Azərbaycan mühacirət irsi 1

Azərbaycan  mühacirət irsi 
 
 
77 
bir daha yaşamaqla, Azərbaycan istiqlal inamının nə qədər qüv-
vətli olduğunu bir daha isbat etmiş olacaqdır. 
Azərbaycan  Cümhuriyyəti  4 000 000  nəfərə  malikdir.  Şi-
mali Qafqaz Türk və İslam ünsürlərilə bərabər Qafqaz İslam 
əhalisi  isə  7  266896-dır.  Gürcüstan  və  Ermənistandakı 
1 000 000-a yaxın Türk əhalisi də bura daxil edilərsə, Qafqa-
zın Türk və İslam əhalisi 8 000 000-a çatır. Bu şəkildə Qafqa-
zın hakim və sıxlıq zümrəsini təşkil etməkdədir (22, s. 8-9).  
 
 “Mücahit”, yıl-6, sayı-31-32, iyul-avqust 1960. 
 
 

---

Azərbaycan  mühacirət irsi 
 
 
78 
 
Kərim Odər 
 (1901-1981) 
 
zərbaycan  müha-
cirətinin tanınmış 
xadimi 
Kərim 
Odər  1901-ci  ildə  Bakıda 
anadan olub. Bakı Ticarət Litse-
yini  bitirdikdən  sonra,  Azərbay-
can  Xalq  Cümhuriyyəti  dövrün-
də Xarici İşlər Nazirliyində özəl 
Qələm müdirliyi vəzifəsində ça-
lışıb. 1920-ci ilin 27 Aprel işğa-
lından  sonra  Azərbaycanı  tərk 
etmək  məcburiyyətində  qalıb. 
Üç  ilə  yaxın  Tiflisdə  qaldıqdan 
sonra, Türkiyəyə gedib. O, bura-
da  Mərkəzi  bankda  çalışıb.  “Azərbaycan”,  “Azərbaycan  
ekonomisi” kimi kitablarını çap etdirib. “Azərbaycan” jurna-
lında çoxlu yazılarla çıxış edib. 
Kərim Odər 1981-ci ildə vəfat edib.  
A 

---

Azərbaycan  mühacirət irsi 
 
 
79 
 
Kərim Odər 
 
MİLLİ AZƏRBAYCAN 
CÜMHURİYYƏTİ 
 
Azərbaycan  Cümhuriyyəti  daxili  təşkilatını  qısa  bir 
zamanda  qurdu.  Milli  hakimiyyəti  təmsil  edən  Millət  Məclisi 
(əvvəlcə  Şurayi-Milli,  sonra  Məclisi  Məbusan)  açıldı.  Dövlət 
işlərini yürütmək üçün Nazirlər Heyəti (hökumət) təsis edildi...  
Xarici  siyasətdə  də  başarılı  bir  dövrə  girmişdir.  Əvvəlcə 
Osmanlı dövlətilə əsgəri bir anlaşma imzalanaraq Nuru və Mür-
səl  Paşaların  komandasında  Türkiyə  əsgərləri  Azərbaycanın 
yardımına gəlmiş və Bakını rus-bolşevik istilasından qurtarmış-
dılar.  İran  Şahlığı  ilə  də  yaxşı  danışıq,  Gürcüstanla  əsgəri 
ittifaq,  Ermənistanla  yaxşı  danışıq  anlaşmaları  imzalanmışdır. 
İstanbula, Tehrana, Tiflisə, İrəvana, Temirxan-Şuraya və başqa 
yerlərə  elçi  və  konsullar  göndərilmişdir.  Almaniya  ilə  mü-
nasibətlərindən  ibarət  olan  Mərkəzi  Avropa  Dövlətləri  (digər 
bir  təbirlə  -  ittifaq  dövlətləri)  nəzdində  Cümhuriyyəti  təmsil 
etməli  və  İstanbulda  toplanacaq  müttəfiqlər  konfransında 
Azərbaycan  məsələsini  müdafiə  etmək  üçün  M.  Ə. 
Rəsulzadənin, daha sonra da Azərbaycanı Versal Sülh Konfran-
sında işğalçı dövlətlərə qarşı müdafiə etmək üçün A. M. Topçu-
başovun  rəhbərlikləri  ilə  nümayəndələr  heyəti  göndərilmişdir. 
Digər tərəfdən, Amerika, İngiltərə, İtaliya başda olmaqla Azər-
baycana  İran,  Polşa  və  başqa  məmləkətlərdən  hər  cür  heyətlər 
gəlmişdir.  Nəhayət  12  yanvar  1920-ci  ildə  Böyük  Dövlətlərin 
yüksək şurası tərəfindən Azərbaycanın istiqlalı tanınmışdır. 
Bakıda və Tiflisdə Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənis-
tan  nümayəndəliklərindən  ibarət  Qafqaz  konfranslarında 
Şimali Qafqaz da daxil olmaqla bu Cümhuriyyətlər arasın-
da federativ əlaqələr yaratmaq üçün Azərbaycan hökuməti 
tərəfindən  təkliflər  edilmişdir.  Azərbaycan  Cümhuriyyəti 

---

Azərbaycan  mühacirət irsi 
 
 
80 
Şimali  Qafqazla  Türküstan  və  Naxçıvan  türklərinin  milli 
mücadiləsinə də özəl  surətdə əlaqə yaratmış,  onlara maddi 
və mənəvi yardımlar edilmişdir. Eyni za-manda Anadoluda 
cərəyan edən istiqlal hərbinə yardım olmaq üçün Qazi Mus-
tafa  Kamal  (Atatürk)    adına  önəmli  bir  məbləğ  göndəril-
mişdir (36, s. 83-85)  
 
Azərbaycan. Boğaziçi Yayınları A. Ş. Kazım İsmayıl 
Gürkan Cad:  
12\25 Cağaloğlu P. K. 1397, İstanbul.  
 
 

---

Azərbaycan  mühacirət irsi 
 
 
81 
 
 
Hüseyn Baykara 
 (1904-1984) 
 
anınmış 
ziyalı 
Hüseyn  Baykara 
1904-cü  ildə  Şu-
şada  anadan  olub.  Bakı  Dövlət 
Universitetində  təhsil  alıb.  Azər-
baycanın  müstəqilliyi  uğrunda 
mübarizə  aparıb,  tələbələr  qarşı-
sında çıxışlar edib. Təqiblərə mə-
ruz  qaldığından  1927-ci  ildə  əv-
vəlcə İrana, oradan da  Türkiyəyə 
gedir. İstanbul Universitetinin hü-
quq 
fakultəsində 
oxuyur. 
İstanbulda  prokuror  vəzifəsində  çalışır.  Eyni  zamanda 
mətbuatda  maraqlı  məqalələrlə  çıxış  edir.  Hüseyn  Baykara 
1984-cü ildə vəfat edib.  
 
T 

---

Azərbaycan  mühacirət irsi 
 
 
82 
 
Hüseyn Baykara 
 
TÜRKİYƏNİN AZƏRBAYCANA 
HƏRBİ YARDIMI 
 
1918-ci  il  iyunun  4-də  Batumidə,  istiqlaliyyətimizi  yenicə 
elan  edən  Azərbaycan  hökumətinin  nümayəndələri  –  Məhəm-
məd  Əmin  Rəsulzadə,  Xarici  İşlər  naziri  Məmmədhəsən  Ha-
cınski  və  Osmanlı  hökuməti  tərəfindən  Ədliyyə  naziri  Xəlil 
bəy,  3-cü  ordunun  komandiri  Vəhib  Paşa  arasında  imzalanan 
yardım müqaviləsinə görə 5-ci Qafqaz diviziyası Gümrü və Qa-
zax istiqamətində Azərbaycana yardım etmək üçün hərəkət et-
mişdir. Bu qüvvələr iki qrup halında Qazaxa gəlmişdir. 
1-ci qrup: 
Diviziya qərargahı; 
Onuncu Qafqaz alayı; 
Doqquzuncu Qafqaz alayına mənsub 26-cı batalyon; 
Dağ topçu batalyonu; 
İstehkam bölüyü; 
Teleqraf vzvodu; 
Orkestr bölüyü; 
Cəmi: 147 zabit, 1812 əsgər; 698 heyvan. 
 
2-ci qrup: 
13-cü Qafqaz alayı; 
Güclü dağ topçu batalyonu; 
Səhiyyə bölüyü: 
24-cü səyyar xəstəxana; 
Səyyar mətbəx vzvodu: 
Cəmi: 110 zabit, 2763 əsgər, 668 heyvan. 
Osmanlı  ordusu  Cəlaloğlu,  Sadaxlı,  Kəmərli,  Aslanbəyli, 
Qazax  istiqamətində  hərəkət  edərək  11.06.  1918-ci  ildə  birinci 
qrup, 12. 06. 1918-ci ildə isə ikinci qrup Qazaxa gəldi. Qazaxda 

---