Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Aqrar Elm Mərkəzi
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ЛИТЕРАТУРА
- TORPAQDA SU AXINININ ANALİZİ VƏ XASSƏLƏRİNİN MÜQAYİSƏLİ TƏHLİLİ
- COMPARATIVE ANALYSIS AND NATURE OF CHANGE OF THE TRANSFER COEFFICIENTS OF MOISTURE IN THE SOIL
- Açar sözlər
- Key words
V =((W 24 /24) – (W 48 /48))/24, где V – скорость движения воды под влиянием градиента влажности в почве, г/час; W 24 – количество влаги перешедшая через центральную секцию в течение 24 часов, г/час; W 48 – количество влаги перешедшая через центральную секцию в течение 48 часов, г/час . Таким образом, нами получены и истолкованы следующие закономерности, которые могут быть использованы в условиях закрытого грунта: 1. Количество переместившейся влаги в закрытой системе под действием градиента температуры вначале исходных влажностей быстро возрастает с увеличением исходной влажности, затем, достигнув максимального значения, уменьшается. 2. Показано что, плотность потока влаги и термоградиентный коэффициент имеют ту же форму зависимости от исходной влажности, что и количество переместившейся влаги. Все три зависимости объяснены капиллярно-пористой структурой почвы. 3. Линейное падение всех трех исследуемых величин с увеличением плотности сложения, объясняется тем, что с уплотнением почвы уменьшается площадь пор, в которых обычно помещается и передвигается влага. 4. Выведена формула для определения скорости обратного потока воды в почвах под влиянием создающегося градиента влаги. ЛИТЕРАТУРА 1. Березин П.Н., Шеин Е.В. Количественная оценка и прогноз почвенной структуры // Моделирование почвенных процессов // Сборник научных трудов. Пущино, 1985. С. 4-13 2. Бондарев А.Г. Проблема уплотнения почв сельскохозяйственной техникой и пути ее решения // Почвоведение, 1990, №5. С. 31-37 3. Воронин А.Д. Основы физики почв. М.: Изд-во МГУ, 1986, 244 с. 4. Воронин А.Д. Структурно-функциональная гидрофизика почв. М.: Изд-во МГУ, 1984, 204 с. 5. Герайзаде А.П. Термо- и влагоперенос в почвенных системах. Баку: Элм, 160 с. 6. Герайзаде А.П. Преобразования энергии в системе почва-растение-атмосфера. Баку: Элм, 1989, 160 с. 7. Глобус А.М. Экспериментальная гидрофизика почв. Ленинград: Гидрометеоиздат, 1969, 355 с. 8. Дмитриев Е.А., Щеглов В.Н., Басевич В.Ф. Характер миграции воды во влажных почвах // Почвоведение, 1985, № 8, С. 61-65 9. Лыков А.В. Явления переноса в капиллярно-пористых телах. М.: Гостехиздат, 1974 10. Лыков А.В. Теория сушки. М.: Изд-во «Энергия», 1968, 471 с. 11. Чудновский А.Ф. Теплофизика почв. М.: Гостехиздат, 1976, 353 с. TORPAQDA SU AXINININ ANALİZİ VƏ XASSƏLƏRİNİN MÜQAYİSƏLİ TƏHLİLİ AMEA Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu Təqdim edilən məqalədə qapalı sistemlərdə temperatur qradiyenti vasitəsilə su axınının qanunauyğunluqları öyrənilmişdir. Alınan nəticələr göstərir ki, temperatur qradiyenti vasitəsilə əmələ gələn su axını rütubətin ilkin qiymətlərində sürətlə artır, maksimum qiymətə çatdıqdan sonra azalır. Rütubətin ilkin qiymətindən analoji asılılıq kütlə axınının sıxlığına və istilik qradiyenti əmsalına da xasdır. Öyrənilən hər üç əmsalın rütubətdən asılılığı torpağın kapilyar-məsaməli struktura malik olması ilə izah edilir. Temperatur qradiyentinin uzun müddət təsiri nəticəsində əmələ gələn əks istiqamətli su axınının sürətini müəyyən etmək üçün tənlik təklif olunur. COMPARATIVE ANALYSIS AND NATURE OF CHANGE OF THE TRANSFER COEFFICIENTS OF MOISTURE IN THE SOIL Institute of Soil Science and Agrochemstry of the ANAS The results of movement of moisture in the closed system under the influence of temperature gradient are discussed. It is established that the amount of the moved moisture under the influence of temperature gradient of initial moisture quickly increases in the beginning in the closed system with increase in initial humidity, then, having reached the maximum value, decreases. Density of a stream of moisture and thermogradient coefficient have a similar form of dependence on initial humidity. Behavior of all three dependences are explained by capillary and porous structure of the soil. The size of the return water flow which is formed at long action of a gradient of temperature is established. The equation of dependence of speed of the return water flow in soils under the influence of the created moisture gradient is removed. UOT 631.42 AÇIQ-ŞABALIDI TORPAĞIN AQROFİZİKİ XASSƏLƏRİNİN GEOSTATİSTİK MƏKAN DƏYİŞKƏNLİYİ N.Q.HÜMMƏTOV Biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Əkinçilik İnstitutu, AZ1098 Bakı, Pirşağı qəs., 2№-li s. ngummatov@mail.ru Torpaq xassələrinin məkan dəyişkənliyini etibarlı qiymətləndirmək üçün torpaqşünasların kəmiyyət əsaslandırılmasına ehtiyacı vardır, onlar bu məqsədlə geostatistikaya daha çox müraciət edirlər. Geostatistika torpaq xassələrinə təsadüfi kəmiyyətlər kimi baxır və onların dəyişməsini varioqram vasitəsilə xarakterizə edir. Məqalədə geostatistikanın əsas anlayışları və onun mərkəzi aləti olan varioqram haqqında məlumat verilir. Klassik statistikanın və geostatistikanın tətbiqi ilə açıq-şabalıdı torpağın bəzi aqrofiziki xassələrinin və struktur tərkibinin məkan dəyişkənliyinin qanunauyğunluqları müzakirə olunur. Torpağın aqrofiziki xassələrini təyin etmək üçün sahəsi 15 ha olan ərazidən 50 m addımla requlyar qaydada 0-20 sm dərinlikdən 55 torpaq nümunəsi götürülmüşdür. Variasiya əmsalının ən böyük qiyməti 10-8 mm struktur aqreqatları üçün (60%), ən kiçik qiyməti (6%) isə 10-0.25 mm aqreqatlar üçün müşahidə edilmişdir. Torpağın aqrofiziki xassələrinin variasiya əmsalları 8-23% intervalında dəyişir. Geostatistik analizin nəticələri sıxlığın və ümumi məsaməliyin güclü, kütləvi nəmliyin zəif, digər torpaq xassələrinin isə orta məkan asılılığına malik olduğunu göstərir. Ən böyük korrelyasiya radiusu (185 m) strukturluq əmsalı, ən kiçik (36 m) isə <0.25 mm struktur aqreqatları üçün müşahidə edilir. Açar sözlər: geostatlstika, varioqram, məkan dəyişkənliyi, optimal interpolyasiya, torpağın aqrofiziki xassələri, torpağın strukturu Ключевые слова: геостатистика, вариограмма, пространственная изменчивость, оптимальная интерпольяция, агрофизические свойства почвы, структура почвы Key words: geostatistics, variogram, spatial variability, optimal interpolation, soil agrophysical properties, soil structure Daxili və xarici amillərin təsiri nəticəsində torpağın fiziki, kimyəvi və bioloji xassələri müxtəlif məkan miqyasında (əkin sahəsi, region və s.) dəyişkənliyə uğrayır. Torpaq xassələrinin Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|