Azərbaycan Respublikasının daxili və xarici siyasətinə, beynəlxalq münasibətlərə dair analitik jurnal
Yüklə 4,36 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- STRATEJİ TƏHLİL
- Nəticə: Azərbaycanda modernləşmə proseslərinə yeni baxışla aşkarlanan əsas qənaətlər nədən ibarətdir
- STRATEJİ TƏHLİL 49
- Qeyd edilən zaman intervalında Azərbaycanda modernləşmə proseslərinin uğurunu həm də belə bir amil təşkil etmişdir ki, onun hər
STRATEJİ TƏHLİL | Say 7-8 • 2014 48 Qeyd edilən dövrlərin müddəti də fərqlidir. Bu zaman müxtəlifliyini şərtləndirən başlıca səbəb isə baş verən ictimai-siyasi proseslərin miqyası, mürəkkəbliyi, əhatə dairəsi və dərinliyi, bütövlükdə modernləşmənin ümumi dinamikasını şərtləndirən daxili və xarici faktorların qarşılıqlı təsiridir. İstənilən dövlətin milli quruculuq strategiyası reallığın təhlili əsasında yaxın və uzaq gələcəyin dövlətçilik modelini özündə bütövlükdə əks etdirir və etdirməlidir. Yeni modelin yaradılması konkret milli layihələrin müəyyən edilməsindən başlanır. Ölkənin indiki və gələcək inkişaf modelini təqdim edə bilən, bu modeli konkret milli layihələrlə mərhələli və pilləli şəkildə həyata keçirən siyasi lider və onun təmsil etdiyi siyasi qüvvə isə milli siyasi məkanda aparıcı qüvvəyə çevrilir. Hər bir ölkədə modernləşmə strategiyası və prosesləri son nəticədə postmodern inkişafa keçid almaq üçün zəruri olan təməl əsaslar yaratmalıdır. Əks təqdirdə, ümumiyyətlə, inkişaf prosesləri mənasını və məqsədini itirir. Bu baxımdan milli inkişaf modeli həm də prosesləri önləyə bilən və sabaha ünvanlanan layihələrlə həyat keçirilir. Azərbaycan Respubli- kasının Prezidenti İlham Əliyevin 29 dekabr 2012-ci il tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyası postmodern mərhələdə siyasi modernləşmənin yaxın gələcək üçün modeli kimi çıxış edir. Qeyd edilən analitik metodun Azərbaycanda siyasi modernləşmə proseslərinə tətbiqi məhz onun bir-birini əvəzləyən müxtəlif mərhələlərinin yaxın perspektivlər üçün dinamikasını ehtimal etməyə, qarşıdakı mərhələlərin daha mürəkkəb, eyni zamanda nəticələrinin daha möhtəşəm olacağını söyləməyə əsas verir. 1993-cü ildən başlayan modernləşmə xəttinin Azərbaycanı beynəlxalq birliyin bərabərhüquqlu dövlətləri sırasına daxil olmasını, müstəqil milli quruculuq missiyasının həyata keçirilməsini təmin etməsi həmin xəttin bu gün davam etdirilməsi nəticəsində siyasi sistemin postmodern-yüksək inkişafa malik olan dövlətlər sırasına daxil olacaq mərhələni də reallığa çevirəcəyinə böyük əminlik yaradır. Nəticə: Azərbaycanda modernləşmə proseslərinə yeni baxışla aşkarlanan əsas qənaətlər nədən ibarətdir? Ölkəmizdə milli inkişaf strategiyasının mühüm istiqamətlərindən birini təşkil edən siyasi modernləşmə proseslərinə yeni baxış geniş tədqiqatların mövzusudur və bir məqalə çərçivəsində tədqiqi qeyri-mümkündür. Bununla belə, aşağıdakı bəzi ümumi müddəalara nəzər salmaqla xronopolitoloji meto- dun aşkarladığı məqamları görmək olar: • Azərbaycan Şərq məkanında zamanın çağırışlarına, dünyada yaşanılan siyasi zaman və dəyişikliklərə ən həssas münasibəti ilə fərqlənmiş, modernləşmə və demokratikləşmə kimi qlobal trendlərin Şərqdə ilk dəfə reallaşma təcrübəsinin baş verdiyi ölkə olmuşdur. Ölkəmizdə modernləşmənin dün- yada mövcud olan təcrübəsi ilə ümumi cəhətləri olsa da, eyni zamanda Say 7-8 • 2014 | STRATEJİ TƏHLİL 49 o, konkret hallarda özünəməxsus xüsusiyyətləri ilə də fərqlənmişdir. Ötən əsrdə Azərbaycanın siyasi modernləşmə tarixinin səciyyəvi xüsusiyyəti irəliyə doğru atılan addımların tamamilə əks proseslərlə əvəzlənməsi, modernləşmədə fasilələrin yaranması, əldə edilən nailiyyətlərin zərbə al- tında qalması olmuşdur. Eyni zamanda burada ənənəvi cəmiyyətin dayaq- larının laxlaması və müasir dövlətin formalaşması prosesləri xüsusilə ağrılı və ziddiyyətli olmuş, XX əsrdə hətta fəlakətli keçmişdir. Ölkədə bir əsrdə bir neçə siyasi quruluş bərqərar olmuşdur. • Azərbaycanda modernləşmənin ən mühüm xüsusiyyətlərindən biri də on- dan ibarətdir ki, bir tərəfdən ölkədə mövcud olan siyasi sistem və ənənəvi cəmiyyətə adekvat olan dəyərlər sistemi baş verən qlobal transformasi- yalar gedişində qəfil dağılmağa məruz qalmışdır. Digər tərəfdən isə ta- rixi paralellər aparılarsa, ölkəmizdə siyasi sistemin yaşadığı dəyişikliklər prosesi presedenti olmayan “klassik modernləşmə” adlandırılan proseslərin hətta ən müxtəlif variantlarından heç birinə uyğun gəlməmişdir. Beləliklə, ərazi bütövlüyünün pozulması, işğalçı və təcavüzkar müharibə şəraitində milli qu- ruculuq missiyasına başlanılmışdır. • Qeyd edildiyi kimi, siyasi modernləşmənin Şərq-müsəlman məkanında ilk dəfə başlamasına baxmayaraq, müxtəlif səbəblərdən fasilələrin yaranması və zaman baxımından ləngiməsinın qarşı- sı alınmış, nəhayət, XX əsrin sonlarında Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin həyata keçirdiyi siyasi kurs və onun hazırda yüksək səviyyədə davam etdirilməsi sayəsində dünyada rast gəlinməmiş sürətlə irəliləməsinə nail olunmuşdur. • 1993-cü ildən başlayan tarixi mərhələdə dövlətçiliyin taleyi sual altında idi və proseslərin ən fəlakətli ssenari üzrə getməsi bir reallıq idi. Azərbaycan özünü təsdiq edərək dünya birliyinin bərabərhüquqlu obyekti statu- sunu bərpa etdi. Belə bir tarixi məqamda dövlətçiliyi xilas etmək üçün modernləşmənin bir dalğası çərçivəsində ilk baxışda həlli qeyri-mümkün görünən fövqəlmürəkkəb problemlərin dəf edilməsinə qadir siyasi lide- rin - ümumilli lider Heydər Əliyevin xalqın tələbi ilə rəhbərliyə qayıtması dövlətçiliyin üzləşdiyi tarixi çağırışlara cavab verməyi təmin etdi. • Ümummilli lider Heydər Əliyevin müəyyən etdiyi milli inkişaf strategiyası əsrlər boyu xalqımızın neçə nəsillərinin arzusu olan müstəqilliyin təməlinin qoyulması və möhkəmləndirilməsi üçün ilk növbədə gələcəyə hesablan- mış siyasi kursu ənənəyə çevirmişdir. Zamanın çağırış və prioritetlərini Qeyd edilən zaman intervalında Azərbaycanda modernləşmə proseslərinin uğurunu həm də belə bir amil təşkil etmişdir ki, onun hər bir dalğası çərçivəsində heç bir ölkədə həyata keçirilməsi mümkün olmayan miqyaslı məsələlər həllini tapmış, tarixi fürsətdən maksimum istifadə edilmiş, zamanın Azərbaycanın xeyrinə işləməsi təmin edilmişdir. Yüklə 4,36 Kb. Dostları ilə paylaş:
|