Azərbaycan xalqının ümummilli lideri
Yüklə 4,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mömünə xatun.
97
kafirlərə qənim kəsilir. "Selcan xatun at oynatdı. Qanturalının önünə keçdi. Qanturalı aydır: - Görüklüm, qanda gedərsən? - dedi. Aydır: - Bəy yigit! Baş əsən olsa, börk bolunmazmı olur? Bu gələn kafir çox kafirdir. Savaşalım, döyüşəlim, ölənimiz ölsün, diri qalanımız odaya gəlsin, - dedi". Gəlin ərinin qan-tər içində düşmənlə ölüm-dirim meydanında cəngavər tək vuruşduğunu görəndə dəhşətə gəlir. "Selcan xatun bunu böylə gördü, içinə od düşdü. Bir bölük qaza şahin girmiş kimi kafirə at saldı. Bir ucundan qırıb kafiri, ol biri ucuna çıxdı". Qanturalı yağıları qırıb-qurtaran Selcanı tanımadı: Qalxıban yerindən duran Yigit, nə yigitsən?! Yelisi qara qazlıq atıma minən Yigit, nə yigitsən?! Distursuzca mənim yağıma girən Yigit, nə yigitsən?! Selcan xatun "Yigitim, bay yigitim, yağının bir ucu mana, bir ucu sana" - dedi. Qanturalı bildi ki, bu yağı basıb dağıdan Selcan xatundur. Bir tərəfinə dəxi kəndi girdi, qılınc dartıb yürüdü, kafir başını kəsdi. Yağı basıldı, düşmən sındı. Selcan xatun nə qədər cəngavərlik göstərib kafir başı kəssə də, düşmənə qan uddursa da hünərli, təpərli nərini özündən üstün tutur, onun şərəfinə ibrətamiz hikmətlər söyləyir: Bəy yigit? Öyünərsə ər öyünsün - aslandır, Öyünməklik övrətlərə böhtandır. Öyünməklə övrət ər olmaz. Bəli, qəlblər bir döyünəndə, arzular qoşalaşanda ana vətən də var, ülvi sevgi də, böyük qələbə də. Ağbirçəklərimiz dərs alıblar Selcan xatundan. Selcan xatun dərsi keçiblər qadınlarımız. Selcan xatun olun deyiblər qızlarımıza, gəlinlərimizə. Orta əsrlərin qaynar çağlarında ailəyə, el-obaya, xalqa, dövlətə layiq çox ağbirçəklərimiz hünər göstəriblər, tərbiyə veriblər, uzaqgörənlərimiz sayılıb, seçilib, şərəfə layiq olublar...
Arslan şaha onu qəyyum təyin edir. Lakin 1135-ci ildə Sultan II Toğrul vəfat edir. Hakimiyyətə gələn Sultan Məsudun təşəbbüsü ilə Eldəniz II Toğrulun arvadı Mömünə xatunla evlənir. Arslan şahın həm qəyyumu, həm də atalığı olur. Mömünə xatundan Eldənizin iki oğlu – Nüsrəddin Məhəmməd Cahan Pəhləvan və Müzəffərəddin Osman Qızıl Arslan ataya layiq oğullar, anaya layiq balalar. Müdam ataya arxa, anaya nurlu işıq olurlar. Mənbələrin və araşdırmaların çoxundan öyrənirik ki, Sultan Arslan şah geniş ərazidə qüdrətli dövlətin başçısı olsa da, əslində onun bütün işlərini Eldəniz görür, hamıya qarşı öz hökmünü, gücünü göstərirdi. O, qulluqdan hökmdarlığa ucalmış Şərqin ən böyük dövlətlərindən sayılan Azərbaycan Atabəylər dövlətinin yaradıcısı
98
kimi tanınmışdır. Sultan Arslan şah Atabəy Eldənizin külli ixtiyar sahibi olmasından o qədər də razı qalmır, narazılığını bildirirdi. Lakin Mömünə xatun həmişə onu başa salır, məsləhət verir "qəm yemə, sevin" - deyirdi. Közərən ocağı söndürür, qaynayan qəlbləri yumşaldırdı. Sultan Arslan şah gah püskürür, gah da anasının ağıllı məsləhətinə yatırdı. Salnaməçi Sədrəddin əl-Hüseyn yazır: "Sultan Arslan yalnız formada, Eldəniz isə əsil həqiqətdə hakimdir... Sultan bu barədə danışanda anası Mömünə xatun belə cavab verdi: "Özünü o yerə qoyma! Bu adam öz həyatını təhlükə altında qoymuş və dönə-dönə ağır döyüşlərə atılmışdı... Səlcuqların arasında səndən böyükləri nə qədər var, ancaq həbslərdə yatırlar... Sən isə Sultan taxtındasan, o da, onun iki oğlu da sənə qulluq edir, sənin qabağında durur, sənin düşmənlərinlə vuruşur, rəqiblərinə üstün gəlirlər, sən və sənin qəlbin bunlardan azaddır! Atabəy hər nə edirsə bağışlayır və ya geri alır. Bunların hamısı sənin qüdrətli dövlətinin möhkəmləndirilməsi üçün edilir. Qoy onun hərəkətləri səni kədərləndirməsin, onun cəhdləri səni qayğılandırmasın. O ki sənin məmlükündür!" Bu sətirlərdən hər şey aydın olur. Mömünə xatunun uzaqgörənliyi, dərin düşüncəsi. Əgər ananın əzmkarlığı, iradə yenilməzliyi olmasaydı, bəlkə də Şərqin böyük Atabəylər dövləti də olmazdı. Bəlkə də Mömünə xatunsuz Eldənizin ixtiyarı məhdudlaşar, əməlləri həyata keçməz, arzuları kama çatmazdı. Yəqin ki, Mömünə xatun olmasaydı, qul taleyindən hökmranlıq taxtına yüksəlməzdi Eldəniz... Eldənizlər dövlətinin inkişafına xüsusi xidmət göstərən Mömünə xatun zəmanəsinin tədbirli və ədalətli anası, soyuqqanlı diplomatı, nüfuzlu şəxsiyyəti kimi tanınmışdır. O, bir müddət Naxçıvanın hakimi olmuş və şəhərin tərəqqisinə az əmək sərf etməmişdir. Qadın həm yüksək əməllərinə, həm də insani siqlətinə görə onu əzizləmə və dərin ehtiram əlaməti olaraq Mömünə xatun deyə çağırmışlar... Naxçıvanda bir abidə ucalır. Ananın şərəfinə layiq bakirəlik abidəsi, gözəllik və bənzərsizliyi ilə insanı valeh edən, heyrətə gətirən möhtəşəmlik, Naxçıvanın şah əsəri, mənəvi dünyamızın şöləsi, Şərqin əvəzsiz incisi, dünya memarlığının bəzəyi Mömünə xatun mavzoleyi. 1186-cı ildə ucaldılan Əcəmi Əbubəkr oğlu Naxçıvaninin əməli. Türbəni qurşaqlayan kitabədən oxuyuruq: Mərhəmətli və rəhmli Allahın adı ilə! Bu məqbərəni dünyanın ədalətli hökmdarı, Əzəmətli, qalib Şəmsəddin, Nüsrət əl-islam vəl-müslimin Cahan Pəhləvan Atabəy Əbu Cəfər Məhəmməd ibn Atabəy Eldəniz Dünyanın və dinin böyüklüyü, islamın və müsəlmanların paklığı Mömünə xatun (xatirinə) - Hər şeydən ən yüksək Allah ona rəhmət eləsin! Beş yüz səksən ikinci ilin məhərrəm ayında Yüklə 4,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|