Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ azərbaycan müƏLLĠMLƏR Ġnstġtutu
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- DĠSPUTUN PEDAQOJĠ XÜSUSĠYYƏTLƏRĠ DĠSPUT
- Doğma diyara yürüĢlərin və ekskursiyaların təĢkili.
- Kütləvi iş formaları dedikdə
- Sinifdənхаric tərbiyə iĢinin müvəffəqiyyətli nəticələr vеr- məsi üçün tərbiyənin ümumi prinsipləri rəhbər tutulmаqla di
487
digər Ģəkildə formula edilməsi dinləyicilərə yaxĢı təsir bağıĢlayır və uzun müddət yaddan çıxmır. Disputun keçirilməsi və onun nəticəsi bir çox Ģərtlərdən asılıdır. Bu şərtlər aĢağıdakılardan ibarətdir:
Disputun keçirilməsi müəyyənləĢdirilməsi;
Disputun rəhbərinin mövzuya hazırlıqlı olması;
Disputun nahar fasiləsi zamanı keçirilməməsi, habelə eyni zamanda onun vaxtının uzadılmaması və s. AĢağıda mənəvi keyfiyyətlərin formalaĢdırılmasına yönəl- dilən disput mövzuları və bu mövzulara uyğun suallar verilmiĢdir:
təĢkil etmək üçün əvvəlcədən elan yazılır və əsərdəki obrazlar haqqında danıĢmaq konkret Ģagirdlərə tapĢırılır. ġagirdlər hazır- laĢdırılır. ĠĢtirak edəcək müəllif və ya qonaqlar müəyyənləĢdirilir. Kitabın müzakirəsi üçün kitab bir neçə Ģagird və müəllimlər tərə- findən oxunur, müəllif və kitab haqqında müxtəsər yazı və ya elan yazılır, vaxt müəyyənləĢir və müzakirə keçirilir. Müzakirə rəhbərin,
hər hansı bir problemin geniĢ auditoriya qarĢısında müzakirəsidir.
sualların cavablarının düzgün həlli və həlli yollarının aydınlaĢ- laĢdırılmasıdır.
müzakirə olunan məsələnin iĢtirakçılar tərəfindən mübahisə yolu ilə həllidir.
sinifdənkənar aparılan əsas iĢ formalarından biri olub, canlı və fəal fikir formasıdır.
ziddiyyətli fikirlərin toqquĢmasıdır . DĠSPUT tərbiyə və mədəni inkiĢaf məsələlərinin kollektiv müzakirəsi üsuludur.
488
təĢkilatçının giriĢ sözü ilə baĢlayır və yekun sözü ilə də bitir. Müzakirə 1.5 saatdan çox çəkməməlidir. Doğma diyara yürüĢlərin və ekskursiyaların təĢkili. Bu kimi tədbirlər zamanı Ģagirdlər doğma təbiətin gözəlliyini daha dərindən qavrayırlar. Onun zəngin təbiəti, adamlarının əmək xaru- qələri, doğma yurdun tarixi ilə tanıĢ olurlar. Ekskursiya və yürüĢlər zamam Ģagirdlər od tutub yanan üfuqlər, əlvan çiçəklər üzərində günəĢin zərrin Ģüasından bərq vurub büllur kimi göz qamaĢdıran incə Ģeh damlalarının, qırçın ləpələr qoynunda çırpınan gümüĢü balıqları, pəriĢan halda küləyin ahəstə mehi ilə saçlаrını darayan söyüdləri, zərif tül içərisində xumarlanan çölləri, dəniz kimi dalğalanan zəmiləri müĢahidə edir, günəĢə doğru həsrətlə boylanan çicəklərin ətrini duyur, zirvələri ağ örpəyə bürünmüĢ dağların əzəmət və qüruruna məftun olurlar. Təbiətin füsunkar gözəlliyini heç vaxt sinifə gətirmək, sözlərlə təsvir etmək mümkün deyildir. GünəĢin: Kütləvi iş formaları dedikdə isə bu ümumkətəb miqyasında keçirilən tədbirlərdir. Yaxud da bir və ya iki məktəblə birlikdə keçi- rilən tədbirlərdir. Bura ümumxalq bayramlarının təntənəli Ģəkildə keçirilməsi, Yeni il Ģənliyinin, Novruz bayramının, yaxud bir milli qəhrəmanla, görkəmli Ģəxsiyyətlə təntənəli Ģəkildə keçirilən görüĢ daxil ola bilər. Səciyyəvi iş formaları dedikdə bu sinif rəhbərinin, yaxud məktəb uĢaq və gənclər birliyinin keçirdiyi səciyyəvi tədbirlərdir ki, o yalnız sinif rəhbərinə və ya uĢaq və gənclər təĢkilatına məxsusdur. Məsələn, Sinif rəhbərinin keçirdiyi “Sinif saatı” sinif rəhbərliyinə aid səciyyəvi iĢ formasıdır. Yaxud uĢaq və gənclər təĢkilatının özü- nəməxsus Ģəkildə keçirdiyi yürüĢlər, toplanıĢlar, tonqal qalayıb ətra- fında söhbətlər, əyləncələr və s. uĢaq, gənclər təĢkilatının səciyyəvi iĢ formaları hesab olunur. Sinifdənхаric tərbiyə iĢinin müvəffəqiyyətli nəticələr vеr- məsi üçün tərbiyənin ümumi prinsipləri rəhbər tutulmаqla di- gər tələblərə də əməl edilməlidir. Bu tələblərdən ən baĢlıcası aĢağıdakılardır. 1.
Sinifdənxaric dərnək və klubların, bölmələrin, fakültətiv məĢğələlərin və s. seçilməsi könüllü xarakter daĢımalıdır. Bu məsə- lədə müəllim tərbiyəçi, sinif rəhbəri Ģаgirdə faydalı məsləhət və
489
istiqamətlər vеrə bilər, аmmа оnu məcbur еdə bilməz; 2.
Sinifdənxaric iĢlər ictimai və ideya-mənəvi istiqaməti baxı- mından yararlı, faydalı olmalıdır. Yəni təntənəli yığıncаq və gö- rüĢlərdə, dərnəklərdə, məktəb muzеylərində, klublаrdа, birləĢmələr- də, müsаbiqələrdə, yаrıĢlаrdа və i.а. еlə tədbirlər həyаtа kеçirilmə- lidir ki, оnlаr Ģаgirdlərin ictimаi cəhətdən fəаl, idеyа-mənəvi cəhət- dən sаğlаm əqidəli Ģəхsiyyətlər kimi yеtiĢdirilməsinə kömək gös- tərmiĢ оlsun; 3.
Sinifdənxaric iĢlər vaxtında və ağıllı Ģəkildə planlaĢdırıl- malı, bu iĢlərin icrası zamanı Ģagirdlərin təĢəbbüskarlığına və öz fəaliyyətinə geniĢ meydan verilməlidir. Təcrübə və müĢаhidələrdən аydın оlur ki, bu və yа digər tədbirin gеdiĢində uĢаqlаrın təĢəbbüs- kаrlığınа və özfəаliyyətinə Ģərаit yаrаdıldıqdа həmin kеyfiyyətlər оnlаrdа sürətlə inkiĢаf еdir, Ģаgirdlər fəаliyyət zаmаnı yеni fоrmа və üsullаr tаpıb tətbiq еdirlər, öz mаrаqlаrını təmin еtmək üçün хüsusi fəаllıq göstərirlər; 4.
yaradılmasından, təĢkilati-iĢgüzar oyun elementlərindən geniĢ istifa- də edilməlidir. Bеlə оlduqdа tədbir dаhа çох Ģаgirdi cəlb еdər və səmərəli nəticələr vеrər; 5.
Sinifdənxaric iĢlərə verilən tələblərdən biri də belədir: Ģagirdlərin görüĢ dairəsini geniĢləndirən, bilik ehtiyatını zənginləĢ- dirən, maraqlarını artıran, sağlamlığını təmin edən və fiziki keyfiy- yətlərini təkmilləĢdirən məĢğələ və tədbirlərdən mümkün qədər əla- qəli Ģəkildə istifadə olunmalıdır. Bеlə оlduqdа tərbiyə iĢinə kоm- plеks qаydаdа yаnаĢmа tələbi yеrinə yеtirilir; 6.
əlaqələndirilməlidir. Keçirilən sinifdənxaric tədbirlər təlim keyfiy- yətinin yüksəlməsinə, Ģagirdlərin bilik və dünyagörüĢünün geniĢlən- məsinə kömək etməlidir. Bəzi orta məktəblərdə sinifdənхаric iĢlərlə tədris iĢinin qаrĢı- lıqlı əlаqəsi müхtəlif tərzdə həyаtа kеçirilir. Məsələn: bəzi hаllаrdа sinifdənхаric iĢ dərsin və yа digər növ tədris məĢğələsinin məntiqi dаvаmı kimi keçerilir. Bəzi hаllаrdа isə sinifdənхаric iĢ müəyyən fənlər üzrə Ģаgird- lərin mеyllərinin, fərdi qаbiliyyətlərinin dərinləĢdirilməsinə yönəl- dilir. Tədris fəаliyyətinin sinifdənхаric iĢlə bu tərzdə əlаqələndi- Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|