Azərbaycan respublikasi təhsil nazirliyi azərbaycan döVLƏt iqtisad universiteti fakultə : «Əmtəəşünaslıq»
Şüşə məmulatlarında daxili gərginliyin götürülməsi
Yüklə 337,24 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şüşə məmulatlarında daxili gərginliyin götürülməsi
- Isti emal prosesində əmələ gətirilən naxışlar. Rəngli şüşə naxışı
- Əlvan qatlı şüşə naxışı
- Sink sulfidli şüşə naxışı
- Dolaşıq, yaxud sarılmış sap
- Soyuq emal prosesində əmələ gətirilən naxışlar. Mexaniki üsulla naxışlama
25
zamanı sürətlə soyuma nəticəsində məmulatın xarici və daxili təbəqəsində daxili gərginlik artır və qeyri-bərabər paylanır. Bu da şüşənin istilik dəyişməsinə və mexaniki təsirlərə davamlılığını kəskin surətdə aşağı salır. Buna görə də şüşədə daxili gərginliyi azaltmaq və onun bərabər paylanmasını təmin etmək üçün şüşə məmulatını tədricən qızdırır və tədricən soyudurlar. Bu əməliyyat şüşənin və məmulatın növündən asılı olaraq xüsusi rejim üzrə həyata keçirilir. Bu zaman şüşə hissəcikləri yumşalaraq qismən sərbəstləşir və öz yerlərini tuturlar. Beləliklə, şüşənin daxili gərginliyi (sərtliyi) götürülür, onun mexaniki və termiki davamlılığı xeyli yaxşılaşır. Şüşə məmulatın emalı. Şüşə məmulatın emalına qalpağın kəsilməsi, kənarının cilalanması, pardaqlanma və naxışlama aiddir. Üfürmə şüşə məmulatları formaya salındıqdan sonra qalpaqlı olur ki, bu da kənar edilməlidir. Bu, alovun, yaxud xüsusi avtomatlarda lazer şüalarının vasitəsilə kənar edilir. Qalpaq kənar edildikdən sonra məmulatın iti kənarı ütməklə əridilib kütləşdirilir. Sonra məmulat mexaniki, yaxud kimyəvi üsullarla pardaqlanır. Naxışlama əməliyyatı çox zəhmət və onların yerinə yetirilməsi böyük ustalıq tələb edir. Əks təqdirdə məmulatın xarici görünüşünü pisləşdirən, mexaniki və termiki möhkəmliyini aşağı salan nöqsanlar əmələ gəlir. Şüşə məmulatlarının bədii-dekorativ dəyərini artırmaq üçün müxtəlif naxış üsulları tətbiq edilir. Şüşə məmulatlarında tətbiq edilən naxışlar 2 qrupa bölünür: 1. Isti emal prosesində əmələ gətirilən naxışlar. 2. Soyuq emal prosesində əmələ gətirilən naxışlar.
boyaqlar əlavə edilir. Bu məqsəd üçün nadir metal elementləri geniş tətbiq edilir. Məmulatın rəngi gözəl və bərabər olmalıdır. Məmulatın ayağı, bir qayda olaraq
26
rəngsiz şüşə kütləsindən hazırlanır. Boyağın intensivliyi onun konsentrasiyasından, termiki emaldan, şüşənin qalınlığından və mühitin işıqlanmasından asılıdır. Əlvan qatlı şüşə naxışı. Əlvan qatlı şüşə məmulat iki, yaxud daha çox qat şüşədən olur. Bu qatlar ağ və digər müəyyən rənglərə boyanmış olur. Belə məmulat hazırlamaq üçün əvvəlgə rəngsiz şüşə kütləsindən məmulatın bankası üfürülür və sonra bu bankanın üstünə nazik rəngli şüşə kütləsi əlavə edilib, hamısı birlikdə qəlibə üfürülür. Bu şüşələrin termiki genişlənmə əmsalları eyni olmalıdır. Bir qayda olaraq əlvan qatlı şüşə məmulat əlavə almaz, nəqqaşlıq və s. naxışları ilə naxışlandıqda daha yaxşı bədii-estetik təsirli olurlar. Əlvan rəngli şüşə isə müxtəlif rəngli eyni xassəli şüşə kütlələrinin qarışığından əmələ gətirilir.
tutqunluğu olan şüşəni xatırladır, lakin kontrast ağ və sarı, açıq qırmızı zolaqlarının növbələşməsilə fərqlənir.
salınır. Bunun nəticəsində onun səthi çat toru ilə örtülür. Bu fabrikat yenidən peçə yerləşdirilir. Burada qızdırılaraq xarici çatlar əridilir, sonra ondan məmulat üfürülür, daxili çatlar isə şüşə məmulatda naxış əmələ gətirir. Şaxta naxışı. Bu naxışı almaq üçün isti şüşə kütləsi üzərində 0,1-0,5 mm şüşə qırıntıları olan stol üzərinə yaxılır. Qırıntılar şüşə kütləsinə yapışır vəqızdırılma zamanı məmulatda şaxta naxışını yaradır.
Burada nazik şüşə çöpləri (rəngli) xüsusi qəlibin divarlarına düzülür və sonra həmin qəlibə rəngsiz şüşədən qab daxil edilərək üfürülür və ya sıxılır. Qəlibin divarlarına düzülmüş rəngli şüşə çöpləri əriyib məmulata yapışandan sonra həmin qab qəlibdən isti halda çıxarılır və maşa ilə tutulub öz oxu ətrafında burulur. Bunun nəticəsində şüşə çöpləri spiral şəklini alır. Belə naxış məmulata ajürlü, iki, yaxud üç rəngli spirala oxşar sap görünüşü verir.
27
olur. Mərmər naxışlı məmulat əldə etmək üçün süd rəngli bankanın üstünə döyülmüş şüşə qırıntıları səpilir və sonra üzərinə peçdən rəngsiz şüşə kütləsi bulaşdırılıb qəlibdə üfürülür. Şüşədə rəngli zolaq əmələ gəlir ki, bu da mərmərdəki damarcığı xatırladır. Rəngli səpmə naxışı. Kiçik xırdalanmış müxtəlfi rəngli şüşə metal üzərinə səliqəsiz, yaxud müəyyən naxış halında səpilir. Sonra qab üçün şüşə kütləsi onun üzərindən diyirləndirilir, nəticədə xırdalanmış rəngli şüşə onun səthində əriyib yapışır. Sonra kütlə qızdırılır və qab formaya salınır. Bu zaman xırda rəngli şüşə qırıntıları tam əriyərək rəngsiz, yaxud rəngli şüşə fonunda müxtəlif rənglilik əmələ gətirir. Bərk naxışı. Bunun nəticəsində məmulatın səthində göy qurşağının bütün rənglərinə çalan nazik bərk təbəqəsi əmələ gəlir. Bərq naxışını almaq üçün məmulat xlorlu qalay, azot turşulu stronsium və xlorlu barium duzlarının buxarı olan mufel peçində qızdırılır. Bu duzların buxarı məmulatın üzərinə çəkərək, onunla möhkəm birləşərək nazik örtük və ona müxtəlif çalarlıq verir.
torlardan, yaxud da rəngli şüşənin sirallarından ibarətdir. Bundan ötrü rəngsiz şüşə kütləsi borucuqla birlikdə dayağın üzərinə yerləşdirilir, dayaq hərəkətə gətirilərək fırlanır və şüşəyə qızdırılmış rəngli şüşə çöpləri isti halda yapışdırılır. Rəngli sap bankanın səthinə sarınır və s.
məhlulu çəkilir və peçdə yandırılır. Bu zaman həlledicilər yanır, metalların, yaxud onların oksidlərinin örtüyü məmulatın səthində möhkəmlənir.
lenta, sadə cilalama, mürəkkəb cilalama, almaz naxışı enli til, həkk naxışları daxildir.
Yüklə 337,24 Kb. Dostları ilə paylaş:
|