Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Aqrar Elm Mərkəzi
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
97 Tədqiqat ilində gövdələrin və yarpaqların miqdarı öyrənilərək faizlə ifadəsi verilmişdir. Öyrənilən genotiplərdə yarpaqlama faizi 47,9-51,9 % arasında dəyişmişdir. Ot çıxımı faizinin isə öyrənilən genotiplərdə 23,7-24,8 % intervalında olduğu təyin edilmişdir. Qeyd etdiyimiz kimi II çalımda təcrübə sahəsi toxuma saxlanaraq ot məhsuldarlığı hesablanmış və fenoloji fazalar təyin edilmişdir. II çalımda bitkilərin boyu I çalımla müqayisədə azalmışdır. Bu fərq standart “Aran” sortunda 10 %-ə qədər olmuşdur. II çalımda digər göstəricilərdə də azalma müşahidə edilmişdir. “Aran” sortunda II çalımda bitkilərin orta boyu 77 sm olmuşdur. Standartla müqayisədə sıra nömrəsi 3, 7, 9, 10, 17, 24, 39, 44, 50, 51, 52, 53, 55, 59, 60 və 64 olan genotiplərdə müşahidə edilərək 82-84 sm olmuşdur ki, bu da “Aran” sortundan 6,4%-9% yüksək olmuşdur. Minimal qiymətlər isə sıra nömrəsi 4, 5, 13, 30, 35, 62 və 63 olan sortlarda (61-67 sm) müşahidə edilmişdir ki, bu da standartdan 13-21 % az olmuşdur. Tədqiqt ilində II çalımda hektardan yaşıl kütlənin miqdarı “Aran” sortunda 145,4 sen/ha, onunla müqayisədə yüksək qiymət sıra nömrəsi 3, 4, 7, 9, 15, 16, 20, 23, 24, 25, 40, 41, 47, 49, 56, 57, 59,60 olan genotiplərdə müşahidə edilərək 148-180 sen/ha təşkil edərək standartdan 2-24 % yüksək olmuşdur. Ən az məhsuldarlıq isə sıra nömrəsi 2, 12, 19, 26, 27, 28, 30, 31, 45, 62, 64 və s. genotiplərdə müşahidə olunaraq 100-120 sm təşkil etmişdir ki, bu da standartdan 18-32 % az olmuşdur. Tədqiqatlar zamanı müəyyən olunmuşdur ki, yaşıl kütlədəki bu hal quru otun miqdarı ilə analogiya təşkil edir. Tədqiqat zamanı qeyd etdiyimiz kimi toxum məhsuldarlığı da müəyyən edilmişdir. Toxum məhsuldarlığı “Aran” sortunda 3,78 sen/ha, ən yüksək məhsuldarlıq isə sıra nömrəsi 7, 17, 23, 24, 25, 39, 47, 49 və 60 olan nümunələrdə müşahidə olunaraq 5,0-6,5 sen/ha təşkil etmiş və standartdan 32-71 % yüksək olmuşdur. Ən az məhsuldarlıq isə 28, 29, 30, 32, 33, 34 və 56 nömrəli genotiplərdə müşahidə olunaraq 2,0-2,5 sen/ha təşkil etməklə standartdan 34-48 % az olmuşdur, digər nümunələr isə standartla analogiya təşkil etmişlər. Abşeron şəraitndə yonca sort nümunələrinin bəzi təsərrüfat xüsusiyyətlərinin qiymətləndirilməsi (2012) S.s Sortun adı Bitkinin boyu, sm Fərq, % Yaşıl kütlənin miqdarı, sen/ha Fərq, % Quru otun miqdarı, sen/ha Fərq, % Ot çıxımı, % Toxumun miqdarı, sen/ha Fərq, % Srandart Aran 79 100 518 100 124,0 100,0 23,9 3,78 100,0 6 Ferri- Morse-49 79 0 468 -10 112,0 -9,7 23,9 5,1 34,9 7 Adriana 87 10,0 544 5 129,7 4,6 23,8 5,1 34,9 9 Bresaola 86 8,8 520 0,3 125,0 0,8 24,0 5,8 53,4 18 Vavilovka 74 -6,4 436 -16 107,2 -13,5 24,5 4,2 11,1 38 Donskaya- 1 80 1,2 456 -12 109,5 -11,7 24,0 3,5 -7,5 39 Donskaya- 2 85 7,5 534 3 127,5 2,4 23,8 5,5 45,5 44 Flora-2 84 6,3 482 -7 116,0 -6,5 24,0 4,2 11,1 98 I çalımla müqayisədə II çalımda quru ot çıxımının nisbətən yüksək olduğu müəyyən edilmişdir. II çalımda ot çıxımının 23,8-25,2 %, yarpaqlanmanın isə 48,3-50,9 % olduğu təyin edilmişdir. Tədqiqat ilində III çalımda da qeyd etdiyimiz əlamətlər öyrənilmişdir. Belə ki, standart “Aran” sortunun boyu 74 sm olmuşdur. Standartla müqayisədə maksimal qiymət sıra nömrəsi 7, 17, 19, 20, 23, 42, 43, 44, 52, 53, 55, 59, 60 və 64 olan genotiplərdə 78-82 sm təşkil etməklə standartdan 5-11 % yüksək olmuşdur. Minimal qiymət isə 4, 13, 14, 15, 32, 35, 62 və s. nümunələrdə müşahidə edilərək standartdan təxminən 15-18 % az olmuşdur. Digər nümunələrin boyu isə standartla oxşarlıq təşkil etmişdir. III çalımda əsas nəticə kimi götürülən yaşıl kütlə və quru otun miqdarı standart sortda hektardan 137 və 38,4 sentner olmuşdur. Qeyd etdiyimiz göstəricilərin ən yüksək qiyməti sıra nömrəsi 3, 17, 18, 23, 24, 40, 41, 56, 59, 60 olan genotiplərdə müşahidə edilərək 148-164 sen/ha təşkil etməklə standartdan 8-20 % yüksək olmuşdur. Bu tendensiya quru otun miqdarında da müşahidə edilmişdir. Məhsuldarlıqda minimal qiymət isə sıra nömrəsi 2, 13, 14, 19, 28, 29, 30, 32, 33, 35, 36, 37, 45, 62 və s. olan nümunələrdə 90-120 sen/ha təşkil etməklə “Aran” sortundan 12-34 % az olmuşdur. Digər nümunələrdə isə məhsuldarlıq standartla analogiya təşkil etmişdir. III çalımda yarpaqlanma və ot çıxımı uyğun olaraq 48,5-50,9 %, 23,7-24,3 % təşkil etmişdir. Qeyd etdiyimiz kimi tədqiqatlar yoncanın həyatının 4-cü ilində kolleksiya tingliyində aparılmışdır. Tədqiqat üçün seçilmiş 57 nümunə üzərində fenoloji müşahidələr və təsərrüfat xüsusiyyətləri standart “Aran” sortu ilə müqayisədə təhlil edilərək öyrənilmişdir. Əvvəlki tədqiqat işlərinin nəticəsi kimi standartla müqayisədə məhsuldarlığı yüksək olan 11 nümunə təhlil edilmişdir. Cari tədqiqat ilində isə fərqli nəticələr alınmışdır. Belə ki, seçilmiş 11 nümunədən bəzilərinin məhsuldarlığı aşağı düşmüş, kolleksiya pitomnikindən olan bəzi nümunələrin məhsuldarlığı isə artmışdır. Bütün bunları nəzərə alaraq yekun nəticə kimi əvvəlki tədqiqat işlərindən seçilmiş nümunələr və cari ildə yüksək məhsul verən sortların təhlili məqsədəuyğun hesab edillmişdir. Tədqiqat ilində standart “Aran” sortunda bitkilərin orta boyu 79 sm olmuşdur. Sıra nömrəsi 18 olan “Vavilovka” sortunun boyu seçilmiş nümunələr içərisində minimal 74 sm olub “Aran” sortundan 6,4 % az, digər nümunələrdən sıra nömrəsi 6 olan “Ferri-Morse-49” isə standartla analogiya təşkil etmişdir. Seçilmiş digər nümunələrdə isə bitkilərin boyu standartdan hündür olmuşdur. Maksimal qiymətlər isə sıra nömrəsi 7, 9, 23, 59 və 60 olan, “Adriana”, “Bresaola”, “Zvezdoçka”, “Abşeron” və s.sortlarda müşahidə edib 86-88 sm təşkil etməklə “Aran” sortundan 8,8-11 % artıq olmuşdur. Yaşıl kütlənin miqdarı isə “Aran” sortunda 518 sen/ha olmuşdur. Seçilmiş 3 Marenmana 82 3,8 500 -3,5 120,0 -3,6 24,0 4,6 21,7 10 Es Eremanese 84 6,3 548 5,8 138,1 11,3 25,2 4,8 26,9 23 Zvezdoçka 88 11,4 604 16,6 144,6 16,6 23,9 5,5 45,5 24 Berers 81 2,5 552 6,5 132,3 6,7 23,9 6,5 71,9 40 Sparta 83 5,0 562 8,5 134,4 8,4 23,9 4,7 24,3 56 Çisminskaya- 131 83 5,0 636 22,8 151,0 21,8 23,7 2,5 - 43,9 59 Abşeron 86 8,8 612 18,1 145,8 17,6 23,8 3,9 3,1 60 S.Nuse 86 8,8 600 15,8 144,7 16,7 24,0 6,2 64,9 Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|