Azərbaycan xalqının ümummilli lideri
Yüklə 4,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Taclı xanım.
- Xeyrənisə bəyim.
- Nigar xanım.
101
əl çəkməsini xahiş etsə də, müsbət cavab almadı. Sara xatunun gəlininin biri Trabzon imperatoru IV İohanın qızı Teodora idi. O, Uzun Həsənin zövcəsi olandan sonra Dəspinə xatun deyə çağırılırdı. Sara xatun bu qohumluqdan istifadə edərək varislik hüququnu II Mehmetdən tələb etdi. Trabzon xəzinəsindən payını alıb vətənə qayıtdı. Şübhəsiz, bu özü də böyük qələbə deməkdi. Ər qeyrətli, nər hünərli Sara xatun öz xalqı yolunda, oğlu uğrunda mənalı və qayğılı günlər keçirdi. Analı dünyamızın, mübarizəli tariximizin qızıl səhifələrini bəzədi...
Çaldıran çölündə başladı. I Sultan Səlimin əmrilə nə az, nə çox, iki yüz minlik osmanlı qoşunu Səfəvi torpaqlarına yeridi. Hər iki tərəf çoxlu qurbanlar verdi. Səfəvilər məğlub oldu. Deyilənlərə görə Çaldıran döyüşündə 10 min nəfər qadından ibarət süvari iştirak etmişdi. Venesiyalı Katerina Zenonun bu münasibətlə yazdıqları heyrət doğurur, qürur yaradır: "...qadınlar ərlərilə birlikdə silaha sarılaraq döyüş meydanına
girirdilər və ərlərinin taleyinə şərik çıxırdılar. Onlar kişilər kimi vuruşur və döyüşdə qəhrəmanlıq göstərirdilər". Bəli, qadınlar yaxşı bilirdilər ki, ər olmayanda vətən, nər olmayanda torpaq yoxdur. Çaldıran döyüşündə qəhrəmanlıq göstərən bir hünərpərvər qadının adı Taclı xanımdır. I Şah İsmayılın ürək dostu, könül həmdəmi olan Taclı xanım. Arxası, köməkçisi, gözətçisi, döyünən ürəyi, dilinin əzbəri, zəfər, qeyrət, ismət çələngi Taclı xanım. Çaldıran döyüşündə bir neçə dəfə yaralanmışdı. Səfəvi dövlətinin çiçəklənməsində xüsusi xidməti olan Taclı xanım əlində qılınc, sinəsində qalxan gəzdirmişdir. Ağıllı məsləhətçi, etibarlı dost və əmin-amanlıq carçısı kimi tarixə düşmüşdür. Xeyrənisə bəyim. 1568-ci ildən Məhəmməd Xudabəndə Qəzvində Səfəvilər dövlətini idarə etməyə başladı. Lakin kor Xudabəndə həm də çox bacarıqsız olduğundan ölkəni arvadı Xeyrənisə bəyim idarə edirdi. Zəkalı, bacarıqlı və tədbirli qadın olan Xeyranisə bəyim səfəvilərlə türklər arasında gedən mübarizəyə özü başçılıq edirdi.
gözünün işığıydı. Türk oğlu, Azərbaycan igidi Koroğluya ürək açan, könül verəndi. Nigar Koroğlunun gözünün ilk ovu, sığınacağı, sınağıydı. Ömür-gün sirdaşıydı, igidlik dünyası, ismət qalasıydı. Əyilməyən məğrur başı - ilham pərisi, şah əsəri, dilinin əzbəriydi Nigar. Namusuydu-arıydı, pozulmaz ilqarıydı. İlk istəyi, son harayı, son arzusuydu Nigar. Nigar xanımlar xanımı, gözəllər gözəliydi. Koroğlunun boyuna biçilən, taleyinə yazılanıydı. Sərv boylu, şux qamətli qənirsizdi Nigar. Qaşları kaman, gözləri can alan, lalə yanaq, bəyaz buxaq, ismət qızartısı da bir ayrı tamaşa. Zəncir zülfləri topuğa çatırmış, mələklərə, ilahələrə oxşarı varmış. Qırx qız yığnağında sayılan, seçilən, nazlanan, sazlananmış Nigar. İsmətində cahan ismətlənər, qənirsizliyində
102
gözəllər gizlənərmiş Nigarın. Çənlibel Koroğlu dünyasının dünyasıydı. Nigarın doğma eli, anasıydı. Dəlilərin səddi, səngər qalasıydı. Eyvazın seyrəngahı, ata yurdu, ana ocağıydı Çənlibel. Şadlıq məclisiydi, say-seçmə igidlərin, cövlan edən dəlilərin, qurşaq tutan, yallı gedən, çalıb-çağırdıqları evi-eşiyiydi Çənlibel. Nigar məclislər yaraşığı, dəlilər anası, məsləhət yuvasıydı Çənlibelin. Hamıya xeyir-dua verən, dəliləri yola salan, uğur diləyən, qəbul edən, qələbə məclisi qurandı Nigar Çənlibeldə. Yeri gələndə, məsləhət görüləndə at da minərdi, qılınc-qalxan da gəzdirərdi, düşmən üzərinə də yeriyərdi Çənlibeldən. Bütün məşəqqətlərə sinə gərən, ərinin qəminə şərik çıxan, sevincini yarı böləndi Nigar. Qəlbi sınıqdı Nigarın. Övladsızlıq tonqalında yanan, övlad həsrətilə şölələnən məşəldi Nigar. Bir dəfə kövrəldi, Nigar üzünü Koroğlusuna tutdu: ...Toz bürümüş boş beşiyə, Şirin layla çalan yoxdur... Hər quş balasıynan gəzir, Niyə sənin balan yoxdur? Bu nisgilli sözlər Koroğlunun məlul könlündən qara qanlar axıtdı. Nigar yalan oldu, Koroğlu doldu-doluxsundu bahar buludu tək. Koroğlu Eyvaz sorağıyla Turkman elinə səfər elədi, onu tezliklə Çənlibelə gətirdi, Nigara oğul etdi, Nigar Eyvazını bağrına basdı, öpdü-oxşadı. Sonra da köynəyindən keçirib Eyvazı doğmaladı. Eyvaz şamında nurlandı, zirvələndi, ana oldu, analandı Nigar. Eyvaz ona layiq övlad, ataya arxa, Çənlibelə yaraşıq oldu. Sayıldı, seçildi, sevdi, sevildi. Nigar övlad yolunda saçlarını ağlı-qaralı hördü. Qara saçlar
gümüşləndi. Çənlibeldə müdam intizarda yaşayan, Eyvazı üçün, Koroğlusu üçün yeddi min yeddi yüz dəliləri üçün əli qoynunda, fikri uzaqlarda, gözləri yollarda qalandı Nigar. İldırımlar çaxanda, gurşad oynayanda, atlar nərə çəkib şahə qalxanda, qılınc- qalxanlardan od parlayanda Nigarın birmənalı baxışı hamını susdurur, qanı su ilə yuyurdu. Əsən-coşan telli-toqqalı dəlilər, vuran-tutan igidlər, qan-qan deyən şiri- nərləri daima əmin-amanlığa səsləyər, övlad tək bəsləyərdi Nigar. Bəli, qoç Koroğlu təkdi dünyada. Nazlı Nigarımız təkdi, bircəydi dünyada. Koroğlunun Nigarıydı, Nigarın Koroğlusuydu. Biri ismət, biri qeyrət heykəliydi. Koroğlularımız çoxdu, Nigarlarımız saysız-hesabsızdı Azərbaycanda. Xalqımızın qeyrətliləri Koroğlu adını qürurla daşıyır, ismətlilərimiz Nigar adını fəxrlə yaşayır... Tutibikə. Azərbaycan xalqının alınmaz qalası, dünya şöhrətli Dərbənddə bir ana qəbri var. Qırxlar qapısının lap yaxınlığındakı türbədə Tutibikənin məzarı uyuyur. 1788-ci ildə yapılıb ucaldılan, heç vaxt unudulmayan ziyarətgaha çevrilən bu türbədə həm də qəhrəman ananın iki oğlu - Əhməd xan və Həsən xanın məzarları yerləşir. Ananın qoynunda dünyaya gələn, ananın yanında uyuyan övladları. Tutibikə öz əsli-kökü ilə seçilən Qaytağlı qızıdır. O, dağlarda doğulmuş, gözəlliklərdə böyümüşdü. Çox döyüşlər şahidi, çox mübarizələr iştirakçısı olmuşdur.
Yüklə 4,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|