Азярбайж ан республикасы тящсил назирлий
Yaz ge-c ə-si mah-nı de- yib, ul- duz-la- rı gül- l ər i- lə, hey! Mülayim, ah
Yüklə 24 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “AZƏRİLƏR” KANTATASI
116 Yaz ge-c ə-si mah-nı de- yib, ul- duz-la- rı gül- l ər i- lə, hey! Mülayim, ah ənglə. Mülayim, ah ənglə. 118 6. AQŞİN ƏLİZADƏNİN KANTATALARI Xor musiqisi janrlarının inkişafında, milli xor üslubunun yeni səviyyəyə çıxmasında görkəmli Azərbaycan bəstəkarı A.Əlizadənin də böyük rolu olmuşdur. Xor musiqisi onun yaradıcılığında aparıcı sahələrdən biridir. Tam qətiyyətlə demək olar ki, b əstəkar özünəməxsus şəxsi xor üslubunu yaratmağa müvəffəq olmuşdur. Onun v ətənpərvərlik mövzusunda bəstələdiyi xor əsərləri sirasında “Azərilər” (söz. F.Qocanın) və “Ana torpaq” (söz. B.Vahabzadənin) kantatalarını göstərmək olar. “AZƏRİLƏR” KANTATASI 1975- ci ildə Fikrət Qocanın sözlərinə yazdığı “Azərilər” kantatasında bəstəkar vətəndaşlığı, qəhrəmanlığı tərənnüm edir. Bəstəkar xalqımızın keçmişi barəsində müasir dillə danışır. Əsər yüksək amallar – vətən və xalq qarşısında məsuliyyət hisslərini aşılayır. Humanist və qəhrəmani mövzu burada xalq poetik təfəkkürü vasitəsilə ifadə olunur. Kantata 4 hissədən ibarətdir. Burada bəstəkar alleqorik şəkildə Dəniz, Dağ, Bahar və Odlu torpaq barədə söhbət açır. Əbədi fəzanın səsi tarixin canlı səsini xalq yaddaşında qəhrəman oğulların nurlu xatirəsini hifz edir və nəsillərə yetirir. Qəhrəmanlığın mənəvi gözəlliyi kantatada ardıcıl və hərtərəfli olaraq açıqlanmışdır. Burada bəstəkar istedadının gücü ilə xalq musiqisinin dərin qatlarını özünəxas parlaq formada təzahür edə bilmişdir. O, folkloru yaradıcı şəkildə sənət süzgəcindən keçirərək mahiyyətcə yeni bir bədii məzmun yaratmağa müvəffəq olmuşdur. I hissə “Dənizin səsi” adlanır. Burada xalq mahnısı “Ay, dili-dili”nin iki xanəsindən tədricən ciddi, sərt, epik və möhtəşəm bir obraz böyüyür. II hissə “Dağın səsi” – bir növ rekviyem rolunu oynayır. Azərbaycan xalqının milli poetik təfəkküründə dağlar əbədi müdrüklik, əbədi həyat simvoludur. Biz bunu S.Vurğunun, B.Vahabzadənin poeziyasında və S.Bəhlulzadənin rəsmlərində də aydın görürük. Bəstəkarın traktovkasında (yozumunda) dağlar sanki gələcək nəsillərin əbədi xatirəsi üçün qəhrəmanların məzarlarının baş daşlarına bənzədilib. Bu hissənin 119 mövzusu əsl talış xalq mahnıları əsasında qurulmuşdur. Orkestrdə refren kimi səslənən birinci mövzunun əsasını dəfn mərasimində istifadə olunan ahı-nalələrdir. Bu qısa mövzunun nitq ifadəliliyi, onun intonasiya cəhətdən qıvraqlığı, metrik azadlığı – şivən-ahı kimi bir janrının bəstəkar tərəfindən məharətlə istifadəsini bizə açıq-aşkar göstərir. Lakin bu janra xas olan qabarıq şəkildə kədər hissinin nümayiş etdirilməsi bəstəkarın interpretasiyasında bir qədər yumşaldılmış, lirik və buna baxmayaraq çox gəmgin səsləndirilir. İkinci mahnı mövzusu xorda səsləndirilir, ona xüsusi bir plasti ka, nəfəs təbiiliyi xasdır. III hissə “Baharın səsi” adlanır. Burada bəstəkar ustalıqla, bir-neçə ştrixlə yuxudan oyanan təbiətin mənzərəsini sərgiləyir. Mövzunun əsasını əvvəl (12 xanə) sanki qısa halqalardan hörülmüş çox zərif, incə bir lay-lay, sonra isə valsvari kadensiya təşkil edir. Kantatanın finalı (IV hissə) “Odlar ölkəsinin səsi” – xalqın qüdrətli obrazını tərənnüm edir. Burada da iki mövzunun qovuşması baş verir. Birinci – alt və baslar “Mən cəsur oğulların torpağıyam” sərt melodiyanı səsləndirir, hər bir səs, hər bir heca xüsusi bir çəki ilə tələffüz olunur, hətta pauzaların belə dərin mənası var. İkinci mövzu isə lirik “Ay qız, kimin qızısan ?” xalq mahnısı üzərində qurulur, tədricən müxtəlif üç variantda səsləndirilərək xalqın mənəvi gücünü ümumiləşdirir və monumental bahadıranə xor kimi səslənir. Xorda orkestrin fonunda 16 xanə ərzində səslənən “Hey!” cangəvər harayı əsərin qəhrəmani-vətənpərvər ruhunun apofeoz tərənnümüdür. “Azərilər” kantatası ilk dəfə 1979-cu ildə Azərbaycan bəstəkarlarının V qurul- tayında səsləndirilmişdir. Özünün qeyri-adi yozumuyla böyük müvəffəqiyyət qazanmışdır. Epik löhvə kimi yazılan bu kantatanın əsasını təsvirçilik, saxta pafos deyil, fəlsəfi ümumiləşdirmələr təşkil edir. Burada Dəniz, Dağ, Bahar, Torpaq rəmzi surətlər dastançı rolunda çıxış edir və onların arxasınca isə xalqın qüdrətli obrazı canlanır. 120 A.ƏLİZADƏ “AZƏRİLƏR” kantatasi II hissə “DAĞIN SƏSİ” M ən dağ-la- ram, dün- ya gör-müş dağ- la- ram 121 Göz-l ə - rim - də il - dı – rım - lar sax - la – ram si - zi da- im yad ey - l ə - rəm i - gid - lər. Yüklə 24 Kb. Dostları ilə paylaş:
|