Azərbaycan Respublikasının Mülki Prosessual Məcəlləsi

109.1. Apellyasiya və kassasiya şikayəti verildikdə birinci instansiya məhkəməsinə müraciət 
edilərkən  ödənilməsi  müəyyən  edilmiş  dövlət  rüsumunun  müvafiq  olaraq  120  və  150  faizi 
məbləğində dövlət rüsumu ödənilir. 
109.2. (Çıxarılıb) 
53 
54
M a d d  ə  1 1 0 . (  Ç ı x a r ı l ı b ) 
55
M a d d  ə  1 1 1 . (  Ç ı x a r ı l ı b ) 
M a d d  ə  1 1 2 .  İddianın qiyməti 
112.1. İddianın qiyməti aşağıdakı qaydada müəyyən edilir: 
112.1.1. pul vəsaiti alınması haqqındakı iddialarda—alınan məbləğlə; 
112.1.2. əmlakın tələb edilməsi haqqındakı iddialarda—tələb edilən əmlakın dəyəri ilə; 
112.1.3. aliment alınması haqqındakı iddialarda—bir il ərzində ödəmənin məcmusu ilə; 
112.1.4.  müddətli  verilmə  və  ya  ödəmə  haqqındakı  iddialarda—bütün  vermə  və  ya 
ödəmələrin məcmusu ilə, lakin 3 ildən artıq olmamaqla; 
112.1.5.  müddətsiz  və  ya  ömürlük  ödəmələr  haqqındakı  iddialarda—ödəmələrin  3  illik 
məcmusu ilə; 
112.1.6.  ödəmənin  azaldılması,  yaxud  artırılması  haqqındakı  iddialarda—ödəmənin 
azaldıldığı və ya artırıldığı məbləğdə, lakin bir ildən artıq olmamaq şərti ilə; 
112.1.7.  ödəməyə  xitam  verilməsi  haqqındakı  iddialarda—qalan  ödəmə  və  ya  vermənin 
məcmusu ilə, lakin bir ildən artıq olmamaq şərti ilə; 
112.1.8.  əmlak  icarəsi  müqaviləsinin  vaxtından  əvvəl  pozulması  haqqındakı  iddialarda— 
müqavilənin  qüvvədə  olmasının  qalan  müddəti  ərzində  əmlakdan  istifadə  etməyə  görə 
ödəmənin məcmusu ilə, lakin 3 ildən artıq olmamaq şərti ilə; 
112.1.9.  fiziki  şəxslərə  mülkiyyət  hüququ  üzrə  məxsus  olan  tikintilərə  mülkiyyət  hüququ 
haqqındakı  iddialarda—tikintilərin  qiyməti  ilə,  lakin  inventar  qiymətindən  az  olmamaq  şərti 
ilə,  bu  olmadıqda—sığorta  müqaviləsi  üzrə  məbləğdən  az  olmamaq  şərti  ilə,  hüquqi  şəxslərə 
məxsus olan tikintilər üçün isə balans qiymətindən az olmamaq şərti ilə; 
112.1.10.  bir  neçə  müstəqil  tələbdən  ibarət  olan  iddialarda—bütün  tələblərin  ümumi 
məbləği ilə; 
112.1.11. tutulma mübahisəsiz (akseptsiz) qaydada həyata keçirilən icra sənədinin və digər 
sənədin icra edilməməli sənəd hesab edilməsi barədəki iddialarda—mübahisə edilən məbləğlə; 
112.1.12.  torpaq  sahəsi  tələbi  barədəki  iddialarda—torpağın  müəyyən  edilmiş  qiyməti  ilə, 
bu olmadıqda isə bazar qiyməti ilə. 
112.2. İddia qiymətinə həm də iddia ərizəsində göstərilən dəbbə pulu (cərimələr, penyalar) 
da daxil edilir. 
112.3. Qarşılıqlı iddia da əsas iddia qaydasında ödənilir. 
112.4.  İddianın  qiyməti  iddiaçı  tərəfindən  göstərilir.  İddianın  qiyməti  düzgün 
göstərilmədikdə, həmin qiymət məhkəmə tərəfindən müəyyən edilir. 
M a d d  ə  1 1 3 .  Dövlət_rüsumu_kəsirinin_ödənilməsi'>Dövlət rüsumu kəsirinin ödənilməsi 
113.1.  İddia  verilən  zaman  qiymət  qoyulması  çətinlik  törədən  iddialar  üzrə  dövlət 
rüsumunun miqdarı əvvəlcədən hakim tərəfindən müəyyən edilir, sonradan isə rüsumun kəsiri 
məhkəmə tərəfindən iş həll olunarkən müəyyən edilmiş iddia qiymətinə müvafiq olaraq alınır. 

---

113.2. İddia tələbləri artırıldıqda, rüsumun kəsir məbləği artırılmış iddia qiymətinə müvafiq  
olaraq ödənilir.  
M a d d  ə  1 1 4 .  Dövlət rüsumunun qaytarılması 
114.1. Ödənilmiş dövlət rüsumu aşağıdakı hallarda qaytarılır:  
114.1.1.  qüvvədə  olan  qanunvericilik  üzrə  tələb  edilən  miqdardan  artıq  dövlət  rüsumu  
ödənilərsə;  
114.1.2.  bu  Məcəllə  ilə  nəzərdə  tutulmuş  əsaslarla  ərizəni  baxılmaq  üçün  qəbul  etməkdən  
imtina edilərsə;  
114.1.3. bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulmuş əsaslarla ərizə geri qaytarılarsa;  
114.1.4. bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulmuş əsaslarla iş üzrə icraata xitam verilərsə;  
114.1.5. bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulmuş əsaslarla ərizə baxılmamış saxlanılarsa;  
114.1.6.  bu  Məcəllə  ilə  nəzərdə  tutulmuş  qaydada  apellyasiya  şikayəti  geri  qaytarılarsa  və 
ya apellyasiya icraatına xitam verilərsə.  
114.2.  Bu  Məcəllənin  114.1.1‐ci  maddəsində  nəzərdə  tutulmuş  hallarda  dövlət  rüsumunun  
artıq ödənilmiş hissəsi geri qaytarılır. Dövlət rüsumu Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə 
nəzərdə  tutulmuş  digər  hallarda  da  geri  qaytarılır.  Məhkəmə  dövlət  rüsumunun  qaytarılması  
məsələsi  barədə  qərardad  çıxarır,  qərardadda  dövlət  rüsumunun  tam  və  ya  qismən  
qaytarılmasının əsasları göstərilir.  
M a d d  ə  1 1 5 .  İşə baxılması ilə əlaqədar məsrəflər 
115.0. İşə baxılması ilə əlaqədar məsrəflərə aşağıdakılar daxildir:  
115.0.1. şahidlərə, ekspertlərə, mütəxəssislərə, tərcüməçilərə verilməli olan məbləğlər;  
115.0.2. yerində müayinə keçirilməsi ilə əlaqədar olan xərclər;  
115.0.3. tərəflərin xəbərdar edilməsi və məhkəməyə çağırılmaları ilə əlaqədar xərclər;  
115.0.4.  tərəflərin  və  üçüncü  şəxslərin  məhkəməyə  gəlmələri  ilə  əlaqədar  yol  xərcləri  və 
yaşayış sahəsinin icarə xərcləri;  
115.0.5. nümayəndələrə etdikləri kömək üçün ödənilən xərclər;  
115.0.6. vəkillərə etdikləri kömək üçün ödənilən xərclər;  
115.0.7. cavabdehin axtarılması ilə əlaqədar xərclər;  
115.0.8. qətnamənin icrası ilə əlaqədar xərclər;  
115.0.9. məhkəmə tərəfindən zəruri hesab edilən digər xərclər.  
M a d d  ə 
1 1 6 .  Şahidlərə,  ekspertlərə,  mütəxəssislərə, tərcüməçilərə  verilməli 
məbləğlər 
116.1.  Şahidlərə,  ekspertlərə,  mütəxəssislərə  və  tərcüməçilərə  məhkəməyə  gəlmələri  ilə 
əlaqədar  yol  xərcləri  və  yaşayış  sahəsinin  icarəsi  ilə  əlaqədar  xərclər  ödənilir,  habelə  sutkalıq  
xərclər verilir.  
116.2.  Məhkəmənin  tapşırığı  ilə  gördükləri  işlər  ekspertlərin  və  mütəxəssislərin  xidməti  
vəzifəsinə aid deyildirsə, onlar gördükləri işlərin əvəzinə haqq alırlar. Ödənilən haqqın, yaşayış 
sahəsinin  icarə  haqqının  məbləği məhkəmə  tərəfindən işdə  iştirak  edən  şəxslərin  razılığı  ilə 
məntiqli həddə müəyyən edilir.  
116.3. Tərcüməçilərin əmək haqqı və məhkəməyə gəlməklə əlaqədar çəkdikləri xərc dövlət  
büdcəsi  hesabına  ödənilir.  Məhkəməyə  şahid  qismində  çağırılan  işçilərin  işdə  olmadıqları  

---