5
şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, pedagika üzrə
fəlsəfə doktoru
Fəridə Hüseynova, ARTPİ-nin ümumi orta
və tam orta təhsil şöbəsinin bölməsinin böyük
elmi işçisi
Aidə Qasımova, ARTPİ - nin Ümumi orta və
tam orta təhsil şöbəsinin elmi işçisi
Mikayıl Seyidov, ARTPİ - nin mumi orta və
tam orta təhsil şöbəsinin bölməsinin elmi
işçisi
Aynurə Mahmudova, ARTPİ - nin Ümumi
orta və tam orta təhsil şöbəsinin elmi işçisi.
Mündəricat
Giriş
I. Xarici dil təliminin məzmunu
1.1. Ümumi təlim nəticələri
1.2. Məzmun xətləri
13. Məzmun xətləri üzrə təlim nəticələri
1.4. Fəaliyyət xətləri
1.5. Məzmun standartları
I sinif
II sinif
III sinif
IV sinif
V sinif
VI sinif
VII sinif
VIII sinif
IX sinif
X sinif
XI sinif
1.6. Fəndaxili və fənlərarasi inteqrasiya
6
II. Təlim strategiyaları
2.1. Xarici dil təliminin təşkilinə verilən əsas tələblər
2.2. Xarici dil təliminin təşkilində istifadə olunan forma və üsullar barədə
2.3. Müəllimin təlim fəaliyyətinin planlaşdırılmasına dair nümunələr
2. 4. Xarici dil fənninin məzmun standartlarının şərhi
III. Şagird nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi
Resurslar
Tezaurus
İstifadə olunmuş ədəbiyyat
Giriş
Xarici dil üzrə təhsil proqramı (kurikulumu) və onun xarakterik
cəhətləri. Xarici dil üzrə təhsil proqramı (kurikulumu) şagird, müəllim, valideyn
və cəmiyyətin digər üzvləri üçün maraq doğuran konseptual bir sənəd olub xarici
dil təliminin məqsədlərini, bu məqsədlərə nail olmaq üçün bütün fəaliyyətləri
əhatə edir. Bu sənəd hər bir şagirdin maraq və meyilləri nəzərə alınmaqla onların
nitq, dil bacarıq və vərdişlərini inkişaf etdirməyi nəzərdə tutur. Bu təhsil proqramı
təlim məqsədlərinin müəyyənləşdirilməsində, təlim nəticələrinin reallaşması üçün
xüsusi metodikaların seçilməsində mühüm rol oynayır. Fəndaxili və fənlərarası
inteqrasiyanı, təlim strategiyalarını, təlimin təşkilinə verilən tələbləri, forma və
üsulları barədə tövsiyələri özündə əks etdirməklə hər bir məzmun xəttinə görə
təhsil pillələri üzrə şagird bacarıqlarının inkişafını, məzmun xətlərinin bir-biri ilə
qarşılıqlı əlaqəsini nəzərdə tutur. Xarici dil üzrə təhsil proqramı (kurikulumu) dil
və sosial-mədəni biliklər əsasında kommunikativ nitq bacarıqlarının
formalaşdırılmasını əhatə etməklə nəticəyönümlü məzmun standartlarına uyğun
olaraq sadədən mürəkkəbə, asandan çətinə prinsipləri əsasında qurulur, şagird
7
nailiyyətlərini izləməyə və qiymətləndirməyə imkan yaradır. Məzmun standartları
müəyyən edilərkən idraki, informativ-kommunikativ və yaradıcı fəaliyyətlər,
düşüncə, emosional və psixomotor bacarıqların formalaşdırılması əsas götürülür.
Fənnin əhəmiyyəti, məqsəd və vəzifələri. Azərbaycan dünya birliyi
ölkələri ilə ictimai həyatın bütün sahələrində səmərəli əməkdaşlıq edən bir
ölkədir. Buna görə də başqa fəaliyyətlərlə yanaşı, bir və ya iki xarici dildə
ünsiyyət qurmağı, əlaqə saxlamağı bacaran şəxsiyyətin formalaşdırılması müasir
məktəbin mühüm vəzifələrindən biridir. Hazırkı dövrdə qloballaşma prosesinin
və inteqrasiya meyllərinin getdikcə sürətləndiyi ictimai-siyasi, sosial-mədəni
sahələrdə baş verən mühüm keyfiyyət dəyişiklikləri kommunikasiya
vasitələrindən (yeni informasiya texnologiyalarından) istifadə etməklə şagirdlərin
kommunikativ bacarıqlarının yüksək səviyyədə inkişafını tələb edir. Bu səbəbdən
də tədris fənni kimi xarici dilin statusu daha da artır və o, Milli Kurikulumda
ümumtəhsil məktəbləri üçün müəyyən edilmiş fənlər arasında özünəməxsus yer
tutur.
Xarici dilə yiyələnən şəxs bilavasitə beynəlxalq arenaya çıxaraq öz xalqının
milli-mənəvi dəyərlərini, qazandığı nailiyyətləri başqalarına çatdırmaq, onlarla
həmin dildə fikir və təcrübə mübadiləsi aparmaq imkanı əldə edir. Xarici dil
vasitəsilə müxtəlif xalqlarla ünsiyyət, yeni mədəniyyətlərlə tanışlıq şagirdin
yüksək səviyyəli layiqli vətəndaş, yaradıcı və tənqidi düşünən şəxsiyyət kimi
yetişməsində mühüm rol oynayır.
Xarici dilin öyrənilməsi şagirddə ünsiyyət və kommunikasiya əlaqələrini
genişləndirir, dünyaya yeni baxışın formalaşdırılmasına zəmin yaradır. Xarici dil
müxtəlif xalqların və dövlətlərin ictimai-siyasi, iqtisadi, elmi-mədəni həyatı
haqqında biliklərin əldə olunmasına, xarici ölkələrin müxtəlif sahələrdə qazandığı
təcrübəni birbaşa öyrənməyə imkan verir. Xarici dilin öyrənilməsi iş və karyera
imkanlarının genişlənməsinə şərait yaradır. Xarici dilə yiyələnməklə gənc
mütəxəssislərimiz ölkəmizdə fəaliyyət göstərən onlarla xarici şirkət, qeyri-
hökumət təşkilatları və eləcə də dünyanın müxtəlif qurumları ilə daha sıx
əməkdaşlıq etmək imkanı qazanırlar. Xarici dil təlimi vasitəsilə şagirdlərdə başqa
8
xalqların dil və mədəniyyətinə, milli-mənəvi dəyərlərinə hörmət hissi, tolerantlıq
formalaşdırılır. Xarici dilə yiyələnmə şagirdlərin humanitar təhsil səviyyəsini
yüksəldir, şəxsiyyətin formalaşmasına, daim dəyişən dünyanın tələblərinə
uyğunlaşmasına imkan yaradır.
Xarici dil şagirdlərin linqvistik biliklərini genişləndirir, ünsiyyət
mədəniyyətinin formalaşmasında mühüm rol oynayır və nitq inkişafına müsbət
təsir göstərir. Xarici dilin məktəbdə tədrisi sonrakı illərdə digər xarici dillərin
öyrənilməsi üçün zəmin yaradır. Xarici dilə mükəmməl yiyələnmiş hər bir gənc
harada olmasından asılı olmayaraq ölkəmizi layiqincə təmsil etməklə yanaşı,
dünya ölkələri ilə tanışlıq, xarici dil daşıyıcılarına Azərbaycanı təqdim etmək,
respublikamızda baş verən prosesləri dünya ictimaiyyətinə birbaşa çatdırmaq
imkanı əldə edir.
Xarici dilin tədrisi vasitəsilə:
ibtidai təhsil səviyyəsində anlama, şifahi nitq, ilkin yazı bacarıqlarının
formalaşdırılması, düzgün oxu qabiliyyətlərinin yaradılması və inkişaf etdirilməsi
təmin olunur;
ümumi orta təhsil səviyyəsində şifahi nitqin inkişafı əsas tələb kimi
götürülməklə şagirdlərin ünsiyyət bacarıqlarının formalaşdırılması, lüğət
ehtiyatının zənginləşdirilməsi, ən zəruri qrammatik anlayışların və dil
konstruksiyalarının mənimsənilməsi, oxu, yazı texnikası və yazılı nitq, dinləyib-
anlama vərdişlərinin inkişaf etdirilməsi təmin olunur;
tam orta təhsil səviyyəsində əsas pillə üçün nəzərdə tutulan fəaliyyətlər
inkişaf etdirilməklə şagirdlərin xarici dil üzrə kommunikativ bacarıqlara və
ünsiyyət mədəniyyətinə yiyələnmələri, lüğət ehtiyatının zənginləşdirilməsi,
onlarda xarici dili dərindən öyrənməyə maraq oyadılması, dilini öyrəndiyi ölkə
(ölkələr) ilə tanışlıq əsasında dünyagörüşlərinin genişləndirilməsi təmin olunur.
Bütün bunları nəzərə alaraq, ümumtəhsil məktəblərində xarici dil təliminin
əsas məqsədi nitq, dil və kommunikativ bacarıqların mənimsədilməsi üzərində iş
aparmaqla
şagirdlərdə
nitq
mədəniyyətinin
formalaşdırılması
kimi
müəyyənləşdirilir.
Dostları ilə paylaş: |