Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan miLLİ konservatoriyasi
Yüklə 3,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
15 Azərbaycan Televiziyası və Radiosunun nəzdində geniş fəaliyyət göstərir. Ansambla 1973-cü ildən (Ə.Bakıxanovun vəfatından sonra) Həbib Bayramov rəhbərlik etmişdir. 1994-cü ildən isə ansamblın rəhbəri Möhlət Müslümovdur. Onu da deməliyik ki, Əhməd Bakıxanovun rəhbərliyi ilə Azərbaycan xalq çalğı alətləri ansamblının fəaliyyəti respublikamızda bu tipli ansamblların təşkilinə böyük təkan verdi. Hal-hazırda respublikamızda bu cür kollektivlərin sayı çoxdur və onların çıxışları dinləyicilər tərəfindən maraqla qarşılanır. Əhməd Bakıxanov yarım əsrdən artıq bir vaxtda müəllim kimi də fəaliyyət göstərmiş, onlarca istedadlı tarzən yetişdirmişdir. Onun yetirmələri respublikanın hüdudlarından uzaqlarda da tanınırlar. Azərbaycan musiqi mədəniyyətində özünəməxsus layiqli yeri olan Əhməd Bakıxanovun ənənələri bu gün onun davamçılarının və onların da yetirdiyi yeni nəsil muğam ifaçılarının yaradıcılığında qorunur, yaşadılır. Bu varislik ənənəsi həm də Azərbaycan muğamının yaşamasını təmin edən qaynaqlardan biridir. XX əsrin 30-cu illərindən Üzeyir Hacıbəylinin dəvəti ilə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında, daha sonra Asəf Zeynallı adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbində (indiki Bakı Musiqi Kolleci) muğamdan dərs demişdir (1930-1973). O, uzun illik fəaliyyəti ərzində milli musiqinin inkişafında iz salmış tarzənlər nəsli yetirmişdir: Həbib Bayramov, Əhsən Dadaşov, Sərvər İbrahimov, Əliağa Quliyev, Əlikram Hüseynov onun tələbələri olmuşlar. Ə.Bakıxanov həmçinin, bir çox bəstəkarların - Arif Məlikov, Hacı Xanməmmədov, Nəriman Məmmədov, İranlı musiqiçilər Əli Səlimi və Adil Axundzadə və başqalarının muğam müəllimi olmuşdur. Ə.Bakıxanovun etnomusiqişünaslıq sahəsində fəaliyyəti diqqətəlayiqdir. O, şifahi ənənəli professional musiqi nümunələrinin nota köçürülməsində xüsusi rol oynamışdır. Bu sahədə onun fəaliyyətini iki istiqamətdə xarakterizə etmək olar: bir tərəfdən, onun ifasından muğamların nota yazılması, digər tərəfdən isə özünün not yazılarının müəllifi olması. Ə.Bakıxanovun ifasından bəstəkar N.Məmmədov tərəfindən bir çox instrumental muğamlar: “Rast”, “Şur”, “Bayatı-Şiraz”, “Segah-Zabul”, “Rahab”, “Şüştər”, “Hümayun”, “Şahnaz” muğamları nota salınaraq çap olunmuşdur. Ə.Bakıxanovun oğlu, bəstəkar, xalq artisti Tofiq Bakıxanov onun ifaçılıq üslubundan bəhrələnərək, “Dügah”, “Nəva”, “Şahnaz”, “Hümayun”, “Rahab” simfonik muğamlarını bəstələmişdir. Əhməd Bakıxanovdan başqa, bu sahədə tarzənlər Qurban Pirimovun, Mirzə Mansur Mansurovun, xanəndə Cabbar Qaryağdıoğlunun və başqalarının da əhəmiyyətli fəaliyyəti olmuşdur. Onların da ifasından vaxtilə M.Maqomayev, Niyazi, Qara Qarayev, Tofiq Quliyev, Zakir Bağırov, Fikrət 16 Əmirov, Süleyman Ələsgərov və bir sıra digər bəstəkarlar muğamları nota salmış və onların əsasında əsərlər bəstələmişlər. Ə.Bakıxanovu digər muğam ifaçılarından fərqləndirən əsas cəhət isə onun özünün şifahi ənənəli musiqi nümunələrinin – muğamların, zərbi muğamların, rənglərin nota yazılması ilə məşğul olması və müəllifi olduğu musiqi nümunələrini çap etdirməsidir (bu işdə tarzənin oğlu, tanınmış bəstəkar Tofiq Bakıxanovun ona yaxından köməyini də qeyd etməliyik). Ə.Bakıxanov “Azərbaycan xalq rəngləri” (1964), “Azərbaycan ritmik muğamları” (1968), “Muğam, mahnı, rəng” (1975) kimi not nəşrlərinin müəllifidir. Bu məcmuələr xalq musiqisinin tədrisi və tədqiqi üçün qiymətli vəsaitdir və öz elmi-təcrübi əhəmiyyətini bu gün də saxlayır. “Muğam, mahnı, rəng” məcmuəsində “Nəva” muğamının not yazısı da öz əksini tapmışdır ki, bu da çox əhəmiyyətlidir. Belə ki, “Nəva” qədim muğamlardan biri olub, hal-hazırda ifaçılıq təcrübəsində çox az ifa olunan muğamlardandır. Ə.Bakıxanov tərəfindən təqdim olunmuş bu not yazısı “Nəva” muğamını tamam unudulmaqdan qoruyan bir nəşr kimi çox qiymətlidir. Ə.Bakıxanovun yaradıcılığında “Nəva” muğamı mühüm yer tuturdu. Onun muğam tədrisi üzrə cədvəllərində də bu muğam yer almışdır ki, həmin tərkib not yazısında da əks olunur: “Bərdaşt”, “Nəva”, “Nişapur”, “Əbu- əta”, “Dəşti”, “Gövhəri”, “Mənəvi”, “Pəhləvi”. Muğamları və şifahi ənənəli musiqi nümunələrini nota salan digər müəlliflərdən (S.Rüstəmov, N.Məmmədov və b.) fərqli olaraq, Ə.Bakıxanovun not yazısı tar və fortepiano üçün işlənmişdir. Ə.Bakıxanovun “Azərbaycan xalq rəngləri” məcmuəsində də bir sıra yeni rənglərə rast gəlirik ki, bu da Ə.Bakıxanovun öz bəstələri kimi ifaçılıq təcrübəsinə daxil olmuşdur. Bu məcmuələrdə Azərbaycan muğam və rəngləri ilə yanaşı, Ə.Bakıxanovun özünün bəstəsi olan “Səlami” rəngi, “Sevgilimsən, gözəl yar” mahnısı da yer almışdır. Əhməd Bakıxanov həmçinin böyük kolleksiyaçı olmuş, xalq çalğı alətlərinin müxtəlif növlərini toplamışdır. İndi Əhməd Bakıxanovun mənzilində Azərbaycan Dövlət Musiqi Mədəniyyəti Muzeyinin filialı yaradılmışdır və burada tarzənin xalq çalğı alətlərindən ibarət zəngin kolleksiyası nümayiş olunur. 1994-cü ildə Əhməd Bakıxanovun 100 illiyinə həsr olunmuş tələbə və gənclərin tar alətində muğam ifaçılığı üzrə respublika müsabiqəsi keçirilmişdir ki, bu da ustad-tarzənin xatirəsinə olan ehtiramı və onun ənənələrinin gələcək tarzənlər nəslinin yetişməsindəki rolunu nümayiş etdirir. Azərbaycan bəstəkarları Əhməd Bakıxanovun yaradıcılığından qiymətli mənbə kimi faydalanmışlar. Onun ifasından muğamların nota yazılması, Yüklə 3,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|