Azərbaycan respublikasi təhsil nazirliyi azərbaycan döVLƏt iqtisad universiteti fakultə : «Əmtəəşünaslıq»
Yüklə 337,24 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tutqun lenta
- Sadə cilalama
- Mürəkkəb cilalama
- Almaz naxışı
- Kimyəvi aşındırma
- Sadə aşındırma
- Pantoqraf aşındırma
- Dərin bədii aşındırma
- Rəssamlıq naxışı
28
ibarət olur və ən sadə naxış növüdür. Bu naxışı əmələ gətirmək üçün məmulat xüsusi dəzgahda bərkidilir və iti fırlandırılaraq ona polad lövhəciyi toxundurulur. Həmin lövhəciyin altında isə qızmasın deyə, daimi qum və sudan ibarət horra verilir. Burada qum məmulatın üstünü cırmaqlayır və polad lövhəciyin eni qədər tutqun zolaqlar əmələ gətirir.
dövrlərə sıxılır və bu, onların üzərində dağınıq girdə və ya oval oyuqlar əmələ gətirir. Hazırda bu naxış az tətbiq edilir.
xırda oyuqlardan, novlardan, zolaqlardan, kəsiklərdən ibarətdir. Ayrı-ayrı oyuq və kəsiklərin uyğunlaşdırılması nəticəsində çiçək, meyvə, yarpaq növündə naxış alınır.
Almaz naxışı. Almaz naxışı müxtəlif və çox zaman şüa dəstinə, yaxud ulduza bənzər dərin künclərdən ibarətdir. Almaz naxışı müəyyən bucaq altında itilənmiş korund və ya karborund dövrlərin köməyi ilə əmələ gətirilir. Almaz naxışları baha qiymətlənir, mürəkkəbliyinə görə nömrə və qruplara bölünür. Ən mürəkkəb almaz naxışları büllur məmulatlar naxışlanır. Naxış cilalandıqdan sonra tutqun, pardaqlandıqdan sonra isə şəffaf olur. Üfürmə şüşə məmulatlarda almaz naxışları 1-7 nömrəyə qədər, büllur məmulatda isə 4-10 nömrəyə qədər olur. Almaz naxışın nömrəsi yüksək olduqca məmulatın da qiyməti bahalaşır.
pardaqlanan enli künclərdən ibarətdir. Bu üsulla, adətən qalın divarlı məmulat naxışlanır. Məsələn, su, şərab stəkanı, vaza və s. Məmulat içərisində künc naxışı olan metal formalara üfürülür, formaya salınmış məmulat əvvəlcə cilalanır, sonra isə parlaq səth alınana qədər diqqətlə pardaqlanır. Enli künc naxışının müxtəlifliyi künclərin qarşı-qarşıya olmasından ibarətdir. Adətən bu tipli məmulatda 8, 10, 12 və 16 künc naxışı olur.
29
mis disklərin köməyi ilə əmələ gətirilir. Həmin disklərə isə xüsusi yonucu pasta sürtülür. Bu növ naxışlar, adətən qalır, lakin ayrı-ayrı hallarda pardaqlanır. Həkk bəzi hallarda nəbatat motivlərinə aid edilir. Mexaniki üsulla əmələ gətirilən naxışlar hazır məmulatın möhkəmliyinə və termiki davamlılığına mənfi təsir edir, lakin onların estetik cəhətdən üstünlüyünü artırır. Belə naxış məmulatın səthindəki tillərə və künclərə düşən işığı sındırır və əks etdirir.
turşusunun köməyilə aparılır. Bu turşu şüşəni əritmək qabiliyyətinə malikdir. Bu şüşə komponentinin əsasına silisium oksidinə təsir edir:
2 + 4HF = SiF 4 + 2H 2 O
Alınan silisium floridin az bir hissəsi uçur. Aşındırma şəffaf və tutqun olur və bir-birindən fərqlənir. Kimyəvi üsulla naxış əmələ gətirməyə sadə, pantoqraf və dərin aşındırma üsulları daxildir.
Eyni vaxtda məmulatın səthi tərkibində bitum lakı, bal, mum, kanifol olan xüsusi mastika qatı ilə örtülür və maşının fırlanan stoluna yerləşdirilir. Nazik iynələr mastikada naxışlar açır. Bundan sonra məmulat aşındırma vannasına doldurulur ki, bu aşındırıcı məhlul əridici, duz və kükürd turşularının qatışığından ibarətdir. Məmulat burada 40-60 0 C temperaturda 15-30 dəq saxlanılır. Sonra məmulat yuyulur, turşu qalığından, daha sonra isə qaynar suya salınıb mastikadan azad edilir. Bu naxışlar nisbətən sadə olur, çünki dəzgahda mürəkkəb naxışları asmaq mümkün olmur.
naxışları əmələ gətirə bilməsi ilə fərqlənir. Burada da sadə aşındırmada olduğu 30
kimi, məmulatın üzəri mastika ilə örtülür, sonra paqtoqrafın köməyilə naxış yerləri əmələ gətirilir və florid turşusu məhluluna salınır. Əgər vannadakı qarışıq əridici və kükürd turşularından ibarətdirsə, şəffaf aşındırma alınır. Əridici turşunun duzuna natrium sulfit və duz turşusu əlavə edildikdə naxış tutqun alınır.
məmulatları bəzəndirilir. Məmulatın xarici qatı rəngli, daxili qatı rəngsiz olmalıdır. Burada aşındırılmayan yerlərə mastika fırça ilə çəkilir. Sonra məmulatın qalan sahəsi tədricən fırçanın köməyi ilə xlorid turşusu ilə işlənir. Nəticədə məmulatın mastika sürtülməmiş yerləri aşınır və aşınmayan yerlər məmulatın üzərində qbarıq naxışlar kimi qalır. Beləliklə, əlvan qatlı şüşə məmulatın müxtəlif sahələri müxtəlif qalınlıqda aşınır. Bu zaman müxtəlif rənglərə çalan naxışlar alınır. Dərin aşındırma naxışı mürəkkəb kompozisiyalı olur, ən çox gül vazalarında və başqa iri məmulatlarda tətbiq edilir. Rəssamlıq naxışı. Bu naxışı əmələ gətirmək üçün silikat boyaqlarından – flyusdan (bor qurğuşun birləşməsi) və ya 12%-li xlorlu qızıldan istifadə edilir. Rəssamlıq naxışı ilə əl üsulu aeroqrafla əmələ gətirilir. Rəsam məmulatın üzərinə naxışı fırça ilə çəkir, sonra məmulat boyağı bərkisin deyə, temperaturu 550-580 0 C olan peçə yerləşdirilir. Bu prosesin nəticəsində bor qurğuşun birləşməsində yumşalır və şüşə məmulatın səthi ilə möhkəm birləşir. Aeroqraf – sıxılmış hava ilə boyağı səpələyən cihazdır. Məmulat naxış kəsilmiş şablonla örtülür, sonra aeroqrafla boyaq çilənir. Basma – şəkil köçürmə üsuluna deyilir. Litoqqafiya üsulu ilə hazırlanır. Basma altlıqdan ibarətdir ki, burada şəkil suda həll olan yapışqanla şəffaf polimer plyonkaya bərkidilmişdir. Kağız skipidar və kanifol qarışığından ibarət mastikada isladılır. Sonra məmulatın üzərinə yapışdırılır və kağız siyirilərək kənar edilir, polimer plyaonka üzərindəki naxış peçdə yandırma zamanı əriyib məmulata yapışır. Yüklə 337,24 Kb. Dostları ilə paylaş:
|