Azərbaycan respublikasi səHİYYƏ naziRLİYİ azərbaycan tibb universiteti

 
 
 
74 
Laparoskopik atenzion plastika əməliyyatlarının nəticələri çox fərqlidir: residiv-
lərin  tezliyi  0-18%  aralığındadırr  [5,  16,  17,  123].  Plastikadan  sonrakı  ağırlaşmalar 
(bitişmə  xəstəliyi,  kəskin  bağırsaq  keçməzliyi,  bağırsağın  perforasiyası,  bağırsaq 
fistulları  və  b.)  5-26%  hadisələrdə  rast  gəlir  və  açıq  əməliyyatlardan  sonrakı 
rastgəlmə tezliyindən demək olar ki, fərqlənmir. Lakin xəstələrin hospitalizasiyası və 
tibbi-sosial  reabilitasiyası  müddətləri  xeyli  azdır  [5,  26,  28,  30,  35,  38].  Buna 
baxmayaraq  ventral,  xüsusilə  postoperasion  yırtıqlarıın  plastikasında  laparoskopik 
texnologiyaların geniş istifadəsini tövsiyə etmək hələlik tezdir [5, 123]. Ona görə də 
tərəfimizdən  laparoskopik  plastika  əməliyyatları  seçilmiş  xəstələr  qrupunda  yerinə 
yetirilmişdir.  Həmin  xəstələrin  uzunmüddətli  karboksiperitoneum  şəraitində 
əməliyyat olunması həyati vacib funksiyaların (tənəffüs, ürək-qan damar sistemləri) 
fəaliyyətinə  mənfi  təsir  göstərməməlidir.  Laparoskopik  girişin  və  yırtıq  qapısının 
laparoskopik  plastikasının  asan  yerinə  yetirilməsinə  cərrah  əmin  olmalıdır. Ən  əsası 
konkret  situasiyada  açıq  plastika  əməliyyatı  ilə  müqayisədə  laparoskopik 
hernioplastikanın  üstünlükləri  birmənalı  qəbul  edilməli  və  xəstənin  istəyinə  uyğun 
olaraq yerinə yetirilməlidir. 
Postoperasion ventral yırtıqlar, o cümlədən göbək və ağ xətt yırtıqlarına görə vi-
deoəməliyyat zamanı xəstənin vəziyyəti qasıq yırtığında olduğu kimidir. Yuxarıda sa-
dalanmış  ümumi  laparoskopik  dəstə  aid  alətlər  əməliyyatın  icrasına  kifayət  edir. 
Troakarların  yeri  yırtığın  lokalizasiyasından  asılı  olaraq  seçilmişdir.  Laparoskopun 
yeridilməsi  üçün  troakar  göbəkdən  yuxarıda  və  ya  aşağıda  ağ  xətt  üzərində,  alətlər 
üçün troakarlar isə situasiyadan asılı olaraq qabırğaaltı və (və ya) qalça nahiyələrində, 
pararektal xətt üzərində yerləşdirilmişdir. İlk troakar Hasson metodikasi ilə salınmış 
və 10-12 atm karboksiperitoneum  yaradılmışdır. Qarın boşluğunun icmal təftişindən 
sonra yırtıq qapısı əldə edilmiş, möhtəviyyat qarın boşluğuna salınmışdır. Bitişmələr 
olduqda onlar qayçı ilə ardıcıl surətdə kəsilmiş, möhtəviyyat qapıdan və kisədən ay-
rılmaqla qarın boşluğuna düzəldilmişdir. Sonra yırtıq kisəsi sıxıcı ilə tutularaq qarın 
boşluğuna doğru burulmaqla dartılmış, kəsilmiş, iti və küt üsullarla peritonönü toxu-
malardan və yırtıq qapısından yan tərəflərə doğru 3-5 sm məsafədə ayrılmışdır. Çox-

---

 
 
 
75 
kameralı yırtıqlar zamanı kameraların birləşdirilməsini, yəni kameralararası atmaları 
kəsməyi  lüzumsuz  hesab  edirik.  Kameralar  ayrı-ayrılıqda  differensiasiya  olunmuş, 
yırtıq kisələri səfərbər edilmiş və qapıların kənarlarına doğru soyulmuşdur. Kiçik yır-
tıq qapısı olduqda bir neçə ayrı-ayrı endotikişlərlə o qapadılmış, üzərinə sellüloza tər-
kibli protez qoyulmış və perimetr boyunca endostepplerlə tikilmişdir. Tikiş xətti əv-
vəlki  yırtıq  qapısının  kənarlarından  4-5  sm  bayır  tərəfdə  yerləşməlidir.  Orta  ölçülü 
yırtıq qapısı  mümkün  qədər  tikişlərlə kiçildikdikdən  sonra  endoprotez  qoyulmuş  və 
qeyd olunmuş prinsiplərlə perimetr boyunca tikilmişdir. Böyük defektlər zamanı qa-
pının düyünlü tikişlərlə kiçildilməsini məqsədəuyğun hesab etmirik. Çünki bu halda 
qarındaxili təzyiqin artması atenzion rekonstruksiyanın prinsiplərinə ziddir. Endopro-
tez perimetr  boyunca  yırtıq qapısından  5 sm  bayır  tərəfdə qarının  ön divarına  tikil-
mişdir.  Bu xəstələrdə  tikişin  2 sırada  qoyulmasını  zəruri  hesab  edirik.  Çoxkameralı 
yırtıqlar zamanı endoprotez yırtıq qapılarının üzərinə elə qoyulmuşdur ki, bütün qapı-
lar, həmçinin periferik qapıların kənarlarından 3-5 sm yan tərəflər də örtülsün. Sonda 
endoprotez  parietal peritonun  loskutları  və  yırtıq  kisəsinin qişası  ilə örtülmüş  və  bir 
neçə  fiksəedici  tikişlər  qoyulmuşdur.  Bir  səthi  sellüloza  ilə  örtülmüş  protezlə  bərpa 
zamanı onun peritonlaşdırılması yerinə yetirilməmişdir. Seroma(lar)ın əmələ gəlmə-
məsi üçün protez qoyulana qədər əməliyyat bölgəsində peritonönü sahə drennləşdiril-
mişdir. Drenaj aşağı troakar dəliklərindən birindən xaric edilmişdir. Böyük yırtıqlar 
zamanı bir neçə mikroirriqator (drenaj) qoyulmuş və onlar aşağı troakar dəliklərindən 
xaricə çıxarılmışdır.   
Simultan əməliyyatlar 2 xəstədə yerinə yetirilmişdir. 1 xəstədə sağtərəfli residiv 
qasıq yırtığına görə laparoskopik TAP və sol yumurtalığın sistinin xaric edilməsi, di-
gər xəstədə isə qapalı xolesistektomiya və düzəlməyən qasıq yırtığının qarındaxili la-
paroskopik  plastikası  əməliyyatı  icra  olunmuşdur.  Sonuncu  xəstənin  əməliyyatının 
gedişi və nəticəsi təqdim edilir. 
Praktikadan nümunə
 
Xəstə N.Z., 63 yaş, 1429 saylı x/t, 27.01.2010-cu il tarixdə göbək nahiyəsində ağrılı 
şişkinlik,  şişkinlik nahiyəsində qızartı,  hərəkət  və  fiziki  iş  zamanı  ağrıların artması, 

---

 
 
 
76 
ümumi  zəiflik  şikayətləri  ilə  KTM-ə  müraciət  etmişdir.  Özünü  uzun  müddətdir  ki, 
xəstə hesab edir. Xəstəliyi heç nə ilə əlaqələndirə bilmir.
 
Dəri  və  selikli  qişalar  adi  rəngdədir.  Periferik  limfa  düyünləri  böyüməmişdir. 
Dayaq-hərəkət sistemi dəyişikliksizdir.
 
Tənəffüs  sərbəstdir,  təminedicidir,  tənəffüs  hərəkətlərinin  tezliyi  dəqiqədə  18-
20-dir.  Ağciyərlər  üzərində  vezikulyar  tənəffüs  eşidilir.  Ürək  tonları  karlaşmışdır. 
Nəbz ritmik, zəif dolğunluqlu, dəqiqədə 86-dır. Arterial təzyiq 140/80 mm.c.st.
 
Dil nəmdir, təmizdir. Qarın simmetrikdir, yumşaqdır, intaktdır və ağrısızdır. Qa-
raciyər və dalaq böyüməmişdir. Diurez sərbəstdir. Döyəcləmə simptomu hər iki tərəf-
də mənfıdir.
 
Defekasiya sərbəstdir. Qazlar çətin xaric olur.
 
St. localis. Göbək nahiyəsində 4,0X3,0X4,0 sm ölçülərdə şişkinlik görünür. Şiş-
kinlik üzərində dərinin rəngi qızarmışdır. Palpasiya zamanı şişkinlik ağrılıdır və qarın 
boşluğuna düzəlmir.  
USM  zamanı  öd  kisəsinin  divarları  qlınlaşmış,  mənfəzində  çoxsaylı  konkre-
mentlər  görünür.  Ümumi  öd  axarı  (d=5  mm),  qaraciyər  dəyişikliksizdir,    mədəaltı 
vəzin parenximası sərtləşmişdir. 
EKQ – miokardın yaşa uyğun dəyişiklikləri 
Dəş  qəfəsinin  obzor  Rh-skopiyası  –  ağciyərlərin  kökü  səviyyəsində  mülayim 
bronxoektatik dəyişikliklər 
Klinik diaqnoz: Düzəlməyən göbək yırtığı. Xroniki kalkulyoz xolesistit. 
Əməliyyatönü  hazırlıq  ambulator  şəraitdə  aparıldığından  standar  laborator  və 
instrumental müayinələrdən sonra növbəti gün – 28.01.2010-cu il tarixdə ACSV şə-
raitində ümumi venadaxili çoxkomponentli anesteziya altında standart troakar girişlə-
rindən (yalnız 12 mm-lik troakar göbəkdən (yırtıqdan) 4 sm yuxarıda yerləşdirilmək-
lə) cərrahi əməliyyat – klassik laparoskopik xolesistektomiya yerinə yetirilmiş, sonra 
laparoskopik  olaraq  TAP  icra  olunmuşdur.  Yırtıq  qapısı  sellüloza  tərkibli  sintetik 
torla qapadılmışdır. Diqqətli hemostazdan sonra kiçik piylik kisəsinə nəzarət drenajı 

---