Azərbaycan respublikasi məDƏNİYYƏt naziRLİYİ

306 
 
10
.Ümumdünya futbol günü 
 
 
10  dekabr  Ümumdünya  futbol  günü  BMT-nin  qərarı  ilə  qeyd  olunur.  Beynəlxalq 
ictimaiyyət  bu  idman  növünə  qiymət  verərkən  bildirir  ki,  bu,  milyonlarla  insan  üçün 
sadəcə  oyun  deyil,  həm  də  həyat  tərzidir. Futbol  –  ―ayaqla  top  oyunu‖  haqqında  ilk 
xatırlatmalara  bizim  eradan  əvvəl  ikinci  minillikdə  Çin  mənbələrində  rast  gəlinib.  O, 
Çsu Çyu adlandırılıb, mənası ―ayaqla itələmək‖ deməkdir. Bu oyunun ilk dəfə nə vaxt 
baĢlanması haqqında dəqiq məlumat yoxdur. Bəziləri iddia edir ki, futbolun ilk sələfləri 
VIII əsrdə Ġngiltərədə yaĢayan saksonlar olub. Futbolu Qədim Yunanıstanda və Romada 
təxminən  2500  il  bundan  əvvəl  oynayıblar.  Yunanıstanda  bu  oyun  ―top  uğrunda 
mübarizə‖ adlandırılıb.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

307 
 
10. Ümumdünya İnsan hüquqlarının müdafiəsi günü 
 
“Xalq dövlət üçün yox, dövlət xalq üçün olmalıdır” 
                                                                                                                     Ulu öndər Heydər Əliyev 
 
 
 
 
 
 
1948-ci ilin 10 dekabrında BMT-nin BaĢ Məclisi tərəfindən ―Ġnsan hüquqları haqqında 
ümumi bəyannamə‖ qəbul edilmiĢdir. 1950-ci ildən baĢlayaraq isə hər il dekabr ayının 
10-u  bütün  dünyada  ―Beynəlxalq  Ġnsan  Hüquqları  Günü‖  kimi  qeyd  olunur.  Ġnsan 
hüquqları,  insanların  təbii  və  dərrakədən  irəli  gələn  subyektiv  hüquqlarını  təsvir  edir.
 
Ġnsan hüquqlarının əsas konsepsiyası ondan ibarətdir ki, bütün insanlar insan olmalarına 
görə  eyni  hüquqlara  malik  olmalıdırlar  və  bu  hüquqlar  hər  hansı  bir  izaha  ehtiyac 
olmadan  hər  kəsə  bərabər  Ģəkildə  aid  edilməlidir.  Avropada  əsas  insan  hüquq  və 
azadlıqlarının  qorunması  üçün  Azərbaycan  Respublikasının  da  qoĢulduğu   4  noyabr 
1950-ci  il  tarixli  ―Avropa  Ġnsan  Hüquqları  Konvensiyası‖  mövcuddur.  Bu 
konvensiyanın beynəlxalq müqavilələrdən baĢlıca fərqi ondan ibarətdir ki, Avropada bu 
konvensiyaya  əsaslanan  və  eyni  zamanda  real  iĢləmə  mexanizminə  malik  əsas  insan 
hüquq və azadlıqlarını qoruyan Avropa Ġnsan Hüquqları Məhkəməsi fəaliyyət göstərir. 
Ġnsan  haqları  çox  hallarda  bütün  insanların  eyni  haqqa  malik  olması  ideyasına  uyğun 
olaraq  aĢağıdakı  kimi  ifadə  olunur: Hər  bir  insan  onun  malik  olduğu  irqdən,  cinsdən, 
dildən, dindən, siyasi və digər baxıĢlardan, milli və sosial mənĢəyindən, mülkiyyətdən, 
doğum və baĢqa hallardan asılı olmayaraq təmin olunmuĢ insan hüquqlarına malikdir.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

308 
 
11.Ümumdünya Uşaq Televiziyası Günü
. 
 “Uşaqlara qayğı göstərmək, uşaqların təhsili, tərbiyəsi üçün şərait yaratmaq 
uşaqlara həyatda sərbəst yaşamaq, sərbəst inkişaf etmək adət-ənənələrini aşılamaq 
uşaqlarla aparılan işin əsas hissəsi olmalıdır". 
                                                                                                                  Ulu öndər Heydər Əliyev 
 
Ötən  əsrin  sonlarından  BMT  tərəfindən  hər  il 
dekabrın 11-i UĢaqların Beynəlxalq Televiziya və 
Radio  Günü  kimi  qeyd  olunur.  (YUNĠSEF-in 
(BMT  UĢaq  fondu)  təĢəbbüsü  ilə  1992-ci  ildən 
qeyd  olunur.  Ümummilli  lider  Heydər  Əliyev 
tərəfindən  1998-ci  il  mayın  19-da  imzalanmıĢ 
"UĢaq 
hüquqları 
haqqında" 
Azərbaycan 
Respublikası Qanununun 3-cü maddəsində deyilir: 
―UĢaqlar  barəsində  dövlət  siyasəti  hər  bir  uĢağın 
zəruri  maddi  və  məiĢət  Ģəraitində  böyüyüb  tərbiyə  olunmasının,  mütərəqqi  tələblər 
əsasında  təhsil  almasının,  layiqli  vətəndaĢ  kimi  formalaĢmasının  təmin  edilməsinə 
yönəldilir‖.  UĢaqlara göstərilən qayğının daha bir bariz nümunəsi 22 iyun 1999-cu il 
tarixdə  qüvvəyə  minmiĢ  ―Valideynlərini  itirmiĢ  və  valideyn  himayəsindən  məhrum 
uĢuqların  sosial  müdafiəsi  haqqında‖  Azərbaycan  Respublikasının  Qanunudur.  Ulu 
öndərimiz    Heydər  Əliyev  həmiĢə  uĢaqların  bu  əlamətdar  günündə  onlarla  bir  yerdə 
olmağı çox sevirdi.  Ulu öndər uĢaqlara göstərilən bu diqqəti belə dəyərləndirirdi. Belə 
ki,  Televiziya  və  Radio  Günü  ilə  əlaqədar  uĢaqların  hazırladığı  mərasimdə  iĢtirak 
etməkdən  böyük  zövq  alırdı.  Fərəhlə  demək  olar  ki,  uĢaq  və  gənclərə  göstərilən 
diqqətin,  qayğının  daha  da  artırılmasında  ölkə  Prezidenti  Ġlham  Əliyevin  xidməti 
çoxdur. Yeni məktəblərin tikilməsi, təmir olunması, idman komplekslərinin yaradılması 
buna əyani sübutdur.   Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, UNESCO və ĠSESCO-nun 
xoĢməramlı  səfiri,  Milli  Məclisin  deputatı  Mehriban  xanım  Əliyevanın  bu  yolda 
gördüyü  iĢlər  xüsusi  qeyd  edilməlidir.  Fondun  ―YeniləĢən  Azərbaycana  yeni  məktəb‖ 
layihəsi  çərçivəsində  həyata  keçirilən  geniĢmiqyaslı  inĢaat  və  yenidənqurma  iĢləri 
bölgələrimizdə uĢaqların təhsili üçün gözəl imkan yaratdı. Azərbaycanın ən ucqar dağ 
kəndində  də  belə  uĢaqların  təhsili  üçün  hər  cür  Ģəraiti  olan  təhsil  ocaqlarının  tikilməsi 
bu qayğının təzahürü kimi təqdir edilməlidir. Təbii ki, uĢaqların diqqətini çəkən, onların 
maraq  dairəsinə  daxil  olan  vərdiĢlərdən  biri  də  televiziyadır.    Hər  bir  kanalın  uĢaqlar 
üçün ayrıca redaksiyası var və mütləq də olmalıdır.  Bu sarıdan Azərbaycan Televiziya 
və  Radio  VeriliĢləri  Qapalı  Səhmdar  Cəmiyyətinin  ənənələrə  söykənərək  uĢaqlar  üçün 
proqramlar  hazırlanması  diqqət  çəkir.  Ġstər  AzTV-də,  istərsə  də  onun  ―Mədəniyyət‖ 
kanalında uĢaq və gənclərə həsr olunan veriliĢlərin təkcə adlarına fikir verək: ―Təmas 
nöqtəsi‖, ―Tələbə dünyası‖, ―Mən də uĢaq olmuĢam‖, ―ÇoxbilmiĢlərdənsinizmi?‖, ―Mən 
Azərbaycanlıyam‖,  ―Müasir  Azərbaycan  gəncliyi‖,  ―Biləyən‖,  ―Bəbək‖,  ―Ana  dili‖, 
―Əlaçı‖ və s.  
 
 

---