimizin əvvəllərində milli teatr hərəkatının genişlənməsində məxsusi rol oynamış, milli mədəniyyətimizin inkişafına xidmət etmişdir; 144 ƏDƏBĠYYAT Azərbaycan dilində 1. Abbaszadə H. Türk özünə qayıdanda. /Ədəbiyyat. Bakı: 24 aprel 1998, № 16 (3089). 2. Abdullayev C. Mənzum dramaturgiya ustalığı. Bakı: Yazıçı, 1986, 318s. 3. Abdullayev Ə. “Vicdan” pyesi haqqında. /Nuxa fəhləsi. Bakı: 13 mart 1960, № 31. 4. Abdullayev K. Şairin özü, sözü. /Ədəbiyyat və incəsənət.Bakı: 20 mart 1987, № 12 (2251). 5. Abdullayev M. Bəxtiyarı düşünürəm. //Azərbaycan. Bakı: 1975, №10, s.159-164. 6. Ağayev Ə. Yağışdan sonra. /Kommunist. Bakı: 9 iyul 1971, № 160 (14765). 7. Ağayeva M. “Atalar və oğullar problemi”. Teatr dramaturgiyası əsasında. //İncəsənət və mədəniyyət problemləri. Bakı: 2009, № 1 (31), с.338-342. 8. Ağayeva M. Bəxtiyar Vahabzadə yaradıcılığında qəhrəman qadın obrazları. //İncəsənət və mədəniyyət problemləri. Bakı: 2009, № 1-2 (27-28), с.305-308. 9. Ağayeva M. “İkinci səs” pyesinin səhnə təcəssümü. //Dil və ədəbiyyat. Bakı: 2008, № 3 (63), с.245-247. 10. Ağayeva M. Qəhrəmanlığa çağıran tamaşa. //Mədəniyyət dünyası. Bakı: 2009, № XVII, с.114-117. 11. Ağayeva M. Mənəviyyatın və əxlaqi keyfiyyətlərin təcəssümü. //Dil və ədəbiyyat. Bakı: 2009, № 1 (67), с.211-213. 12. Ağayeva M. “Vicdan” pyesi Gəncə Dövlət Dram Teatrının səhnəsində. //Dil və ədəbiyyat. Bakı: 2010, № 3 (74), с.149-151. 13. Allahrverdiyev M. Müasir teatrda ənənə və novatorluq məsələləri. Bakı: Azərnəşr, 1974, 100 s. 14. Allahverdiyev M. Teatr tənqidi və müasirlik. Bakı: Maarif, 1990, 188 s. Yüklə 2,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|