Азярбайъан Дювлят Нефт Академийасы

1.3. Magistral neft kəmərlərinin bataqlıq və sulaşmış sahələrdə inşaası

Məlumdur ki, bataqlıq və sulaşmış torpaqlarda tikilən, üzmə xüsusiyyəti müsbət olan neft kəmərlərinin suyun üzünə çıxmaması üçün onlar bərkidilməlidir.Neft boru kəmərləri, tək-tək dəmir-beton ağırlaşdırıcılarla,çuqun yüklərlə,möhkəm betonlamaqla,metal vintli anker qurğuları ilə və ya üstünə mineral qrunt tökməklə bərkidilirlər.Üzmə qabiliyyəti olan neft kəmərlərinin hesabi yüklərinin təsirləri aşağıdakı şərtin ödənilməsi əsasında inşa olunur:

Б ≥K_m ( K_qr.eq_su – q_b –q_y) ( 1.3.1)
Burada Б – uzunluğu 1m olan boru kəmərinə düşən aker qurğusu və ya ağırlıq yükündən yaranan hesabi qüvvənin lazımi qiymətidir, K_m – borunun materialı üçün təhlükəsizlik əmsalı olub,anker üçün 1, dəmir-beton,çuqun yüklər üçün 1,05,tam (səlt) betonlama üçün 1.1 və qruntla ballastirovka – 2 qəbul olunur ; K_qr.e – boru kəmərinin dayanıqlığa hesabatında,etibarlılıq əmsalıdır,dövrü sulaşan torpaqlar üçün 1% təminatla qəbul olunur, K_qr.e = 1,05; q_b – məhsulun havada,suda olan əlavə qurğuların və o cümlədən,mənfi temperaturlarda buzların hesabi çəkisidir; q_su – neft kəmərinə təsir edən suyun itələyici hesabi qüvvəsidir və aşağıdakı düsturla təyin edilir,

q_su = 0,8 D_b² γ_su ( 1.3.2 )

D_b - izolyasiya örtüyü daxil olmaqla borunun xarici diametridir; γ_su – tərkibinə həll olmuş duz və qrunt hissəcikləri olan suyun həcm çəkisidir.

Ballastlama yükləri arasında məsafə aşağıdakı düstur ilə təyin olunur:

l_b = _{ } ( 1.3.3)
burada Q_y.or - açıq havadakı bir yükün orta çəkisidir, V_y.or - yükün orta həcmini bildirir. V_y.or – dəmir beton yüklər üçün aşağıdakı düsturla hesablanır.
V_y.or = [ab – (a - 2d)h- _{ }]c ( 1.3.4)