Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet
Yüklə 4,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси 116
Xarici investisiyanın həcmi artdıqca onun ödənmə müddəti də artır. Bu baxımdan respublika sənayesinin inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərən iri müştərək biznes fəaliyyətinin yaradılması stimullaşdırılmalıdır. Ümumiy- yətlə, sahibkarlığa edilən güzəşt və yardımlar xüsusi olaraq xarici investisi- yanın cəlb olunması üçün yox, dövlətin iqtisadi inkişafının stimullaşdırıl- ması siyasətilə əlaqədar olmalıdır. Həm birbaşa xarici investisiyanın cəlb olunmasına, həm də ölkənin sosial-iqtisadi inkişafına daha çox təsir edən siyasət, ayrı-ayrı xüsusi həvəsləndirici tədbirlərin məcmusu yox, iqtisadi ar- tım strategiyasının üzvi elementidir.
Müştərək biznes fəaliyyətinin inkişafının stimullaşdırılması dolayı tən- zimləmə metodları ilə həyata keçirilir. Bu tənzimləmə metodları aşa- ğ ıdakı qruplara bölünür: 1. dxalın məhdudlaşdırılması. Bu siyasət öncül sahələrin inkişafına və daxili bazarın xarici rəqabətdən qorunmasına yönəldilmişdir; 2. Xarici bazardan mal alınmasını tənzimləyən həm lisenziyalar sis- teminə, həm də dövlət müəssisələrinin xarici iqtisadi əlaqələrin tənzimlən- məsinə əsaslanan idxala kəmiyyət nəzarəti; 3. Müştərək biznes fəaliyyətinin inkişafının fiskal stimullaşdırılması; dxalın məhdudlaşdırılması siyasəti öz əksini gömrük siyasətində tapır. Müxtəlif tarif dərəcələrinin tətbiqi daxili bazarın qorunması funksiyasını daşıyır, zəruri olmayan malların idxalının azaldılmasını və ölkədə istehsal olunmayan məhsulların idxalını stimullaşdırır. Beynəlxalq miqyasda əmtəə- lərin hərəkətinin məhdudlaşdırılması kapitalın hərəkətinə səbəb olur. Hal- hazırda Azərbaycan Respublikasında bəzi sənaye məhsulları istisna olmaqla, idxal olunan məhsullara 15 faiz idxal rüsumu müəyyən olunmuşdur. Göm- rük siyasəti Azərbaycanda istehsal olunmayan bəzi hazır məhsul, xammal və materiallardan səmərəli istifadəni və kənd təsərrüfatı istehsalının inkişafını stimullaşdırmağa yönəldilib. Müştərək biznes fəaliyyətinin nizamnamə fonduna xarici investorun ə manəti kimi və ya tamamilə xarici investora məxsus müəssisənin yara- dılması üçün Azərbaycan Respublikası ərazisində gətirilən əmlak gömrük və ə lavə dəyər vergisindən azaddır. Həmçinin təkrar ixrac məqsədilə və emal edilməsi üçün müvəqqəti olaraq Azərbaycan Respublikası ərazisinə gətirilən mallar gömrük rüsumundan azaddır. Müştərək biznes fəaliyyətinin inkişafının stimullaşdırılması formala- rından biri dövlət, yerli və xarici investorlar arasında müqaviləyə əsaslanan sənaye layihələridir. Bu layihələrin məqsədi ölkədə istehsal olunan xammal və materialların emallıq səviyyəsinin dərinləşdirilməsi, onların keyfiyyətinin artırılması, mövcud müəssisələrin yenidən qurulması və modernləşdirilməsi
Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси 117
ola bilər. Bu cür müştərək sahibkarlığa hökumət əlavə güzəştlər də verə bilər. Hökumətin bu cür layihələrin dəyərinin 25 faizinə qədərini maliyyə- ləşdirməsi məqsədəuyğundur. Bu, müştərək biznes fəaliyyətində siyasi amil- lərin rolunu minimumlaşdırar və xarici investorun cəlb edilməsini stimul- laşdırar. Müştərək biznes fəaliyyətinin yaradılması hesabına mütərəqqi xarici texnologiyanın ölkəyə cəlb olunması sənayenin inkişafında böyük rol oy- nayır. Bu baxımdan cəlb olunan texnologiyanın müəyyən tələbləri ödədiyi halda belə müştərək biznes fəaliyyətinə vergi güzəştlərinin verilməsi yaxşı olardı. Eyni zamanda, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, Dövlət Elm və Texnika Komitəsi və xarici investisiyanın cəlb edilməsi üzrə Milli Agentlik Respublikaya cəlb olunan texnologiyanın seçilməsi və onun möv- cud şəraitə uyğunlaşdırılmasının həyata keçirilməsində iştirak edə bilərlər. Bu zaman xərclərin dövlət tərəfindən ödənilməsi lazımdır. Müştərək biznes fəaliyyətinin inkişafının stimullaşdırılmasının üçüncü metodu sənayenin müəyyən sahələrinin inkişafına xarici investorların ma- rağını cəlb etmək məqsədilə vergi, kredit və sahibkarlıq fəaliyyətinin ma- liyyə tənzimlənməsinin digər formalarının geniş dairəsi ilə əks olunur. Müştərək biznes fəaliyyətinin inkişafının stimullaşdırılmasında və onun inkişaf istiqamətlərinin sənaye siyasətinə uyğunlaşdırılmasında vergi stimullaşdırma metodları mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Vergi güzəştləri ve- rilmə məqsədlərinə görə beş qrupa bölünür: −
−
sənaye istehsalının ərazi quruluşunun təkmilləşdirilməsinə; −
sənaye məhsulunun ixracının genişləndirilməsinə; −
mənfəətin reinvestisiyası, yəni yığım prosesinin stimullaşdırıl- masına; −
sənayenin sahə quruluşunun təkmilləşdirilməsinə. 1997-ci il yanvarın 1-dən “Müəssisə və təşkilatlardan mənfəət vergisi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanunu qüvvəyə minmişdir. Bu qanu- na uyğun olaraq əvvəlki qanunda nəzərdə tutulmuş güzəştlər ləğv edil- mişdir. Sənayedə yeni yaradılan, xüsusilə sənayenin sahə quruluşunun təkmil- ləşməsinə imkan verən müştərək biznes fəaliyyətinin inkişafının stimullaş- dırılması zəruridir. Çünki yeni yaradılan müəssisələrin, xüsusilə ixracyönlü sahələrdə yaradılanların ilk dövrlərdə istehsal xərclərinin səviyyəsi yüksək ola bilər, bu da onları yerli və xarici bazarlarda rəqabətə davamsız edər. Müştərək biznes fəaliyyətinin inkişafını və məhsul ixracını artırmaq üçün dövlətin kredit siyasətinin təkmilləşdirilməsi zəruridir. xracyönlü müştərək biznes fəaliyyətinin formalaşması üçün dövlət yerli tərəfdaşın payının müəyyən hissəsinin güzəştli kredit hesabına maliyyələşməsini öz Yüklə 4,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|