Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ sumqayit döVLƏt universitetiNİn nəZDİNDƏ sumqayit döVLƏt texniKİ kolleci «Neft kimyası»

 = 
𝝆
𝟒
𝒕
 + 
𝜸
𝒕−𝟐𝟎
 
Burada, 
𝜌
4
20
- 20
℃
-də nisbi sıxlıq,
𝜌
4
𝑡
– analizin aparıldığı temperaturda nisbi 
sıxlıq,
𝛾
𝑡−20
- 1
℃
- ə düşən orta həcmi genişlənmə əmsalıdır. 
Əgər neft və neft məhsulunun tərkibində sülb parafin və aromatik 
karbohidrogenlərin miqdarı çoxdursa, onda göstərilən keçid düsturu özünü 
doğrultmur. 
Həcmi genişlənmə əmsalının qiyməti ədəbiyyatda verilmiş cədvəldən 
götürülür, yaxud da aşağıdakı düsturla hesablanır:
𝛾
= 0,001828-0,00132
𝜌
4
20
Çıxarılan neftlərin nisbi sıxlıqları əsasən 0,82-0,9 arasında dəyişir. Amma elə 
neftlər də var ki, onların nisbi sıxlığı vahidə yaxındır. Belə neftlərin tərkibində 
qatran-asfalt birləşmələrinin miqdarı çox olur. Bununla yanaşı daha yüngül 
neftlər də vardır ki, onların nisbi sıxlıqları 0,82-dən çox kiçikdir. Məs, Markov 
neftlərinin nisbi sıxlığı 0,72-dir. Şübhəsiz ki, belə neftlərin tərkibində qatran-
asfalt birləşmələrin miqdarı cüzi, parafin sıra karbohidrogenlərin miqdarı isə 

---

daha çoxdur. Əksər hallarda neftin geoloji yaşı və uyğun olaraq çıxarılma 
dərinliyi artdıqca, onun sıxlığı azalır. Yuxarı laylardan çıxarılan neftlərin 
sıxlığının aşağı olması hallarına da təsadüf edilir. Bu, yüngül neftlərin yuxarı 
laylara miqrasiyası ilə əlaqələndirilir. Sıxlıq, eyni zamanda neftin fraksiya 
tərkibindən və onda həll olan qazın miqdarından da asılıdır. 
Neft və neft məhsullarının sıxlığı 
areometr, Vestval-Mor tərəzisi
və 
piknometr
vasitəsilə sıxlığın təyini üçün az vaxt sərf olunur, lakin bu üsul dəqiq deyil. 
Bunlardan piknometrik üsul daha dəqiq olmaqla yanaşı, təyinat üçün az 
məhsul tələb edir. 
Özlülük 
Özlülük – sıxlıq kimi neft sənayesində və kimmotologiyada istifadə olunan çox 
vacib bir kəmiyyətdir. Neftin nəql edilməsində, neft emalında, neft 
ehtiyalarının hesablanmasında və s. –də özlülükdən geniş istifadə olunur. 
Xarici qüvvənin təsirilə maynin iki təbəqəsinin bir-birinə qarşı hərəkətinə 
göstərilən müqavimətə daxili sürtünmə və ya