Azərbaycan respublikasi kənd təSƏRRÜfati naziRLİYİ aqrar elm məRKƏZİ

Öz 

taleyini 

Azərbaycanın 

elm 

məbədgahı 

olan 

Azərbaycan  Elmlər  Akademiyası  və  onun  İqtisadiyyat 

İnstitutu  ilə bağlayan  Şahbaz Muradov bütün  şüurlu həyatını 

bu  İnstitutun  divarlan  arasmda  böyük  elmi  yaradıcılıqla, 

yüksək ixtisaslı elmi kadrlar hazırlamaqla məşğul olmağa, öz 

xalqına,  vətəninə  ləyaqətlə  xidmət  etməyə  həsr  etmiş, 

yüzlərlə  elmi  əsərlər  yazmağa,  onlarca  elmlər  doktorlan  və 

elmlər namizədləri hazırlamağa nail olmuşdur.

Prof.  Ş.M.Muradov  İqtisadiyyat  İnstitutunun  ilk  əmək- 

daşlarından  biri  olaraq  onun  qabaqcıl  elm  mərkəzi  kimi 

formalaşması  və  inkişafında,  habelə  keçmiş  SSRİ-də  və 

dünyanm  bir  çox  ölkələrində  tanmmasında  böyük  əməyi  və 

əvəzolunmaz xidmətləri vardır.

Prof.  Ş.M.Muradov keçmiş  SSRİ məkanmda iqtisad elmi 

sahəsində  ən  gənc  yaşmda  doktorluq  dissertasiyası  müdafıə 

etmiş  3-4  nəfərdən və  Azərbaycanda  iqtisad  elmləri  doktoru 

alimlik  dərəcəsi  almış  ilk  10-12  nəfərdən  biri  olaraq,  çox 

gənc  ikən  öz  elmi  məktəbini  yaratmış  istedadlı  alimlər 

nəslinə  mənsub  olan  görkəmli  iqtisadçı  alimdir.  Onun 

rəhbərliyi  və  bilavasitə  köməkliyi  ilə  70  nəfərdən  çox 

namizədlik,  15  nəfərdən  çox  isə  doktorluq  dissertasiyası  işi 

yazılıb müdafıə edilmişdir.

O,  Azərbaycanda,  MDB  ölkələrində  və  başqa  xarici 

dövlətlərdə  yaşayan  35  nəfərdən  çox  adamın  namizədlik  və 

doktorluq  dissertasiya  işlərinə  rəsmi  opponentlik 

etmiş, 

onlarla  fundamental  tədqiqat  əsərlərinin,  monoqrafıya  və 

kitablann, dərsliklərin iqtisadiyyat üzrə terminlər lüğətlərinin 

elmi  redaktoru  və  rəyçisi  olmuşdur.  Onun  apardığı  başlıca 

tədqiqat  işlərinin  nəticələri  700  çap  vərəqi  həcmindən  çox

54

'

  ^

 

\

olan  300-dən  artıq  nəşr  edilmiş  monoqrafıya,  kitab,  dərslik 

və jumal məqalələrində öz əksini  tapmışdır.  Bu əsərlərin 30- 

u  iri  həcmli  monoqrafiya,  kitab  və  dərs  vəsaitlərindən 

ibarətdir.  Bu  monoqrafıyalar  arasında  “Azərbaycan  Kənd 

təsərrüfatında  qadm  əməyi  və  ondan  səmərəli  istifadə 

edilməsi  məsələləri”  Azərbaycan  SSR  Elmlər  Akademiya- 

sınm  nəşriyyatı.  Bakı,  1969,  (227  səh.);  “Azərbaycan  SSR- 

də 

əmək 

ehtiyatlanndan 

istifadənin 

ictimai-iqtisadi 

problemləri”;  Bakı,  “Elm”,  1978.  (309  səh.);  Azərbaycan 

SSR-də  qadın  əmək  ehtiyatlanndan  istifadənin  ictimai- 

iqtisadi  problemləri”  Bakı,  “Elm”  1974-cü  il  (190  səh.); 

“Azərbaycan  SSR  də  kəndin  ictimai-iqtisadi  və  demoqrafık 

inkişaf məsələləri” Bakı,  “Elm”,  1978,  (F.Abbasovla şərikli), 

195  səh.;  “Müasir  mərhələdə  demoqrafıya  siyasəti”.  Bakı, 

“Elm”  1986.  (F.Abbasovla  birlikdə).  180  səh.;  «Pa3BHraa 

əkohomhkh  coBeTCKoro  A3ep6aiiA»caHa  Ha  coBpeMeHHOM 

3Tane» 

(Kollektiv).  Bakı,  “Elm”  1980  kollektiv,  (299  səh.); 

“Azərbaycan SSR-nin əmək ehtiyatlan (nəzəri-metodoloji və 

sosial-iqtisadi  aspektlər).  Bakı,  “Elm”  1987-ci  il  (258  səh.); 

“Azərbaycan  iqtisadiyyatı  (xarici  yaşayan  Azərbaycanlılar 

üçün)”  kollektiv,  Bakı,  “Elm”  2003-cü  il,  (341  səh.);  “İnsan 

potensialı:  əsas  meyllər,  reallıqlar,  problemlər”.  Bakı,  “Elm” 

2004, 

(656 

səh.); 

«rjıo6anH3anHa 

aeMorpa(|)HHecKoe

pa3BHrae 

b

 

A3ep6aH,zpKaHe».  Bakı,  “Elm”  2007.  259  səh. 

(A.Gözəlova  və  R.Efendiyevlə  birlikdə);  “Azərbaycan 

Respublikası  əhalisinin  dinamikası  və  quruluşu:  əsas 

demoqrafık  və  etno-demoqrafık  dəyişikliklər  (1897-2007-ci 

illər);  (azərbaycan,  ingilis  və  rus  dillərində)  Bakı,  “Elm” 

2008. 

(235 

səh.) 

və 

sair 

göstərmək 

olar. 

Prof.

55

---

Ş.M.Muradovun  50-ə  yaxın  əsəri  xarici  ölkələrdə,  o 

cümlədən  ABŞ-da,  Rusiyada,  Ukraynada,  Belorusiyada, 

Gürcüstanda, 

Baltikyanı 

ölkələrdə 

və 

Orta 

Asiya 

respublikalannda  çap  edilmişdir.  Onlann  bəziləri  ingilis 

dilində  çap  edilib  dünyanm  bir  çox  ölkələrinə  yayılmışdır. 

Prof.  Ş.M.Muradov  xarici  ölkələrin  görkəmli  iqtisadçı, 

demoqraf və sosioloq alimləri ilə birlikdə yazılıb  1971-2001- 

ci  illərdə  Moskva  şəhərində  nəşr  edilmiş  15-dən  artıq 

fundamental  tədqiqat  əsərlərinin  müəlliflərindən  biridir. 

Bunlarm  arasmda  «B0cnp0H3B0,qcTB0  paöonen 

c h jil i

 

h 

noBLimeHHe  ə^^ ck th b h o cth   Hcn0Jib30BaHHH  TpyzjOBbix 

pecypcoB». M. MQU,  1971, 279 səh.; «HacejıeHHe coıo3Hbix 

pecny6jiHK» 

M. 

«CTaTHCTHKa», 

1977, 

326 

səh.;

«Oco6eHHOCTH  MHipauHH 

HaceneHHe 

b

 

cok

)3

hhx

pecny6jiHKax».  M., 

1978, 

215 

səh; 

«npo6jıeMbi

Hapo^OHacejıeHM  h  /ıeM0rpa(J)HHecK0H  hojihthkh»,  M., 

1981, 

216 

səh; 

«,o;eMorpa(J)HHecKafl 

h o j ih t h k h

counajiHCTHHecKoro  o6mecTBa»,  M.,  «HayKa»,  1986,  192 

səh;  «PerHOHajibHbie  oco6chhocth  BOcnpOH3BO^CTBa  h 

MHrpauHH  HaceneHHa  b  CCCP».  M.,  «HayKa»,  1981,  267 

səh; 

«Cou;HajibHo-^eMorpa4)HHecKoe 

pa3BHTHe 

Tpyao- 

oöecneneHHbix  paHOHOB  CCCP».  M.,  «HayKa»,  1989,  205 

səh;  «CoımajibHaa  nojiHTHKa  b  nocTCOHHajiHCTHHecKOM 

o6mecTBe: 

3a#anH, 

npoTHBopeiHH, 

MexaHH3M». 

M.,

«HayKa»,  2001,  647  səh.  Onun  «Pau,HOHaıibHajı  3aHHTOCTb 

HacejıeHHa 

b

  PerHOHe»  adlı  məqalə  Moskvada  «Bonpocbi 

əkohomhkh

» jumalmm  1988-ci il 6-cı nömrəsində (səh.  104- 

113);  «^eMorpa(J)HHecKoe  pa3BHTH9  A3ep6aHA>KaHa  Ha 

nopore  XXI  BeKa:  0CH0BHbie  TeH^eHHHH 

h

  npo6jıeMbi»

56

məqaləsi  Moskvada 

« 0 6 m e c T B O  

h

  3KOHOMHKa» 

jumalmm,

2000-ci  il  5-ci  nömrəsində  (səh.  88-89)-da  və  ABŞ-ı  Nyu- 

York şəhərinin “Sosioloji tədqiqatlar məcmuəsinin 2001-ci il 

may-iyun JV23-də  çap  edilib  (ingilis  dilində).  (səh.  34-43)  və 

sair.  Bunlardan  əlavə prof.  Ş.M.Muradov  Moskva  şəhərində 

SSRİ  EA-sı  tərəfındən  hazırlanmış  ETT-nin  Kompleks 

Proqramınm yekun  sənədinin və həmin proqramın nəticələri 

üzrə  1979,  1983  və  1987-ci  illərdə  çap  olunmuş  50,0  ç.v. 

həcmində 

üç 

cildliyin 

müəllifmdən 

biridir. 

Prof. 

Ş.M.Muradovun  apardığı  tədqiqatlann  səciyyəvi  cəhəti 

ondan ibarətdir ki,  onların hamısı real həqiqətləri özündə əks 

etdirən  konkret  faktlara,  geniş  statistik  bazaya  söykənir, 

nəzəri  dərinliyi  və  kifayət  qədər  elmi  cəhətdən  əsaslan- 

dırılmış  olması  ilə  fərqlənir.  Onun  tədqiqat  obyektini 

Azərbaycanm  yaxın  və  uzaq  gələcəyə  sosial-iqtisadi  inkişaf 

strategiyası 

və 

taktikasınm 

müəyyənləşdirilməsi 

və 

proqnozlaşdırılması  ilə  bilavasitə  bağlı  olan  demoqrafıya  və 

əhalisakinliyinin  inkişafı,  iş  qüw əsinin  təkrar  istehsalı  və 

əmək  ehtiyatlanndan  istifadə  edilməsi,  insan  potensialı, 

məşğulluq, 

işsizlik 

və 

məşğulluq 

sahəsində 

gender 

problemləri  təşkil  edir. 

Prof.  Ş.M.Muradovun  həmin 

problemlərin 

nəzəri-metodoloji, 

sosial-demoqrafık 

və 

regional  aspektləri  ilə  bağlı  yazıb  nəşr  etdirdiyi  ümumiləş- 

dirici  xarakter  daşıyan  əsərləri  ilə  nəinki  respublikanm 

iqtisad  elminin,  bir  çox  hallarda  isə  müəyyən  mənada,  həm 

də  bütünlükdə  MDB  məkanında  iqtisad  elminin  zəngin- 

ləşməsinə sanballı töhfələr vermişdir.

Professor  Ş.M.Muradovun  rəhbərliyi  və  şəxsi  iştirakı  ilə 

keçmiş  ittifaq  və  respublika  hökumətinin,  SSRİ,  Ukrayna

57

---