Azərbaycan respublikasi iQTİsadiyyat və SƏnaye naziRLİYİ
Yüklə 218,37 Kb. Pdf görüntüsü
|
20
əsaslanır. Çalışanların 90%-ı qadınlardan ibarət idi. Xammallar fax ilə Yaponiya, Tayvan, Braziliya və ya Meksikadan tələb olunurdu.
İsrail, elektronika sənayesində yer alan öz böyüklüyündəki ölkələr arasında, end- to-end qabiliyyətlərinə malik bir neçə ölkədən biridir. Ümumiyyətlə, dünyanın dörd bir yanından vətəni olmayan bir çox insanın köç etdiyi İsrail, kiçik əhalisinə baxmayaraq, kənd təsərrüfatı və sənayedə bir çox sektorda radikal yenilikləri sınayır və uğur ilə həyata keçirir. İsraildə elektronika sektorunda ən mühüm təşviq vasitəsi insan resurslarına olan çox böyük investisiyadır. Təhsil sistemi ənənəvi olaraq əməli elmi bacarıqlara əsaslanan təhsil sistemidir. İsrail sənayesi beynəlxalq arenada, həm texnologiya, həm də həqiqi dünya praktikası üçün araşdırma və inkişaf etdirmə sahəsində ən innovativ sənaye kimi tanınır. İsrail adambaşına düşən yüksək texnologiya təşəbbüslərinin sıxlığı baxımından dünyanın ön sıralarında yer alır, mütləq rəqəmlərlə da dünyada Silikon Vadisindən sonra ikinci sırada gəlir. İsrail kompyuter proqram sənayesi ildə təxminən 20 - 25% arasında böyüyür. İsraildə müəyyən software (cd) və hardware (avadanlıq) istehsalçıları Digital, Motorola, İntel, Microsoft və digərləri Ar-ge mərkəzlərini yaradıb və birgə investisiyalara getmişdilər. Technion adlanan bir texnologiya institutu davamlı olaraq elektronika sektorunda yeni mərhələləri qeyd edir. 1991-ci ildən bəri İsrailin software sənayesi ABŞ-ın kapital bazarında 120 milyon dolları keçən bir həcmə çatmışdır. İsrailin elektron sektorunun səhmləri amerikalı investorlar üçün Kanadadan sonra ikinci böyük xarici bazardır. İsrailin 70 qədər şirkəti ABŞ-ın Wall Street Borsasında qeydiyyatdan keçmişdir. Bunlardan başqa, xarici mühüm elektronika firmaları da İsraildə araşdırma mərkəzlərini yaratmışlar. Məsələn, IBM İsrailin Hayfa şəhərində öz beynəlxalq elm mərkəzini, Motorola, NS və Digital firması da Jerusalem və Herzliyadaki Ar-ge mərkəzlərində yeni nəsil mikro prosessorları inkişaf etdirdilər. Üstəlik maaş səviyyəsi ABŞ-dan fərqli olmamasına baxmayaraq, bu firmaların İsraildə ar-ge mərkəzləri yaratmaları çox mənalıdır. Əhalisi 6
21
milyonu olmayan belə bir ölkənin elektronikada bir "mini Super güc" olmasının səbəbləri dövlətin verdiyi stimullardır. Dövlət maliyyə dəstəyi ilə sənayeyə ar-ge təşkilatçılığı ilə təşviqlər vermişdir. İsrailin ar-ge xərcləri ÜDM-nin 2,5%-ni təşkil edir və dünyanın bu baxımdan 5-ci ölkəsidir. Bu gün elektronika məhsullarını Çin, Hindistan, Orta Şərq, Müstəqil Dövlətlər Birliyi kimi geniş bir bazara ixrac edir. Həmçinin elektron sektoru mövzusunda ABŞ ilə qarşılıqlı fəaliyyət göstərir. ABŞ ilə İsrail arasında "iki uluslu (binational)" sənaye ar-ge fondu və ABŞ-İsrail Elm və Texnologiya Komissiyası yaradılıb. Həmçinin Avropa Birliyi ilə Ticarət müqavilələri də keçirilmişdir. İsrailin elektronika sənayesi ölkənin aparıcı yüksək texnologiya sektorlarından biridir və ixracat rəqəmləri 2004-cü ildə 3.3 milyard dollara çatan və ölkənin öndə gələn digər iki sektoru olan rabitə və tibbi cihaz sektorunun uğurunda da mühüm rol oynayır.
Avropa mənşəli elektronika firmaları Asiya firmaları qədər böyük miqyaslı istehsal və satış həcminə malik deyillər. Avropanın elektronika firmaları da yarımkeçiricilər, opto-elektronik və peşəkar avadanlıq istehsalı ilə məşğul olmuşlar. Avropada elektron sektoru daha çox şaquli inteqrasiya etmiş, fərqlənmiş bir neçə böyük firmadan ibarətdir. Alman Simens, Hollandiyalı Philips, AEG, Telefunken kimi adlar məşhurdur. Kompyuter məsələsində isə qlobal kontekstdə Avropalı istehsalçılar bir təhdid edici ölçülərdə deyillər. Olivetti (İtalyan), Siemens-Nixdorf, Bull (France), ICL (Fransa) kimi firmalar dünyaca tanınmış firmalardır. Ancaq bunlar da ABŞ-a sərmayə qoymaq və ya birgə investisiyalara baş vursa da Asiya ölkələri kimi böyük miqyaslı və ucuz istehsal olmadığından laqeydlik edilə bilər.
Şərqi
Asiya YSÜ
(Yeni sənayeləş-ən ölkələr: NICS:
Newly Industrıalısıng.Countrıes,) ya da "Asiya Pələngləri, dördlü dəstə" (four damarlı süxur) " kimi adlarla adlandırılan C.Koreya, Tayvan, Sinqapur, Çin kimi ölkələr, bunların yanında Yaponiya, Malayziya və Filippin kimi ölkələrdə Asiya Sakit Okean Qrupu ölkələrdəndir. 22
Bu qrupda yer alan ölkələr inkişaf prosesi baxımından çox maraqlıdırlar. Çindən başqa, dərhal hamı daha eqoist, təşvikçi siyasətlərlə, kiçik sənaye və mərkəzçi olmayan, yerli inkişaf modeli ilə inkişaf etmişlər və ixrac nəhəngi halına gəlmişdilər. İndoneziyada isə, sənaye qrupunda elektron, elektrik avadanlıqları, polad və maşınqayırma, tekstil kimi müəyyən sahələrdə xarici lisenziya müqavilələri altında, 2 beş illik İnkişaf Planı rəhbərliyi altında mühüm irəliləyişlər əldə olunmuşdur. 3-cü beş illik inkişaf planında isə Tv, radio, telekomünükasyon vasitələri, məlumat işləmə vasitələri, telefon sahələri, stansiyaları, elektrik mühərrikləri kimi yeni məhsullarla sənaye inkişaf etdirilmişdir. Elektron sənaye istehsalında orta hesabla böyümə; 1987/88 dövründən 1992/93 dövrünə qədər 29%dən 44%-ə qədər artmıştır.
Yaponiya və digər Asiya ölkələrində elektronika sənayesinin xüsusi əhəmiyyəti vardır. Yaponiya başlanğıcda ABŞ texnologiyasını təqlid edərək elektron bazarına, bir az gec daxil olmuşdur. Yaponiyanın indiki inkişafı uğuru hər nə qədər son 30 ilə aid edilsə də, əslində iqtisadiyyat tarixində 1868-ci illərdə Şahzadə Meiji Dövrünə qədər gedən islahatların, (aqrar islahatı, sənaye təşviqləri) Mitsui hanedanlık-ğı dövründə insanı kapitala olan investisiyanın, xaricdə beyin yetişdirmə siyasətlərinin, təqlid texnologiyanın hamısının payı var. Yaponiyada dövlətçiliyin əksinə, bazar iqtisadiyyatı daha hakimdir. Dövlət kiçikdir. Məsələn; Qara, elektronika, havayolları, telekomünükasyon, avtomobil, təyyarə, gəmi tikintisi, dəmir yolları, bank kimi müəyyən sektorlarda dövlətin sahibliyi Fransa, İtaliya və Böyük Britaniyadan daha aşağıdır. Vergi gəlirləri isə ÜDM-nin faizi olaraq Yaponiyada 27%-dir. Bu göstərici Almaniyada 38%, Fransada 48%, Böyük Britaniyada 39%-dir. Vergi gəlirləri Yaponiyada kiçik olduğu üçün təbii olaraq kommunal xərcləri də kiçikdir. 1953-cü ildə Yaponiya elektronika sektorunda sərmayə qoymağa başlamış və 197l- ci illərə qədər hasilat 8,5 dəfə artmışdır. Texnologiya kəsirini örtmək üçün ABŞ-dan yüksək patent üzrə əmək haqqı ödənmişdir. Yüklə 218,37 Kb. Dostları ilə paylaş:
|