103
Cədvəldən göründüyü kimi bütün sortnümunələr əsas məhsuldarlıq əlamətləri hesab olunan
sünbüldə dənin sayı və 1000 dənin kütləsinə görə standart Qarabag 7 və suvarma zonası üçün
rayonlaşmış Qarabag 22 sortlarından daha yaxşı nəticə göstərmişlər. Nutans 071/2, Nutans 81/91,
Nutans 118/91, Qarabağ 23 (Daniliox Qarabağ 7), Qarabağ 33 (IBYTW entry 20; 85 ml) sortları bir
sünbüldə dənin sayına görə daha nəzərə çarpan nəticə göstərmişlər. Nutans 121/79, Nutans 118/91,
Nutans 276/1-m, Nutans 92/179, Nutans 36/88, Qarabağ 23, Qarabağ 33 sortnümunələri isə 1000
dənin kütləsinə görə daha yaxşı nəticə göstərmişlər. Sortnümunələrin əksəriyyəti hər iki əlamətə
görə yaxşı nəticəyə malikdirlər.
Nutans 121/79, Qarabağ 23, Qarabağ 33 sortnümunələri hər iki əlamətə görə standart
götürülmüş Qarabag 7 və rayonlaşmış Qarabag 22 sortlarından yaxşı nəticə göstərmişdir.
Tədqiq olunmuş sortnümanələr arpa üçün spesifik olan va suvarma zonasında daha geniş
yayılmış unlu şeh və sürmə xəstəlilərinə davamlıdırlar. Sortnümunələr süni sirayətləndirilərək
tədqiq olunmuş və Qarabağ 33-ün sürmə xəstəliyinə xüsusi müqavimətə malik olduğu məlum
olmuşdur.
Cədvəldən göründüyü kimi sortların hamısı ortaboylu olub yatmaya xüsusi davamlılığa
malikdirlər. Son illərdə mövsüm zamanı normadan artıq yağış yağmasına baxmayaraq bu
sortnümumnələrin xüsusilə də Qarabağ 33-ün yatmaya tamamilə davamlı olduğu müəyyən
edilmişdir. Sort müsbət kompleks əlamətlərə malik olduğu üçün 2007–ci ildə Seleksiya
Nailiyyətlərinin Sınağı və Mühafizəsi üzrə Dövlət Komissiyasına təqdim edilmiş və 2013–cü ildə
rayonlaşmışdır.
ƏDƏBİYYAT
1. Вавилов Н.И. закономерность в распределении иммунитета растений. М 1936.С.5-16
2. Q.Məmmədov. Azərbaycanın torpaq ehtiyatlarından səmərəli istifadənin sosial-iqtisadi və
ekoloji əsasları. Bakı. “Elm”-2007
3. Гусейнов Г,С. Селекция ячменя на устойчивость к грибным заболеваниям в условиях
Низменного Карабаха. Вестник с/х.Науки. Баку.1978.№2 см.16-19.
4. А.Дж. Мусаев, М.А.Бабаев.Оценка местных образцов ячменя как исходный материал
для селекции на устойчивость к основным заболеваниям в условиях Карабахской
низменности. Azərbaycan elmi tədqiqat Əkinçilik İnstitutunun Elmi Əsərləri Məcmuəsi XXI
cild,
Aqrar Elm Mərkəzi, Bakı, 2005 səh 48-53
5. Q.A.Novruzlu. Yerəyatmaya davammlı arpa sortlarının yaradılması üçün başlanğıc material.
Azərbaycan elmi tədqiqat Əkinçilik İnstitutunun Elmi Əsərləri Məcmuəsi XXII cild, Müəllim
nəşriyyatı, Bakı Səh 51-54
6. Q.A.Novruzlu. F
1
-F
2
arpa hibridlərində duza davamlılığın nəslə ötürülməsi. Azərbaycan elmi
tədqiqat Əkinçilik İnstitutunun Elmi Əsərləri Məcmuəsi XXII cild, Müəllim nəşriyyatı, Bakı Səh
54-57
7. Heenan D.P. Salinity tolerance in rice varieties at different growth stages // Aust J Exp Agric
28, 1988. – Р.343-349
8. Greenway H. Plant response to salinity substrates. Growth and ion uptake throughout plant
development in two varieties of Hordeum vulgare // Aust J Biol Sci. 18. – 1965. – Р. 763-779
9. Peterson et all, 1948; İnstructions for the Management and Reporting the results for the
FAWWON, 1995
10. Rodenhiser H.A., Holton C.S. 1945 Distribution of rages of Tilletia caries and Tilletia
foetida and their relative virulence on certain varieties and selection of wheat.-Phytopatology,35,
N12.
Г.Дж.Гашимомва
ЭФФЕКТИВНОСТЬ СЕЛЕКЦИИ ЯЧМЕНЯ В УСЛОВИЯХ ПОЛИВА
НИЗМЕННОГО КАРАБАХА
104
Научно-Исследовательский Институт Земледелия, Тертерский ЗОС
В статье приведены результаты проведенных исследований по оценке
константных линий полученных путем гибридизации местных и интродуцированных
сортов, а также отбора из международных питомников по элементам продуктивности и
устойчивости к болезням. В частности выявлены перспективные константные линии по
отдельным элементам продуктивности, которые эффективны для использования в
качестве исходного материала в селекции ячменя, один из которых передан в 2007 году в
Государственную Комиссию по Испытанию и Охране Селекционных достижений и
районирован в 2013.
Выделенные линии включены в селекционную программу для дальнейшего
исследования.
Ключевые слова: селекция, гибрид, отбор, питомник, интродукция, константная
линия, сорт, ячмень
H.J.Hashimova
EFFICIENCY OF BARLEY BREEDING IN IRRIGATED CONDITIONS OF THE
GARABAKH LOWLAND
Research Institute of Crop Husbandry, Terter RES
In article results of carried out investigations on estimation of constant lines obtained by
crossings of local and introduced barley varieties, also by selection from international nurseries
on productivity parameters and diseases resistance have given. In particular advanced constant
lines on separate parameters of productivity are revealed use as an initial material for barley
breeding. One of them are transferred to the State Commission on Testing and protection of
Breeding Achievements in 2007 and zoned in 2013.
Selected lines are included in breeding programs for the further research.
Key words: breeding, hybrid,
selection, nursery, introduction,
constant line, variety,
barley
UOT 633:11
MÜXTƏLİF BOTANİKİ NÖVMÜXTƏLİFLİKLƏRİNƏ AİD YERLİ YUMŞAQ BUĞDA
NÜMUNƏLƏRİNİN (Triticum Aestivum L.) DUZA DAVAMLILIĞININ MÜQAYİSƏLİ
ÖYRƏNİLMƏSİ
S.Ə. NURİYEVA
AMEA Genetik Ehtiyatlar Institutu, Bakı ş., Azərbaycan, Azadlıq 155
E-mail:
sevindj_72@hotmail.com
Respublikamızın ümumi torpaq fondu 8,6 milyon hektardir ki, onun yalnız 4.2 milyon
hektarı və ya 49,3 % - kənd təsərrüfatına yararlıdır. Həmin torpaqlarda şoranlaşma, bataqlaşma,
eroziya, kimyəvi çirklənmə və s. proseslərin təsiri nəticəsində deqradasiya geniş yayılmışdır. Bu
prosesdə geniş yayılmış faktorlardan biri də torpağın şoranlaşmasıdır. Respublikanın 1,2 mln. ha
torpaq sahəsi şoranlaşmaya məruz qalmışdır və bunun 600 min ha–dan artıgı suvarılan sahələrdir
[1].