Azərbaycan Respublikasının daxili və xarici siyasətinə, beynəlxalq münasibətlərə dair analitik jurnal

STRATEJİ TƏHLİL | Say 7-8 • 2014
126 
Российской Федерации на период 2007-2008 годов”, “Техническое содействие 
реформе бюджетной системы на региональном уровне”, Москва, 2010.  
10. 
Стиглиц  Д.Ю.  Экономика  государственного  Сектора.  Москва:  издательство 
МГУ: ИНФРА-М, 1997. 
11. 
Уйба В.В. Экономические методы управления в здравоохранение, 2012.
12. 
Anwar Shah. Budgeting and budgetary institutions, The World Bank, 2007.
13. 
Anwar Shah. Public Expenditure Analysis, The World Bank, 2009.  
14. 
Afonso A. Schuknecht L., Tanzi  V. Public sector efficiency: an international compa-
rison, ECB, 2003.  
15. 
Beyond the annual budget, The World Bank, 2013. 
16. 
Mandl Ulrike, Dierx Adriaan, Ilzkovitz Fabienne, The effectiveness and efficiency of 
public spending, Economic Papers 301, 2008.  
17. 
Herrera S., Pang G. Efficiency of public spending in developing countries: an effici-
ency frontier approach, The World Bank, 2005.  
18. 
www.timss.bc.edu
19. 
www.pisa.oecd.org
20. 
http://edu.gov.az/view.php?lang=az&menu=363
Zaur Valiyev 
Evaluation of the effectiveness of state budget expenditures 
 
The article considers the effectiveness of budget expenditures and optimi-
zation of budget resource management. Furthermore, it sheds light on certain 
points related to the effectiveness and efficiency of budget spending. As a 
general rule, several methods are employed to assess public spending such as 
PART, CBA, CUA, CMA, CEA, COI. In the case of the evaluation of investment 
projects, the most commonly used method is net present value.
One of the methods widely used by policymakers is Cost-Benefit Analysis. 
The aim of cost-benefit analysis (CBA) is to provide a framework for assessing 
the ability of a project or regulation to offer a potential Pareto improvement. 
In undertaking a CBA, the analyst estimates all costs and benefits of a policy 
proposal in monetary terms for simplifying the comparison. If the benefits are 
greater than the costs — if there is a net social benefit — then in theory the 
the proposal can be considered as rewarding.
The CBA method considers the flow of real resource costs and benefits, 
and excludes, for example, taxes and subsidies, which are regarded as transfer 
payments from one part of the economy to another. CBA attempts to measure 
the value of all costs and benefits that are expected to result from the activity. 

---

Say 7-8 • 2014 | STRATEJİ TƏHLİL 
127
Заур Велиев
Оценка эффективности расходов государственного бюджета
В  данной  статье  анализируется  повышение  эффективности  расходов 
государственного бюджета.  
В статье указываются соответствующие моменты, связанные с эффек-
тивностью и результативностью бюджетных расходов. Как правило, для 
оценки государственных расходов применяется несколько методов, таких 
как PART, CBA, CUA, CMA, CEA, COI. В случае с оценкой инвестиционных 
проектов наиболее часто применяется чистый приведенный доход.  
Один  из  распространенных  методов,  которым  пользуются  полиси-
мейкеры является анализ затрат и выгод (CBA). Целью CBA является обе-
спечение основы для оценки способности проекта или предложения по-
тенциального улучшения по Парето. Если выгоды превышают затраты, то 
проект может быть реализован. 
CBA пытается измерить стоимость всех затрат и выгод, которые будут 
являться результатом деятельности. 

---

STRATEJİ TƏHLİL | Say 7-8 • 2014
128 

---

Say 7-8 • 2014 | STRATEJİ TƏHLİL 
129
Açar sözlər: lizinq, maliyyə lizinqi, operativ lizinq, Azərbaycan, lizinq bazarı, 
İslam lizinqi
Key words:  leasing, finance lease, operating lease, Azerbaijan, leasing market, 
Islamic leasing
Ключевые  слова:  лизинг,  финансовый  лизинг,  оперативный  лизинг, 
Азербайджан, лизинговый рынок, Исламский лизинг
Azərbaycanda 
lizinq bazarı
Mahir HÜMBƏTOV
Xanım ƏKBƏROVA
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti 
yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin 
elmi işçisi
[e-mail]
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti 
yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin 
təcrübəçisi

---

STRATEJİ TƏHLİL | Say 7-8 • 2014
130 
Giriş
Son  10  ildə  Azərbaycan  iqtisadiyyatı  sürətlə  inkişaf  etmişdir.  2003-2012-
ci  illər  ərzində  iqtisadiyyatın  bir  çox  sahələrində  əldə  olunmuş  uğurların 
hərəkətverici  qüvvəsi  neft  sektorundan  gələn  gəlirlər  olmuşdur.  Ölkənin 
iqtisadi  inkişafının  neft  sənayesi  gəlirlərindən  asılılığını  azaltmaq  məqsədilə 
qeyri-neft sektorunun inkişafı iqtisadi siyasətin başlıca istiqamətlərindən birinə 
çevrilmişdir. Nəticədə, ölkədə qeyri-neft sektorunun, kiçik və orta sahibkarlığın 
inkişafı,  xarici  bazara  çıxış  üçün  rəqabətqabiliyyətli  məhsul  istehsalı  maliyyə 
mənbələrinə  və  əsas  kapitala  olan  tələbatı  daha  da  artırmışdır.  Tələbatın 
bu  şəkildə  artması  Azərbaycanda  lizinq  bazarının  inkişafını  zəruri  etmişdir. 
Müəssisənin  maliyyə  dayanıqlılığının  iki  göstəricisindən  biri  əsas  vəsaitlərin 
vəziyyətinin göstəricisidir (daimi aktiv indeksi, uzunmüddətli borc vəsaitlərinin 
daxil  edilməsi  dərəcəsi,  köhnəlmələrin  yığılma  dərəcəsi,  mülkiyyətin  real 
dəyəri dərəcəsi) ki, onun da yüksək olması lizinq xidmətinin inkişafından xeyli 
dərəcədə asılıdır. Məhz bu amilləri nəzərə alaraq bu tədqiqatda “Azərbaycanda 
lizinq  bazarı  hansı  səviyyədədir,  onun  problemləri  və  inkişaf  perspektivləri 
nələrdən ibarətdir” suallarına cavab tapmağa çalışılmışdır.
Lizinq haqqında məlumat
Azərbaycanda lizinq bazarının vəziyyətini təhlil etməmişdən əvvəl lizinq, onun 
növləri və üstünlüyü haqqında qısa məlumatın verilməsi məqsədəuyğundur.
Lizinq  özündə  bank  krediti,  icarə,  investisiya  elementlərini  cəmləşdirən 
və  uzunmüddətli  xarakter  daşıyan  üçtərəfli  münasibətlər  kompleksidir.  Eyni 
zamanda,  lizinq  sənaye  avadanlıqlarının,  maşınların,  yeni  texnologiyaların, 
istehsal  təyinatlı  bina  və  tikililərin  istifadəsinin  xüsusi  sahibkarlıq  fəaliyyəti 
formasıdır.  Hal-hazırda  lizinq  ixtiyari  istehsalın  inkişafı  üçün  kapital 
qoyuluşlarında əsas maliyyə mənbəyi və alətidir.
Bəzi  tarixçi  və  iqtisadçılara  görə,  lizinq  sövdələşmələrindən  hələ  qədim 
Şumerdə istifadə olunmuşdur. Belə ki, qədim Şumerin Ur adlı şəhərinə aid 
gildən hazırlanmış cədvəllər tapılmışdır. Bu cədvəllərdə həmin dövrdə kənd 
təsərrüfatı  alətlərinin,  torpağın,  su  mənbələrinin,  mal-qaranın  və  başqa 
heyvanların  icarəyə  verilməsi  haqqında  məlumatlar  əks  olunmuşdur.  Hətta 
bəzi tarixçilər bildirirlər ki, Aristotel e.ə. 350-ci ildə yazdığı “Sərvət mülkiyyət 
hüququnda  yox,  ondan  istifadədədir”  adlı  əsərində  lizinq  ideyasına 
toxunmuşdur. Amma ingilis müəllifi T.Klark iddia edir ki, lizinq münasibətlərinin 
tarixi  daha  qədimdir.  O,  miladdan  öncə  yazılmış  Hammurapi  qanununda 
icarəyə aid bir neçə müddəanı müəyyən etmişdir. XI əsrdə isə venesiyalılar 
o zamanlar baha sayılan lövbərlərini ticarət gəmilərinin sahiblərinə icarəyə 
verirdilər.  Səyahət  başa  çatdıqdan  sonra  isə  lövbərlər  sahiblərinə  geri 
qaytarılır və yenidən icarəyə verilirdi [1].

---