Azәrbaycan respublikasi döVLӘt neft şİRKӘTİ ekoloji SİyasәT
Yüklə 341,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 7.2. ARDNŞ‐nin MÜƏSSİSƏLƏRİNDƏN ƏTRAF MÜHİTƏ TƏSİRLƏR
- Neft‐qaz emalı .
- Neft‐qaz çıxarılmasından və nəqlindən
- Gəmilərdə neft məhsulları ilə çirklənmiş döşəməaltı lyal suları, təsərrüfat məişət
- Boru kəmərlərinin çəkilişi nəticəsində təbii landşafta olan mənfi təsirlər
- 7.3. ƏTRAF MÜHİTİN İDARƏ OLUNMASI 7.3.1. Atmosferə emissiyalar
EKOLOJİ SİYASӘT 7. ARDNŞ‐də ƏTRAF MÜHİTİN İDARƏ OLUNMASI VƏ EKOLOJİ SİYASƏTİN STRATEGİYASI
7.1. ÜMUMİ İDARƏETMƏ STRUKTURU
ARDNŞ‐nin istehsalat sahələri Xəzər dənizi akvatoriyasında və onun sahil sularında, Abşeron yarımadasında, Kür‐Araz ovalığında, Qobustanda, Samur‐Dəvəçi düzənliyində yerləşir. Regional və transmilli neft və qaz kəmərləri Qara və Aralıq dənizləri sahillərinə çatır.
ARDNŞ‐nin idarəetmə strukturunda ətraf mühitə təsir edə biləcək neft‐qaz çıxarma, qazma, neft kəmərləri, neft‐qaz tikinti idarələri, Xəzərdənizneftdonanma, neft‐qaz emalı, dərin özüllər zavodu və yardımçı təşkilatlar fəaliyyət göstərirlər. Eyni zamanda ARDNŞ neft‐qaz çıxarma, neft emalı və nəqli, tullantıların emalı sahələrində birgə müəssisələrin idarə edilməsində iştirak edir.
layihələrin idarəedilməsi şöbəsindən, Ekologiya İdarəsindən, neft‐qaz çıxarma idarələrinin, neft‐qaz emalı
zavodlarının, müştərək müəssisələrin ekoloji
xidmətlərindən ibarətdir.
ARDNŞ Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən konsorsiumlarda tərəfdaş və payçı kimi iştirak edir. Konsorsiumlarda ətraf mühitin, ekoloji təhlükəsizliyin idarə olunmasına ARDNŞ birbaşa nəzarət etmir, lakin ətraf mühitin qorunması üzrə Yardımçı Komitənin, onun tərkibindəki monitorinq və elmi‐tədqiqat üzrə məsləhət işçi 28
EKOLOJİ SİYASӘT qrupların üzvüdür, ətraf mühitin idarə olunması ilə bağlı planların, məsələlərin müzakirəsində aktiv iştirak edir.
ARDNŞ‐nin MÜƏSSİSƏLƏRİNDƏN ƏTRAF MÜHİTƏ TƏSİRLƏR
Neft‐qaz hasilatı. Neftin çıxarılması prosesində ətraf mühitə aşağıdakı təsirlər mövcuddur: •
Atmosferə atılan emissiyalar (səmt qazları‐metan, uçucu üzvi birləşmələr, qazın yandırılması və s); •
nəticəsində çirkləndirici maddələrin yerüstü və qrunt sulara, o cümlədən Xəzər dənizinə atılması; •
•
Torpaqların neft və neft məhsulları ilə çirklənməsi; •
Qazma şlamları və onların basdırılması; •
Qəza hadisələri nəticəsində neft dağılmaları; •
İstismardan çıxarılmış texniki avadanlıqlar, üzən vasitələrin qalıqları və təmir‐ tikinti işləri nəticəsində formalaşan bərk tullantılar.
Neft‐qaz emalı . Bu sənaye sahəsi böyük su istehlakçısıdır. Atmosferə atılan əsas çirkləndiricilər karbohidrogenlər, uçucu üzvi birləşmələr, kükürd dioksid, karbon oksidləri, azot oksidləridir. Neft emalı sənayesinin ən problemli tullantıları küllü miqdarda turş qudron, yağlı sintetik turşulu və kükürdlü‐qələvi çirkab sularıdır.
Neft‐qaz çıxarılmasından və nəqlindən ətraf mühitə atılan tullantılar atmosferi çirkləndirirlər. Bunlar bərk hissəciklər, kükürd dioksid, azot oksidləri, metan və digər karbohidrogenlərdir.
neft
sənayesinin digər bölmələrində, neft terminallarında, kompressor stansiyalarında, neftin daşınmasında yaranan tullantılardır.
Boru kəmərlərinin çəkilişi nəticəsində təbii landşafta olan mənfi təsirlər ‐
torpaq işləri nəticəsində relyefin dəyişdirilməsi, torpağın strukturunun pozulması, bitki örtüyünün məhv edilməsidir.
7.3. ƏTRAF MÜHİTİN İDARƏ OLUNMASI 7.3.1. Atmosferə emissiyalar Neft quyularından atmosferə külli miqdar tullantılar atılır. Bu qazların çox hissəsi birbaşa istilik effekti yaradan metan qazıdır. ARDNŞ səmt qazının (metanın) tutularaq istifadəsi məqsədi ilə tədbirlər həyata keçirməyə başlamış və 2007‐cı ildə dənizdə 29
EKOLOJİ SİYASӘT yerləşən yataqlardan səmt qazının sahilə nəqlini artırmışdır. Bu sahədə yeni layihələr üzərində işlər yerinə yetirilir.
Dənizdə və quruda lay sularının bir hissəsi neftdən ayrıldıqdan sonra təzyiqi saxlamaq üçün təkrarən yeraltı laylara vurulur, qalan hissəsi isə texniki məqsədlər üçün istifadə olunur. Köhnə yataqlarda bu sular açıq‐torpaq kanallarla axıdıldığından onlardan torpağa hopmalar mövcuddur. Abşeron yarımadasında quyuətrafında neft anbarları və çirkli lay suları gölməçələri hələ də qalmaqdadır. Həmçinin Abşeron yarımadasının bir çox təbii gölləri uzun illər ərzində kanalizasiya suları ilə yanaşı neftli lay suları ilə də çirklənməyə məruz qalmışlar.
ARDNŞ‐nin neft yataqlarının çoxunda mədən infrastrukturu və hidrotexniki qurğuların əksəriyyəti fiziki və mənəvi cəhətdən çox köhnəlmişdir. Odur ki, çirkli suların ətrafa yayılması riskləri qalmaqdadır. Hazırda Şirkət tərəfindən bu suların ətraf mühitə atılmasının qarşısını almaq məqsədi ilə kompleks tədbirlər həyata keçirir.
Neft emalı zavodlarında, dərin özüllər zavodunda formalaşan çirkli suların təmizləyici qurğular vasitəsilə təmizlənməsi üçün tədbirlər görülür. Gəmilərdə neft məhsulları ilə çirklənmiş döşəməaltı lyal suları, sahildəki obyektlərdə formalaşan təsərrüfat məişət fekal suları bir yerə toplanılaraq zərərsizləşdirilmək üçün təmizləyici məntəqələrə təhvil verilir.
Abşeron yarımadasındakı neft yataqlarının ərazisi yaxınlıqda yerləşən yaşayış məntəqələrinin kanalizasiya suları ilə də təkrar çirklənməyə məruz qalırlar. 7.3.3. Qazma tullantıları
Dənizdə neft quyularının qazılması zamanı yaranan qazma şlamları xüsusi konteynerlərdə sahilə daşınaraq Qaradağ rayonunda yerləşən şlambasdırma məntəqəsində basdırılır. Abşeron yarımadasındakı yataqlarda formalaşan şlamlar da bu məntəqədə basdırılır. Qazma şlamlarının sonrakı aqibəti, tam utilizə edilməsi barədə ARDNŞ‐də araşdırmalar aparılır. 7.3.4. Torpaqların çirklənməsi Neft və neft məhsulları ilə çirklənmiş torpaqlar ARDNŞ‐nin Abşeron yarımadasında, Qobustanda, Şirvan‐Muğan zonasında yerləşən yataqlarında daha geniş yayılmışdır. Ümumən bütün mədənlərin ərazisində çirkli torpaqlara rast gəlinir. Torpaqların təmizlənməsi uzun müddət və investisiya qoyuluşu tələb edən sahədir. ARDNŞ 2006‐cı ildən başlayaraq torpaqların fiziki və bioloji metodlarla təmizlənməsi işlərini yerinə yetirir. 2008‐ci ilin sonundan başlayaraq Dünya Bankının maliyyə imkanlarından istifadə etməklə Bibiheybət, Maştağa, Buzovna və Qala sahələrində çox çirklənmiş 300 ha‐dan artıq torpaq sahəsinin təmizlənməsi planlaşdırılır. Eyni zamanda 30
Yüklə 341,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|