15
Təmir avadanlıqları;
Neft-qaz avadanlıqlarının daşınması üçün xüsusi nəqliyyat vasitələri;
Neft və qaz avadanlıqlarının müvəqqəti saxlanması üçün avadanlıqlar.
2030-cü ilə qədər Rusiya Neft-kimya sahəsinə 30,6 milyard dollar həcmində
investisya qoyulması nəzərdə tutulur. Qoyulan investisiyanın təxminən 40-50 %-i yeni
avadanlıq alınmasına yönəlməsi nəzərdə tutulur.
Cədvəl 1: Rusiya neft-qaz maşınqayırmasının artım dinamikası (mlrd. dollar).
2010-cu ildə neft-qaz maşınqayırmasının həcmi 20 milyard dollar təşkil etmişdir.
“Uraltransmaş” Neft maşınqayırma zavodu: Zavodun
istehsal etdiyi avadanlıqlara
mobil qazma qurğuları (160-200 ton), stasionar qazma qurğuları (160-600 ton), qazma
avadanlıqları dəsti, qazma avadanlıqlarının hissələri və ehtiyat hissələri. Zavod 2013-cü
ildə 8 milyon dollar dəyərində 3 min ton məhsul istehsal olunmuşsa, 2014-cü ildə 18
milyon dəyərində 6 min ton məhsul istehsal olunmuşdur.
“İjesko-Texasskoe” Neft maşınqayırma zavodu: Zavod tərəfindən buxar yaratma
bölmələri, buxar istiliyinə davamlı armatur, neft qızdırıcı sobalar, ölçü cihazları,
kimyəvi su təmizləmə sistemləri.
“HİDROQAZ” Maşınqayırma zavodu: Zavod tərəfindən istehsal edilən
avadanlıqlarda neft və kimya nasosları, tərs osmosis, su təmizləyici sistem, mexaniki
qarışdırma cihazları, kimyəvi astarlı armaturlar, kimya və neft-kimya avadanlıqları,
inteqrasiya istehsal xətləri.
“ORSK” Maşınqayırma zavodu: Zavodun
istehsal etdiyi məhsullara qazma boru
kilidlər, hidro-silindirlər, neft və neft-kimya nasosları, qaz balonları, istilik sobaları, neft
qızdırıcıları, neft-qaz sənayesi üçün avadanlıqlar və s.
16
“LISEVSKİY” Neft maşınqayırma zavodu: Zavodun istehsal etdiyi avadanlıqların
sırasında sualtı neft hasilatı üçün nasoslar, sualtı və yerüstü lay təzyiqinin artırılması
üçün avadanlıqlar daxildir.
“İjneftmaş” Neft maşınqayırma zavodu: Hal-hazırda Rusiya istehsalı olan bütün
avtomatik stasionar qazma maşa və orta güclü kiçik palçıq nasosların istehsalının 90%-i,
rod nasoslar və dərin nasos istehsalının 50 %-i, nasos qurğuların istehsalının 25 %-i
“İjneftmaş”-ın payına düşür.
“PERM” Neftmaşınqayırma Birliyi: Birliyin
əsas texnologiyalarına dərin quyu
qazma, yayma, boruları 20 metr dərinliyə qədər yerləşdirilməsi, çiləmə üsulu aiddir.
Texnologiyaların tətbiq dairəsi neft, neft-kimya, atom, aviasiya və gəmiqayırma
sahələrini əhatə edir. Birliyin satış avadanlıqlarına qeyri-maqnit qazma borular, qaz
ayırıcı avadanlıqlar, filtirlər, SSHN nasosları, qoşucular, yoxlama və bütün növ polad
boruların təmiri və s. Texnoloji ixtisaslaşma istiqamətində dərin quyuların yenidən
işlənməsi (dərinliyi 18 metrə, diametri 14 mm-dən 250 mm-ə qədər) xüsusi yer tutur.
Neftin istehsalı üçün rod nasosları istehsal edilir. Bu məhsulun Rusiya bazarında payı
20-25% təşkil edir. Ağır qazma borular bazarın 12-18% təşkil edir. Belə borular
metallurgiya məhsulu deyil. Bu məhsulların 40%-i Çindən, 20-30%-i Ukraynadan idxal
olunur. Rusiyada bu məhsulları istehsal edən 2 zavod fəaliyyət göstərir: PNMK,
Motovilinski zavodları. Spiral qazma borular, 14 metrlik qazma və buruq borular
istehsalı nəzərdə tutulur. Bu layihənin həyata keçirilməsi üçün 40mln rubl investisiya
qoyulmuşdur. Ötürülən qazma sütunlar və sualtı nasoslar istehsalına 20 mln rubl
investisiya qoyulmuşdur. İstehsalın əsas hissəsinin Qazaxıstan neft şirkətlərinə satışı
nəzərdə tutulur. 2013-cü ildə Qazaxıstana ixrac hesabına satışın həcmi 49% artmışdır.
İstehsal olunan məhsullar Rusiyanın 8 neft şirkətində təcrübədədir. PNMB hazırda
Belarusiya Metallurgiya zavodu ilə əməkdaşlıq etməkdədir. PNMB istehsal etdiyi
məhsulları əsasən Qazaxıstan, Azərbaycan, Litva, Bolqarıstan, Türkmənistan,
Tacikistan kimi ölkələrə ixrac etməkdədir.
17
2.2 Qazaxıstanın neft-qaz maşınqayırması sənayesi
Qazaxıstan Respublikasında 50-dən çox neft maşınqayırma müəssisəsi fəaliyyət
göstərir. Bu müəssisələr 350 növdə neft maşınqayırma məhsulları istehsal edir, daha 40
yeni məhsul istehsalı planlaşdırılır.
Əsas neft maşınqayırma müəssisələri: “Munaymaş”, “Petropavlovski ağır
maşınqayırma zavodu”, “Kirov adına zavod”, “Prikaspiyski” maşınqayırma kompleksi,
“Qazneftqazmaş”, “Aktyubinski” neft avadanlıqalrı zavodu, “Qərbi Qazaxıstan”
maşınqayırma kompleksi, “Aktau” neft maşınqayırma zavodu və s.
2008-ci ildə ümumi maşınqayırmanın ixrac strukturunda neft-qaz maşınqayırmasının
həcmi 5%, idxal strukturunda isə 8% təşkil etmişdir. 2008-2013-cü illərdə istehsalda 2,8
dəfə artım olmuşdur.
Diaqram 1. Neft-qaz avadanlıqları istehsalı.
2010-2015-ci illərdə Qazaxıstan neft-qaz avadanlıqları istehsalı 23% və ya 193
milyon dollardan 238 milyon dollara qədər yüksəlmişdir.
“Qazneftqazmaş”Neft maşınqayırma zavodu: Zavod tərəfindən
istehsal olunan
avadanlıqlara neft-mədən avadanlıqları, armatur kilidlər, flanşlar və başqa təyinatlı
məhsullar, uzun sütunlar, armatur kəmərlər, daraq bloklar və s. avadanlıqları qeyd
etmək olar.