Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Aqrar Elm Mərkəzi

 
 
 
93 
Tədqiq  edilən  pitomniklərdə  əkilmiş  bütün  nümunələrin  vahid  sahədən    məhsuldarlığı  da 
müəyyən  edilmişdir.  Pitomniklərdəki  nümunələr  vahid  sahədəki  məhsuldarlıq  gəstəricilərinə  görə 
qruplaşdırılmışlar. Cədvəldən göründüyü kimi əkilmiş bütün nümunələr aşağı (300 q/m
2
qədər), orta 
(300-500 q/m
2
 arası) və yüksək (500-600 q/m
2
)  məhsuldar olmaqla 3 qrupda cəmlənmişlər. 
 
Beynəlxalq pitomniklərdəki buğda nümunələrinin məhsuldarlıq göstəricilərinə görə 
qruplaşdırılması (Abşeron, 2011-2012) 
                                                                                                                                                                             
4-cü  qrupda  isə  məhsuldarlığı  600-dən  yuxarı    olan  daha  məhsuldar  nümunələr  toplanmışdır. 
Əkilmiş  nümunələrin  yarıdan  çoxu  əsasən  orta  məhsuldar  qrupa  aid  olmuşlar.  Aşağı  məhsuldar 
nümunələr ümümi sayın 11,7 %-ni, orta məhsuldar nümunələr isə 58,6 %-ni təskil etmisdir. Yüksək 
məhsuldar qrupa 186 nümunə aid olmuşdur ki, bu da ümümi sayın17,4 %-ni təşkil edir. 1 pitomnik 
(№9) istisna olmaqla, qalan 11 pitomniki əhatə edən 123 nümunənin orta məhsuldarlığı 600 q/m
2
-
dən yuxarı olmuşdur ki, bu da 12,3% təşkil edir.  
 
Beynəlxalq pitomniklərdən 2011-2012 vegetasiya ili üçün seçilmiş nümunələr 
 
P
itomn
ik
lə
ri
n ad
ı 
19
th
 F
A
WWO
N
-SA
 
14
th
 I
WWY
T
-SA
 
19
th
 F
A
WWO
N
-IR
 
15
th
IWWY
T
-IR
 
H
TS
B
W
-ON
 
C
WA
N
A
 
12 
T
H
 
S
BW
-ON
 
C
WA
N
A
 -
CA
 
12 
T
H
 
IR
S
BWY
T
 
C
WA
N
A
 –
CA
 
12 
T
H
 
 D
S
BWY
T
 
 
C
WA
N
A
 –
LL
 
6 
TH
 I
A
S
BWY
T
 
C
WA
N
A
 
35 
TH
 I
D
O
N
-MD
 
C
WA
N
A
 
35 
TH
 IDYT
-MD
 
N 
Pitomnikin adı 
Proqra
m 
Nümun
ələ- rin 
sayı, 
ədəd 
Nümunələrin sayı, ədəd 
I 
II 
III 
IV 
m≤300 
300
00 
500
m>600 
N
əz
arə
t 
Qiymətli -2/17 
 
 
 
400q/m
2
 
 
 
Bərəkətli -95 
 
 
 
500q/m
2
 
 
 
1 
19th FAWWON-SA 
T-C-İ 
108 
17 
65 
15 
11 
2 
14th IWWYT-SA 
OSU 
20(2) 
-- 
1 
6 
13 
3 
19 FAWWON-IR 
T-C-İ 
234 
11 
146 
32 
45 
4 
15 IWWYT-IR 
T-C-İ-
OCU 
25(2) 
-- 
7 
10 
8 
5 
HTSBW-ON 
T-C-İ 
160 
24 
102 
25 
9 
6 
12 SBW-ON (CWANA) 
İ 
190 
34 
139 
13 
4 
7 
12 IRSBWYT 
İ 
24(3) 
3 
16 
4 
1 
8 
12 DSBWYT(CWANA-CA) 
İ 
24(3) 
12 
11 
-- 
1 
9 
(CWANA-TA) 
İ 
24(3) 
8 
13 
3 
-- 
10 
6 IASBWYT (CWANA-LL) 
İ 
24(3) 
3 
14 
4 
3 
11 
35 IDON-MD 
İ 
192 
5 
95 
65 
27 
12 
35 IDYT-MD 
İ 
24(3) 
1 
13 
9 
1 
CƏMİ: 1069 
118 
622 
186 
123 
%-lə: 
~11% 
~58% 
~17% 
~12% 

---

 
 
 
94 
Seçilən 
nümunələrin 
sayı, ədəd 
 
10 
 
11 
 
33 
 
4 
 
5 
 
4 
 
1 
 
1 
 
1 
 
27 
 
1 
Cəmi: 
70 yumşaq 
28 bərk 
 
Tədqiq  edilmiş  nümunələr  içərisindən  xəstəliklərə  davamlı,  yatmayan  (boyu  100-sm-dan  aşağı)  və 
məhsuldarlığı  nisbətən  yüksək  (500-600  q/m
2
)  olan  98  nümunə  (28  bərk,  70  yumşaq)  seçilmişdir. 
Seçilən nümunələr gələcəkdə daha geniş morfofizioloji tədqiqatlar üçün müvafiq pitomniklərə keçirilib 
sahəsi genişləndirilərək əkilmişdir. 
 
ƏDƏBİYYAT 
 
1. Куперман Ф.М. Морфофизиология растений. Морфофизиологический анализ этaпов 
органогенеза  различных  жизненных  форм  покрытосеменных  растений.  Учеб.  пособие  для 
студентов биол. спец. ун-тов, 4-е изд. Перoвып, и доп. М., выс. Шк., 1984. 
2. Instructions for the Management and Reporting the results for the FAWWON Prepared and 
distributed by national wheat improvement  proqram of Turkey, CIMMIT, ICARDA, Oregon State 
University. p 1-7. 
3. Rust scoring guide Prodused thorough a grant from the goverment of the Research Institute 
for plant protection CIMMIT p 1-11. 
4.  GEİ-nin  genbankında  bitki  toxum  nümunələrinin  orta  müddətli  genbankında  saxlanması 
metodikası. 
 
Ф.А. Ахмедова 
 
ПЕРВИЧНОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ СОРТООБРАЗЦОВ ПШЕНИЦЫ 
ИНТРОДУЦИРОВАННЫХ  ИЗ МЕЖДУНАРОДНЫХ СЕЛЕКЦИОННЫХ ЦЕНТРОВ 
 
Научно - Исследовательский Институт Земледелия 
 
В  статье  приведены    результаты  первичного  исследования  сортообразцов  пшеницы 
интродуцированных  из  международных  центров  в  2011-2012  годах.  В  результате 
исследования  были  отобраны  98  образцов  с  оптимальной  высотой  растения,  периодом 
колошения,  устойчивостью  к  болезням  и  с  высокой  урожайностью  для  дальнейшего 
изучения морфофизиологических показателей. 
 
Ключевае  слова:  мягкая  пшеница,  твердая  пшеница,  колошение,  желтая  ржавчина, 
бурая ржавчина, интродукция, урожайность 
 
F.A.Ahmedova 
 
INITIAL INVESTIGATION OF INTRODUCED FROM INTERNATIONAL 
CENTERS WHEAT VARIETYSAMPLES 
 
Research Institute of Crop Husbandry 
 
This article deal with results of initial investigation on introduced from international centers 
wheat varietysamplesş As result of carried out investigation have selected 98 samples with optimum 
plant  height,  heading  date,  diseases  resistance  and  high  productivity  for  further 
morphophysiological  features study. 
 

---