Azərbaycan respublikasi prezidenti yaninda döVLƏT İdarəSİNİn akademiyasi abduləli abdullayev malik səLİmov müqayiSƏLİ İNZİbati HÜquq
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
qanunvericilik və məhkəmə hakimiyyətləri orqanları aparatında dövlət qulluğuna keçən qulluqçulara şamil edilir. Dövlət qulluğu Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına və digər qanunvericilik aktlarına uyğun olaraq dövlətin məqsədlərinin və funksiyalarının həyata keçirilməsi sahəsində dövlət qulluqçularının öz vəzifə səlahiyyətlərini yerinə yetirməsidir. Dövlət qulluqçularının əsas hüquq və vəzifələri «Dövlət qulluğu haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanununda öz əksini tapmışdır. Azərbaycan Respublikasının inzibati hüququnda və «Dövlət qulluqçuları haqqında» Qanunda bu barədə geniş şəkildə izahat verilmişdir. Dövlət qulluqçularının xidməti hüquq və vəzifələrinin həyata keçirilməsi üçün dövlət tərəfindən normal şərait yaradılır. Məsələn, hakimiyyət nümayəndəsinə qarşı müqavimət göstərmə və ya zor tətbiq etməyə görə (Azərbaycan Respublikası CM-nin 315-ci maddəsi), təhqir etməyə görə (Azərbaycan Respublikası CM-nin 148-ci maddəsi) və dövlət qulluqçularının vəzifələrinin yerinə yetirilməsinə maneçilik törədən və ya hərbi qulluqçunun qanuni tələbinə qəsdən tabe ol- mamağa görə inzibati məsuliyyət nəzərdə tutulur. 115 vın FƏSIL QANUNÇULUQ PRİNSİPİ ^ 1. Qanunçuluq prinsipi anlayışı, qanuna uyğun Ii3rdk3t etmdk vəzi- fasi V3 icra hakimiyyəti orqanlarının qərarlarının icra qaydası Qanunçuluq prinsipinə ümumi formada administrasiyanın qanunla bağlılığı kimi tərif vermək olar. Bu prinsip bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqəli iki elementdən - qanuna uyğun olaraq hərəkət etmək vəzifəsindən və qanunun yerinə yetirilməsinin təmin edilməsi üçün təsəbbüş göstərmək vəzifəsindən ibarətdir. Bu bir ənənəvi vəzifə olub, daha çox «neqativ» xarakter daşıyır. O, administrasiyanı yalnız qanuna zidd olmayan tədbirləri tətbiq etməyə və onu öz gündəlik fəaliyyətində qa- nunçuluğa riayət etməyə vadar edir. Qanunçuluq vəzifələri icazələrin və qadağaların məcmusundan ibarətdir. Misal üçün əgər administrasiya idarəetmə aparatının işçisinə intizam tənbehi tətbiq etmək istəyirsə, vəzifələrin, icazələrin və qadağaların həmin məcmusu ilə qarşılaşır. Burada ilk növbədə vəzifələr diqqət mərkəzində durmalıdır, çünki administrasiya intizam sanksiyaları tətbiqinin qanunla nəzərdə tutulmuş proseduruna (o cümlədən, əlaqədar şəxs üçün özünü müdafiə etmək imkanı yaradılması baxımından) riayət etməlidir. Sonra icazələr, yəni düzgün olmayan hərəkətə yol vermiş şəxsə tənbeh tətbiq etmək imkanı nəzərə alınmalıdır; axı, qulluqçunun günahı olduqda administrasiya ona qarşı müxtəlif səbəblərə görə cəza tətbiq etmək hüququna malikdir. O, günahkarı cəzalandıra və yaxud cəzalandırmaya bilər. Nəhayət, qadağalar nəzərə alınmalıdır. Əgər sübuta yetirilmiş qeyri-qanuni hərəkətlərlə əlaqədar olaraq qanunda əfv nəzərdə tutulmuşdursa, belə hallarda administrasiya günahkara qarşı cəza tətbiq etmək hüququna malik deyildir. Tikintiyə icazə verilməsi hallarında, şəhərsalma normalarının tətbiqi zamanı da belə ola bilər. Əgər qanunla nəzərdə tutulmuş bütün şərtlərə əməl olunmuşdursa, administrasiya icazə verməyə borcludur; o, hətta istəməsə də belə, icazəni verməkdən imtina edə bilməz. Lakin ümumi normalara əməl olunmursa və həmin normalar uca binalar tikintisi məsələsində ümumi qaydalardan istisnalara yol verirsə, administrasiya instisnaları müəyyənləşdirmək hüququna malikdir. Nəhayət, şəhərsalma haqqında ümumi normalara əməl olunmadığı təqdir 116 də, işin görülməsinə icazə vermək administrasiyaya qadağan edilir. Burada qanunçuluq prinsipinin daha artıq məlum olan və daha çox öyrənilmiş cəhəti təhlil edilmişdir, həmin prinsipin özü isə Fransa idarəetmə sistemində təsbit və tətbiq olunmuşdur. Bu məsələ Fransa hüquq sistemində, bəlkə də, ən azı ciddi və səmərəlidir. Həqiqətən də, qanunda əks etdirilmiş normalara əməl olunması kifayət deyildir, həmin normaların tətbiqinə təşəbbüs göstərilməsi də vacibdir. Qanunun tətbiqi onun inkişafına təkan verir. Qanun çox zaman yalnız o halda müsbət təcəssümünü tapır ki, administrasiya onun reallaşdırılması, gerçəkləşdirilməsi üçün bir sıra hüquqi və əməli tədbirlər həyata keçirilməsini təmin etmiş olsun. Həm də qanun kağız üzərində qalmasın deyə administrasiya öz növbəsində təsirli tədbirlər göıməyə borcludur. Təşəbbüslərin iki kateqoriyasını: bir tərəfdən qanunların və icra hakimiyyəti orqanların qərarlarının icrasını, digər tərəfdən məhkəmə qərarlarının lazımi səviyyədə icrasını təmin etmək üçün gərəkli tədbirlər həyata keçirilməlidir. Administrasiya ya aktların tətbiqi üzrə, ya da onların icbari icrası üçün tədbirlər görmək zərurəti qarşısında qalır: 1. Aktların tətbiqi üzrə tədbirlər, əsasən, tənzimləyici tədbirlərdir, çünki qanunun tətbiqinin təmin edilməsi üçün qanuni aktlann olması zəruridir. Qanunun tətbiq edilməsi qaydası çox zaman Dövlət Şurası tərəfindən qəbul edilən dekretlə müəyyənləşdirilir və nə qədər ki, belə bir dekret qəbul edilməmişdi, qanun nə hüquqi, nə də əməli cəhətdən qüvvəyə minə bilməzdi. Lakin son zamanlar bir təzahür müşahidə edilməkdədir ki, administrasiya qanunların tətbiqi barədə hökumət tərəfindən dekret qəbul edilməsinə nail olmur, nəticədə qanun ölü vəziyyətdə qalır. Belə hallann qarşısını almaq məqsədi ilə qanunverici orqan müvafiq dekretin üç aydan və yaxud bir ildən sonra qəbul ediləcəyini elan edir. Lakin bu müddətə əməl edilməsi heç bir sanksiya ilə şərtləndirilmir və dekret qəbul olunanadək qanun əvvəlki kimi yenə də tətbiq edilmir. Beləliklə, bəzi qanunlar, onların həyata keçirilməsi haqqında dekretlərin qəbul olunması üçün üç aylıq müddət nəzərdə tutulsa da, bu müddət keçdikdən sonra da tətbiq edilmir. Administrasiyanın belə acınacaqlı hallarını aradan qaldırmaq məqsədilə Dövlət Şurası 27 noyabr, 1964-cü il tarixdə dul qadın Re- narm işinə dair qərar qəbul etdi. Həmin işdə tənzimləyici aktlardakı ötür-ötür oyunundan söhbət gedirdi. İnzibati reqlamentlərin birində müəyyən şəxslərin pensiya alacağı nəzərdə tutulur, lakin elə oradaca 117 Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|