Azərbayçan xalq cumhuriYYƏTİNİN 80 İLLİYİNİN
Yüklə 6,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sədr
46
hərb qanunu göz-əyirlər. Müharibədən sonra hər iki dövlət təbəəsi sülhdən sonra yenə dövlət ola bilir. Lakin Qafqaziyada vaqe olan bu müharibə millətləri zəhərləyib, özlərini fəlakətə düçar edər. Qafqaziya müharibəsi rəsmi müharibəyə bənzəməz. Qarabağda dava olur, erməni müsəlman ilə vuruşurlar. Böylə müamilələrin bitməsini tələb ediriz. Bizim fikrimiz məsələlərin həlli ilə orada yaşayan millətlərin gözəl surətdə idarə olunmaları idi. Erməni və müsəlman üçün istər Ermənistanda, ya Azərbaycanda yaşamasının heç bir təfavütü yoxdur. Əlbəttə, bu millətdən ötrü öz iradəsi altında yaşamaq daha yaxşıdır. Fəqət, həyat məsələsi araya gəldikdə bu fikirlərdən əl çəkilməlidir. Qarabağda bir tək müsəlmanlar deyil, ermənilər də zərər görürlər. Teleqramlarda müsəlmanlar döyülür isə də, ermənilərə [104 - 105] də xəsarət toxunması aşkardır. Vükəla rəisinin oxuduğu axırıncı teleqramlardan görünür ki, Qarabağda məhəlli ermənilər də müharibə əleyhinədirlər. Bu gün bir müsəlman kəndi, sabah bir erməni kəndi dağılmaqdadır. Buralarda yaşayanlar hamısı insanlardır. Hər iki tərəf zərər görüb, can tələf olur. Bizim təklifimiz bu məsələləri silah ilə deyil, sülh ilə müəyyən bir məqsədi vardır. O da erməni ünsürünü Azərbaycandan ayırıb, Ermənistana tabe etməkdir. Lakin belə olsa, onu yenə sülh yolu ilə etmək olardı. Lakin o cürə ki, Andranik başlamış, belə olmaz. Bizim fikirlərimiz burada yenə bu işi sülh ilə bitirməkdir. Rəisi-vükəla söylədi ki, göndərilən nümayəndələrdən bir fayda çıxmamışdır. Fəqət, zənnimcə mürəxxis heyətlərindən bəzən ziyadəsilə faydalar çıxır. Madam ki, erməni cəmaətinin burada razılığı yoxdur, deməli mürəxxislər heyətlərindən bir fayda çıxar. Bir vaxtlar Andranik ingilis qulluğunda olurdu, onlardan pul alırdı. Məlum ki, bir qədər də ingilislərin sözünə qulaq asa bilir. Deməli ki, onların vasitəsilə Andranikə təsir yetirmək mümkündür. Gərək onu Zəngəzurdan çıxaraq, əks halda nə müsəlman, nə də, erməni xalqı rahat olacaqdır. Amma əfəndilər, biz belə nümayəndələr göndərmək tərəfdarı olmaq ilə bərabər, ondan istəriz ki, bu məsələnin sülh üzrə həll edilməsi təşəbbüsü ermənilər tərəfindən görülmüş olsun. Ancaq biz buna tərəfdar ikən Qarabağda olan tufana, evlərin dağılmasına, ailələrin kəsilməsinə göz qapaya bilmərik. Qarabağda, bu kimi yerlərdə olan və müsəlman cəmaətini müdafiə etmək üçün hər vaxt qüvvəmiz hazır olmalıdır. (Alqışlar.) Oraya iki zirehli avtomobillərin getməsi azdır. O yerdə ingilislər qüvvəsinin oraya getməsini biz istəməz idik. Biz oraya Azərbaycan qüvvəsinin getməsini istər idik. (Alqışlar). Oraya gedən qüvvə cəmaətin öz içindən çıxmış olsun. Gərək, cəmaət anlasın ki, ora gedən qüvvə onun hüququ müdafiə edəcəkdir. Biz nə qədər hərb tərəfdarı olmasaq da fəqət, bu vaxtda qüvveyi-cəbriyyənin bütün-bütünə Qarabağda icra olunmasını rədd etməyir, istəriz. Sədr - Söz Mahmudov Mustafaya verilir. Mahmudov Mustafa - Möhtərəm məbuslar! Qarabağ məsələsi barədə o ki, lazım idi söylədim. Bu barədə sizin fikrinizi bir nöqtəyə cəlb edirəm. Rəisin və natiqlərin nitqlərindən [104 - 105] bu anlaşıldı ki, Andranik ilə guya erməni xalqı arasında heç bir əlaqə yoxdur. Andranik bir Türkiyə təbəəsidir ki, işi bir çete düzəldib müharibə etməkdir. Bəs belə olanda kimdir o? (Soldan: daşnaq). Belə olanda onun tutulub öldürülməsi lazımdır. Bu bir quldur, bir asidir. Lakin belə bir adam ilə müttəfiqlər nümayəndəsinin mərsulu görünür. Və ona görə Qarabağ ətrafının mühafizəsi tapşırılır. Doğrudur, bizi rəisi-vükəla inandırır ki, onunla belə bir irsal-mərsul heç olmayıbdır. Fəqət, o kimdir və nədir ki, həm özü sakit olsun və həm də cəmaəti mühafizə etsin. Əgər böylə isə bunun ağır nəticələri ola bilər. Sədr - Rəisi-vükəla elə bir irsal mərsulun olmadığını söylədi. Andranikə sakit olması əmr olunmuşdur. (Doğrudur, alqışlar). Mahmudov - Çox gözəl, arzu olunar idi ki, bu irsal mərsul olmaya idi. Bu məsələ barəsində müsavat fraksiyası tərəfindən qəbul olunmuş və parlamana təklif olunan qərarnamə bu-dur. (Oxuyur). Vaqe olan istizahə cəvabən hökumət rəisinin Qarabağ məsələsi və bu vilayətdə vəhşiliklər icra edən Andranik çetesi haqqında verdiyi izahatı dinləyərək Azərbaycan Məclisi-Məbusanı vətənin təkmamiyyəti-mülkiyyəsi, Azərbaycan Cümhuriyyəti əhalisinin təmini-əsayişi və hürriyyətinə aid olan bu məsələdə bu vaxta qədər görülmüş olan tədbirlərdən əlavə hökumətin daha şiddətli və daha qəti siyasi və əsgəri tədbirlər icrasında məbusan heyətinin daima himayəti etibarinə məzhər olmağını bəyan ilə növbədəki məsələlərin müzakirəsinə keçir.
millətin təqsirləndirilib, o birini müdafiə etmək deyil, borcum [105 – 106] deməkdir ki, həqiqəti ayaqlayırlar. Qafqaziya millətləri Rusiya inqilabından sonra öz muxtariyyətlərini əllərinə aldıqda bir yerə toplanıb, öz müqəddəratlarını qüvvətli bir əsas üzərində tikib gözəl surətdə qurmalı idilər. (Soldan: düzdür). Fəqət, bu olmadı. Qafqaziya millətləri içində milli şovinizm baş qaldırır. (Soldan: düzdür). Yenə də qanlar çay kimi axıdıldı. Biz sosialistlər bu qiyamətləri qoparanlara qarşı öz etirazımızı buradan bəyan edirik. Əgər bunların Yüklə 6,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|