21
yuyucu aqreqatlar, ədəd
764
216
170
72
50
36
51
sınaq aqreqatları, ədəd
885
452
246
82
92
17
27
təmir aqreqatları, ədəd
485
252
253
174
37
38
60
elektrik mühərrikləri, min ədəd
4860
1637
1355
834
512
339
416
güc transformatorları, min kVt
1996
651
226
97
56
124,5 116,7
kompressorlar, min ədəd
1000,4
839
976,7 392,2 57,8
10,2
9,6
soyuducular, min ədəd
330
223
228
97
25
6,8
0,1
kondisionerlər, min ədəd
309
268
179
119
64
78,8
16,5
Cədvəl 2: 1990-1997-ci illər üzrə maşınqayırma sənayesinin məhsullarının payı
Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra sənayenin məhsul növləri üzrə payı
azalmağa başlamışdır. Bu özünü neft maşınqayırması sənayesində xüsusilə büruzə
verdi. Məlum olduğu kimi SSRİ dövründə Azərbaycan neft maşınqayırması
avadanlıqlarının 70%-ni ittifaq dövlətlərinə ixrac edirdi, lakin müstəqillikdən sonra
ixrac bazarları itirildi. Eyni zamanda neft avadanlıqlarının əksər hissəsi dəmir yolu
nəqliyyatı ilə daşındığına görə bu da əlavə maneələr əmələ gətirdi. Neft avadanlıqlarının
göndərildiyi ölkələr artıq öz neft maşınqayırması avadanlıqlarının istehsalına başladılar
ki, bu da həmçinin növbəti illərdə ölkəmizin neft maşınqayırması müəssisələrinin
avadanlıqlarının həmin ölkələrə ixracının azalması ilə müşahidə olunurdu.
Bununla yanaşı, müstəqilliyimizin ilk illərində bağlanmış olan “Əsrin
müqaviləsi” də ölkəmizin neft maşınqayırması sənayesinə öz təsirini göstərdi.
Müqavilədə iştirak edən ölkələr neftin hasilatında öz avadanlıqlarını tətbiq etməyə
başladılar. Ölkəmizin neft maşınqayırması müəssisələrinin istehsal etdikləri
neftqazmədən avadanlıqları neftin quruda istehsalı üçün nəzərdə tutulurdu. Lakin
adıçəkilən müqavilədə neftin hasilatı dənizdən çıxarılacağına görə neft maşınqayırması
müəssisələrinə bu da əlavə ciddi təsir göstərdi.
Ölkəmizdə neft maşınqayırması məhsullarının böyük hissəsi “Azneftkimyamaş”
Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin tərkibinə daxil olan müəssisələr tərəfindən istehsal olunur.
“Azneftkimyamaş” ASC 2001-ci ildə yaradılmış və səhmləri dövlətə məxsusdur.
22
Yaradıldığı tarixdə 18 Törəmə Açıq Səhmdar Cəmiyyətdən (TASC), o cümlədən 14
zavod və 4 institutdan ibarət olan Cəmiyyətin, hazırda 13 TASC-9 zavod və 4 institut
daxildir.
“Azneftkimyammaş” ASC-nin tərkibinə daxil olan istehsal müəssisələri
tərəfindən 90 addan artıq və 600 növdən çox nomenklaturada neft və müxtəlif avadanlıq
istehsal olunur. Cəmiyyət istehsal olunan məhsulların əsas hissəsini fontan armaturları,
kolon başlıqları, quyu təmiri üçün qaldırıcı qurğular, ştanqlı dərinlik nasosları, yuyucu
nasos qurğuları, manifoldlar, mancanaq dəzgahları, reduktorlar və fəvvarə siyirtmələri
təşkil edir.
“Azneftkimyammaş” ASC özündə həmçinin elmi-tədqiqat, sınaq təcrübə və
layihə-texnoloji işlə məşğul olan alim və mühəndis-texniki işçilərin çalışdığı elmi-
tədqiqat və layihə institutlarını birləşdirir.
“Azneftkimyamaş” ASC-nin 2010-2014-cü illər arası məhsul satışı, o cümlədən
ARDNŞ-ə satış və ixrac göstəricilərinə dair məlumatlarda müəssisənin sözügedən
göstəricilərində müvafiq dövr ərzində azalmalar müşahidə olunmuşdur.
Göstərici/illər
2010
2011
2012
2013
2014
Məhsul satışı
20000
27388
23012
30543
21061
ARDNŞ-ə satış
11984
21456
17413
19968
14518
İxrac
1851
2028
4093
4831
1700
Cədvəl 3: “Azneftkimyamaş” ASC-nin 2010-2014-cü illərə dair məlumatları
(manat)
“Azneftkimyamaş” ASC-yə daxil olan zavod və institutlar
1.
Bakı neft maşınqayırma zavodu;
2.
“Bakı fəhləsi” maşınqayırma zavodu
3.
Suraxanı maşınqayırma zavodu
4.
Sabunçu Elmi-İstehsalat Birliyi
5.
B.Sərdarov adına maşınqayırma zavodu
6.
Zabrat maşınqayırma zavodu
7.
Bakı neftqazmədən avadanlıqları zavodu
23
8.
Balaxanı maşınqayırma zavodu
9.
Səbail maşınqayırma zavodu
10.
Azərbaycan Elmi Tədqiqat və Layihə Konstruktor Neft Maşınqayırma İnstitutu
(AZİNMAŞ)
11.
Azərbaycan Maşınqayırma Texnologiya İnstitutu
12.
“Neftmaş” Xüsusi Konstruktor Bürosu
13.
“Azərdövlətmaşlayihə” İnstitutu.
Bakı neft maşınqayırma zavodu
“Bakı neft maşınqayırma zavodu” TASC 2010-cu ildə “Səttərxan adına
maşınqayırma zavodu” TASC və “Bakı neft mədən maşınqayırma zavodu” TASC
birləşməsi nəticəsində yaranmışdır. Zavod quyuların qazılması və əsaslı təmiri üçün neft
mədən avadanlıqların istehsalı sahəsi üzrə ixtisaslaşmışdır. İstehsal etdiyi məhsullar
fontan armaturları, qazma rotorları, siyirtmələri göstərmək olar. Zavodun ərazisi 19.6
ha-dır. İstehsal olunan məhsullar-fontan armaturları və kəmər başlıqları Ukraniya və
Rusiya Federasiyasına ixrac edir. 2014-cü ildə müəssisənin istehsal dövriyyəsinin həcmi
5 561.5 min manat olmuşdur.
“Bakı fəhləsi” maşınqayırma zavodu
“Bakı fəhləsi” maşınqayırma zavodu 1900-cu ildə yaradılmışdır, “Keşlə
maşınqayırma zavodu” ilə birləşmişdir. Zavod mancanaq, qaldırıcı kranlar, qazma
aqreqatlarının istehsalı üzrə ixtisaslaşmışdır. Zavodun ərazisi16 ha təşkil edir.
Mancanaq və AZİNMAŞ 80 qurğularını Qazaxıstana ixrac edir. Zavodun beynəlxalq
dərəcəli İSO sertifikatı var. 2014-cü ildə müəssisənin istehsal dövriyyəsinin həcmi
1 971.2 min manat olmuşdur.
Suraxanı maşınqayırma zavodu
Suraxanı maşınqayırma zavodu 1926-cı ildə yaradılmışdır. Ərazisi 11.3 ha-dır.
Zavod yeraltı neft-mədən avadanlıqlarının istehsalı (dərinlik nasosları) üzrə
24
ixtisaslaşmışdır və dərinlik nasosları, qaz-lift klapanları, pakerlər istehsal olunur.
Zavodda 368 nəfər işçi çalışır. Zavod dərinlik nasoslarını və pakerlərini Qazaxıstan və
Rusiya Federasiyasına ixrac edir. Zavodun beynəlxalq dərəcəli APİ və İSO sertifikatları
var. 2014-cü ildə müəssisənin istehsal dövriyyəsinin həcmi 5 000.4 min manat
olmuşdur.
Sabunçu Elmi-İstehsalat Birliyi
Sabunçu Elmi-İstehsalat Birliyi 1914-cü ildə yaradılmışdır. Zavod maşınlar
üzərində müxtəlif qurğuların quraşdırılması üzrə ixtisaslaşmışdır. Son dövrlərdə metal
konstruksiyalar, körpülər üçün metal özüllər, işıq dirəkləri istehsal edir. Zavodun ərazisi
9.2 ha-dır. Eyni zamanda zavod beynəlxalq İSO sertifikatına malikdir. 2014-cü ildə
müəssisənin istehsal dövriyyəsinin həcmi 3 010.0 min manat olmuşdur.
B.Sərdarov adına maşınqayırma zavodu
B.Sərdarov adına maşınqayırma zavodu 1926-cı ildə yaradılmışdır. Zavod 37 ha
ərazini əhatə edir və 210 nəfər işçi heyəti vardır. Siyirtmələr, dönən kranlar, fontan
armaturlar istehsalı üzrə ixtisaslaşmışdır. 2014-cü ildə müəssisənin istehsal
dövriyyəsinin həcmi 2 004.40 min manat olmuşdur.
Zabrat maşınqayırma zavodu
Zabrat maşınqayırma zavodu 1921-ci ildən fəaliyyət göstərir. Ərazisi 4.6 ha olub,
118 nəfər işçi heyəti vardır. Zavod buruq qüllələrin istehsalı üzrə ixtisaslaşmışdır. Hal-
hazırda özüllər, metal konstruksiyaların istehsalı ilə fəaliyyət göstərir. Zavod qüllə
özüllərini Rusiya Federasiyasına ixrac edir. 2014-cü ildə müəssisənin istehsal
dövriyyəsinin həcmi 968.2 min manat olmuşdur.
Bakı neftqazmədən avadanlıqları zavodu
Bakı neftqazmədən avadanlıqları zavodu 1967-ci ildən fəaliyyət göstərir.
Zavodun ərazisi 1.6 ha-dır. Zavod neft avadanlıqlarının təmiri və servisi üzrə
25
ixtisaslaşmışdır. İstehsal etdiyi məhsullar isə avtoçənlər, neft məhsullarının daşınması
üçün avtoçənlər, borudaşıyan xüsusi qoşqular, nasos avadanlıqlarının göstərmək olar.
2014-cü ildə müəssisənin istehsal dövriyyəsinin həcmi 398.5 min manat olmuşdur.
Balaxanı maşınqayırma zavodu
Balaxanı maşınqayırma zavodu 1900-cü ildə yaranmışdır. Zavod qazma baltaların
və alətlərin istehsalı üzrə ixtisaslaşmış, boru tutucular, metçiklər, kolokovlar, baltalar,
karbiratorlar, frezervlərin istehsalı ilə məşğuldur. Zavodun ərazisi 3 ha-dır. Zavod İSO
beynəlxalq sertifikatına malikdir. 2014-cü ildə müəssisənin istehsal dövriyyəsinin həcmi
1 985.8 min manat olmuşdur.
Səbail maşınqayırma zavodu
Səbail maşınqayırma zavodu 1906-ci ildə yaranmışdır. Zavod neft mədən
alətlərinin və elevatorların istehsalı üzrə ixtisaslaşmışdır. Zavodun ərazisi 1.7 ha, Zavod
İSO beynəlxalq sertifikatına malikdir. 2014-cü ildə müəssisənin istehsal dövriyyəsinin
həcmi 880.50 min manat olmuşdur.
Azərbaycan Elmi Tədqiqat və Layihə Konstruktor Neft Maşınqayırma İnstitutu
(AZİNMAŞ)
Azərbaycan Elmi Tədqiqat və Layihə Konstruktor Neft Maşınqayırma İnstitutu
(AZİNMAŞ) 1931-ci ildə yaranmışdır. AZİNMAŞ-nun fəaliyyət sahəsi yerüstü neft
mədən avadanlıqlarının layihələndirilməsidir. İstehsal etdiyi məhsullar sırasına neft
maşınqayırması alət və avadanlıqlarını göstərmək olar. İnstitutun ərazisi 4.0 ha-dır.
İxrac məhsulu kimi qazma qurğusu, ixrac olunan yer isə BƏƏ-dir. İnstitutun İSO
beynəlxalq sertifikatı var. 2014-cü ildə müəssisənin istehsal dövriyyəsinin həcmi 557.0
min manat olmuşdur.
26
Azərbaycan Maşınqayırma Texnologiya İnstitutu
Azərbaycan Maşınqayırma Texnologiya İnstitutu 1961-ci ildə yaranmışdır.
İnstitutun ərazisi 6.0 ha-dır. İnstitut öz fəaliyyət sahəsini texnologiyaların və qeyri-
standart avadanlıqların layihəsində əks etdirir. İstehsal etdiyi məhsullar sırasına muftanı
göstərmək olar. 2014-cü ildə müəssisənin istehsal dövriyyəsinin həcmi 1 178.70 min
manat olmuşdur.
“Neftmaş” Xüsusi Konstruktor Bürosu
“Neftmaş” Xüsusi Konstruktor Bürosu 1966-cı ildə yaradılmışdır. İnstitut öz
fəaliyyətini “AZİNMAŞ” layihə institutunda davam etdirir. İnstitutun fəaliyyət sahəsinə
yeraltı neft avadanlıqlarının layihələndirilməsi, istehsal etdiyi məhsullar isə pakerlər,
klapanlar, dərinlik nasoslarının təmiri, fontan quyuları üçün xüsusi kompleks hissələrin
hazırlanmasını göstərmək olar. İxrac məhsulları kimi pakerlər, klapanlar, neft-qaz
quyuları üçün xüsusi alətlər, neft avadanlıqlarının hissələrini göstərmək olar. İxrac
edilən ölkə Rusiya Federasiyasıdır. İnstitut beynəlxalq İSO sertifikatına malikdir. 2014-
cü ildə müəssisənin istehsal dövriyyəsinin həcmi 45.30 min manat olmuşdur.
“Azərdövlətmaşlayihə” İnstitutu
“Azərdövlətmaşlayihə” İnstitutu 1968-ci ildə yaranmışdır. İnstitutun fəaliyyət
sahəsi maşınqayırma üzrə layihə işləridir. İnstitut layihə işləri ilə bağlı xidmətləri təklif
edir. 2014-cü ildə müəssisənin istehsal dövriyyəsinin həcmi 162.50 min manat
olmuşdur. Bundan əlavə, neft maşınqayırması məhsullarının istehsalında “Azneftemaş”
ASC, “Neftqazmaş” ASC, “Qala maşınqayırma” ASC, “Bakı Cihazqayırma Zavodu”,
“Alov Zavodu”, “Avtomatik Xətlər” EİM böyük xüsusi çəkiyə malikdir.
“Qala Maşınqayırma” ASC
“Qala maşınqayırma” ASC 2001-ci ildə yaranmışdır. Bundan əvvəl isə 1934-cü
ildən S.M.Kirov adına Mexaniki-təmir zavodu kimi fəaliyyət göstərirdi. 1989-cu il Bakı
Maşınqayırma zavodu, 1992-ci il – Qala maşınqayırma zavodu kimi fəaliyyətini
27
sürdürmüşdür. Zavod neft-mədən avadanlıqların istehsalı, mancanaq dəzgahları üçün
reduktorlarının əsaslı təmiri və istehsalı üzrə ixtisaslaşmışdır. İstehsal etdiyi məhsullara
VP(50,80) tipli yuyucu fırlanğıclar, EŞN(5,10) tipli ştanq elevatorlar,
ETK(48,60,73,89) tipli boru elevatorlar, EZN (48,60,73,89,114) tipli boru elevatorlar,
ştanq və boru açarlar, dartıcı diyircəklər(4,8,10ton), OŞ 50x70 oynaqlı şarnir
birləşmələr ( 10 növ), SUS quyuağzı kipkəci, SKN MD üçün şatunun aşağı başlıqları və
krivoşip barmaqları, kanat sıxıcıları və s. daxildir.
“Neftqazmaş” ASC
“Neftqazmaş” ASC neft-qaz maşınqayırması avadanlıqlarından kompressor
qurğuları, manifoldlar, müxtəlif ölçülü siyirtmələr, diyircəkli istiqamətləndirici
vkladişlər, tənzimləyici drossellər, şarlı kranlar, boru üçün şarlı ventillər, bağlayıcı
drossel avadanlıqları, salniklər, müxtəlif ölçülü açarlar, klapanlar, kolon başlıqları,
klapanlar, qaz separatorları və s. istehsal edir.
“Azneftemaş” ASC
“Azneftemaş” ASC-nin əsası 1953-cü ildə qoyulmuşdur. Müəssisə 1999-cu ildə
səhmdar cəmiyyət olduqdan sonra, neft və qaz sənayesində istifadə olunan avadanlıqlar:
qazıcı qurğular, yüksək təzyiqli siyirtmələr, xüsusi təyinatlı texnikalar, və müxtəlif
alətlər yüksək keyfiyyətlə istehsal edilir. Zavodda 780 işçi çalışır. Müəssisənin
avadanlıqları Türkiyə, Rusiya Federasiyası, Yaponiya və Rumıniya istehsalı olan
avadanlıqlar istehsal olunur. Müəssisənin məhsulları Belarus, Qazaxıstan, Qırğızıstan,
Özbəkistan, Türkmənistan, Ukrayna, İran, İraq, Rusiya Federasiyası və BƏƏ ölkələrinə
ixrac olunur.
28
İstifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısı
1)
E.M.Hacızadə Z.S.Abdullayev Neft Təsərrüfatının İqtisadi Strukturunun
modernizasiyası, Bakı - Elm – 2003;
2)
Africa Oilfield Equipment Rental Market by Type (Drilling Equipment, Pressure
& Flow Control Equipment, Fishing Equipment & Others), by Application
(Onshore & Offshore), by Country - Analysis & Forecast To 2019;
3)
South America Oilfield Services Market By Type (Coiled Tubing Services, Well
Completion, Drilling Fluids, Drilling Services, OCTG, Wireline Services &
Others), by Application (Onshore & Offshore) by Countries - Trends and
forecasts to 2019;
4)
Asia Pacific Oilfield Services Market by Type (Coiled Tubing Services, Well
Completion, Drilling Fluids & Services, OCTG, Wireline Services ,Oilfield
Equipment Rental, Pressure Pumping Services & Well Intervention ),by
Application (Onshore & Offshore) -Analysis & Forecast To 2019;
5)
North America Oilfield Equipment Rental Market by Drilling Equipment
(Pressure & Flow Control Equipment, Fishing Equipment, Other Equipment), by
Application (Onshore, Offshore), by Country - Analysis and Forecast to 2019;
6)
Middle East Oilfield Services Market by Type (Coiled Tubing Services, Well
Completion, Drilling Fluids, Drilling Services, OCTG, Wireline Services &
Others), by Application (Onshore & Offshore), by Country – Analysis and
Forecasts to 2019;
7)
Europe Oilfield Services Market by Type (Coiled Tubing Services, Well
Completion, Drilling Fluids, Drilling Services, OCTG, Wireline Services, Others)
by Application (Onshore & Offshore) & by Country - Analysis & Forecasts to
2019;
8)
Oilfield Equipment & Services Report 2013
9)
www.T-rost.ru
;
10)
www.expert-ural.com
;
11)
www.uralmash-ngo.com
;
29
12)
www.burneft.ru
;
13)
www.metalinfo.ru
;
14)
www.gosrf.ru
15)
http://www.worldbank.org
Dostları ilə paylaş: |