STRATEJİ TƏHLİL | Say 7-8 • 2014
122
qiymətləndirmə tədqiqatı [Progress in International Reading Literacy
Study (
PIRLS)
] hər 5 ildən bir IV sinif şagirdləri arasında aparılır. Bu tədqiqat
Şagirdlərin Təhsil Nailiyyətlərinin Qiymətləndirilməsi üzrə Beynəlxalq Assosia-
siya (IEA) tərəfindən həyata keçirilir [20].
10.Nəticələrə hədəflənmiş əmək haqqı sistemi
Bir qayda olaraq dövlət qulluqçusunun əmək haqqı (dövlət məvacibi) 3
əsas komponentdən ibarət olur. Bura kollektiv razılaşma əsasında ümumi ta-
arif cədvəli üzrə müəyyən edilən baza əmək haqqı (vəzifə maaşı), peşəkarlıq,
səriştəlilik və digər amillər nəzərə alınmaqla verilən əlavələr (staja görə əlavə
və s.), işçinin əldə etdiyi nailiyyətlərdən asılı olaraq aldığı mükafatlar (kollektiv
və fərdi) aid edilir.
Cədvəl 6. Nəticələrə görə dövlət qulluğunda əmək haqqının
müəyyənləşdirilməsi təcrübəsi
1.Qiymət-
ləndirmə
meyarları
hansı sənəddə
öz əksini tapır?
2.Qiymətləndirmə
meyarlarının
müəyyələşdirilməsi
səlahiyyətləri kimə
məxsusdur?
3.Nəticəliliyin
qiymətləndirilməsi
və mükafatların
verilməsi
səlahiyyətləri
4.Qiymət-
ləndirmə
metodları
hansılardır?
Birləşmiş
Krallıq
Nəticəlilik
haqqında
razılaşma
Bilavasitə
rəhbərlik
Bilavasitə
rəhbərlik
dövlət
qulluqçularının
əmək haqqı
üzrə komitə ilə
razılaşdıraraq
Özünü
qiymətləndirmə.
Müsahibə əsasında
qiymətləndirmə.
“360 dərəcə”
qiymətləndirmə
Kanada
Nəticəlilik
haqqında
razılaşma
Bilavasitə rəhbərlik
Xüsusi şuranın
qərarı
Özünü
qiymətləndirmə.
Müsahibə əsasında
qiymətləndirmə.
Yuxarı
rəhbərliyin
mövqeyi
ABŞ
Nəticəlilik
haqqında
razılaşma
Bilavasitə rəhbərlik
Bilavasitə rəhbərlik
dövlət nəticəlilik
üzrə
komissiya ilə
razılaşdıraraq
Müsahibə əsasında
qiymətləndirmə.
Yeni
Zelandiya
Nəticəlilik
haqqında
razılaşma
Bilavasitə rəhbərlik
Dövlət Qulluğu
üzrə
Komissiya
Müsahibə əsasında
qiymətləndirmə.
Niderland
Əmək
müqaviləsi
Bilavasitə rəhbərlik
Bilavasitə rəhbərlik
Müsahibə
Avstraliya
Fərdi plan
Bilavasitə rəhbərlik
Bilavasitə rəhbərlik
Müsahibə
Fransa
Dövlət
orqanının planı Bilavasitə rəhbərlik
Bilavasitə rəhbərlik Müsahibə əsasında
qiymətləndirmə.
Belçika
Nəticəlilik
haqqında
razılaşma
Bilavasitə rəhbərlik
Bilavasitə rəhbərlik
Özünü
qiymətləndirmə.
Müsahibə əsasında
qiymətləndirmə.
“360 dərəcə”
qiymətləndirmə
Say 7-8 • 2014 |
STRATEJİ TƏHLİL
123
Cənubi
Koreya
Nəticəlilik
haqqında
razılaşma
“360 dərəcə”
qiymətləndirmə
Mənbə: “Техническая поддержка реализации основных направлений
повышения качества управления общественными финансами в РФ на
период 2007-2008 годов”, “Техническое содействие реформе бюджетной
системы на региональном уровне”, Москва, 2010
İlk iki element daha çox sabit məbləğ olduğu üçün üçüncü komponent
xüsusilə əhəmiyyət kəsb edir. Əsas şərt dövlət qulluqçusunun faəliyyətinin
nəticələrinə uyğun mükafatlandırılmasıdır. Bu tip mükafatlandırma müxtəlif
ölkələrdə əmək haqqının 3-50%-i nisbətində müəyyənləşdirilir.
Bu halda, iki əsas meyara üstünlük verilir: 1.vəzifəyə qoyulan tələblərə uy-
ğun qiymətləndirmə
(criteria for job) və 2.məqsədlərin qoyulmasına uyğun
qiymətləndirmə
(goal setting). Əsas mükafatlandırma metodları aşağıdakılardır:
A. Mükafatlandırmanın [birinci forması] işçinin rəhbərliyi (line manager)
tərəfindən aparılır. Rəhbərliyin qiymətləndirilməsi və bu əsasda mükafatların
verilməsi çoxsaylı meyarlar əsasında müəyyənləşdirilir ki, bu da ölkələrdən asılı
olaraq fərqlənir. Bir qayda olaraq rəhbərlik dövlət qulluqçusunun fəaliyyətini
müsahibə yolu ilə qiymətləndirir.
B. Daha bir yanaşma “360 dərəcə” prinsipidir ki, (Avstraliya, Kanada, ABŞ,
Danimarka, Fransa, Skandinaviya ölkələri və s.) rəhbərliklə yanaşı işçinin
həmkarları və rəhbərliyi altında çalışan işçilərinin mövqeyi əsas götürülməklə
qiymətləndirmə aparılır.
Sadalanan metod və üsullardan heç biri mütləq şəkildə dövlət büdcəsi
xərclərinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi üçün tam obyektiv hesab edil-
mir. Məhz bu səbəbdən bu metodlar arasında seçim edərkən daha çox sin-
tetik qiymətləndirmə metodlarına üstünlük verilməsi məqsədəuyğundur.
Misal üçün, biz bir tərəfdən reqressiya təhlili aparmaqla, eyni zamanda, ayrı-
ayrı xərclərin əsaslandırılmasının rasionallığını və səmərəli istifadə edilməsini
qiymətləndirə bilərik.
D. Beynəlxalq təcrübədə dövlət sektorunda səmərəliliyin artırılması ilə
bağlı aparılan islahatlar
Son illərdə hər bir ölkə üzrə istifadə olunan qiymətləndirmə metodları
və göstəricilər fərqlidir. Böyük Britaniyada səmərəliliyin əsas göstəricisi kimi
məhsulun planlaşdırılan qiymətinin cari dövrdəki qiyməti ilə müqayisəsi əsas
götürülür. Lakin bu halda çəkilən məsrəflər nəzərə alınmır.
Dövlət müəssisə və
təşkilatlarının təqdim etdiyi məhsul və xidmətlərin səmərəlilik göstəricisi
