B tjmurzaqov, G. Abdurahmanova, S. Xolmuratov korxonada kadrlar
Korxonani boshqarish tizimidagi ma’muriy uslublar
Yüklə 144 Kb. Pdf görüntüsü
|
| 5.3. Korxonani boshqarish tizimidagi ma’muriy uslublar
126 korxonaga yetkazgan zararlarini qoplash majburiyatlarida namoyon bo‘ladi korxonaga keltirilgan zarar turlariga quyidagilar kiradi: mol-mulkni yo‘q qilish yoki shikastlash, bee’tiborlik bilan hujjatlami yo‘qotish, xodim aybi bilan ishning majburiy to‘xtab qolishi. Moddiy javobgarlik to ‘liq va cheklangan, individual va jamoaviy bo‘lishi mumkin. Yozma shartnoma tuzilib, moddiy boyliklar olinganda to‘liq javobgarlik yuzaga keladi. Ma’muriy javobgarlik va jarimalar ma’muriy huquqbu- zarliklar to‘g‘risidagi kodeks bilan tartibga solinuvchi ma’muriy huquqbuzarliklar sodir etilganda qo‘llaniladi. M a’muriy jarima- ning quyidagi turlari farqlanadi: ogohlantirish, jarima, m a’muriy qamoq, axloq tuzatish ishlari, ashyolarni musodara qilish. 0 ‘zbekiston Respublikasi Mehnat Kodeksi xodimlami ishga qabul qilish va ishdan bo‘shatish, mehnat va dam olish vaqti, xodimlar va ma’muriyatning asosiy majburiyatlari tartibini, Shuningdek rag‘batlantirish va jarimaga tortish choralarini tartibga soluvchi eng muhim hujjatlardan biri sanaladi. Namunaviy qoidalar quyidagi asosiy yo‘nalishlardan iborat: • umumiy qoidalar; • xodimlami ishga olish va bo‘shatish tartibi; • mehnat va dam olish vaqti; • xodimlaming asosiy majburiyatlari; • ma’muriyatning asosiy majburiyatlari; • rag'batlantirish va jarimaga tortish choralari. Qo‘shimcha ravishda qoidalarga quyidagi bo‘limlar kiritilishi mumkin: • Mehnat haqini to‘lash shartlari; • Ijtimoiy mukofot va kafolatlar; • Xizmat siri. “Reglamentatsiya” fransuz tilidan kelib chiqqan bo'lib, u davlat organi, korxona, muassasa, tashkilot faoliyati tartiboti, Shuningdek, mehnat jamoasida har xil yig‘inlar, majlis va konferensiyalar o‘tkazish tartibini belgilovchi qoidalar majmuidir. 127 Sohibqiron Amir Temur “Temur tuzuklari”da XIV asrning ikkinchi yarmida davlat va raiyatni ldora qilish tartiblari, soliq tizimi, keksa-qariyalarga, nogironlar va muhtoj oilalarga moddiy yordam berish tadbirlarini davlat miqyosiga ko‘tarib, ilk bor tadbirlar reglamentini belgilagan. Latviya tarixchiligidan ma’lum XVIII - asming birinchi choragida Rossiya imperatori Pyotr I tomonidan ilk bor reglament talablari Rossiya davlatining qonunchilik hujjati darajasiga ko‘tarilgandi. Ular markaziy davlat muassasalari shtati, tuzilmasi, funksiya va tartibini, flot va armiya tashkil etilishi, xizmat o‘tash tartibi va hatto jamiyatda kishi xatti-harakatlarmi belgilagandi. Respublikamiz mustaqillikka erishgandan so‘ng, reglament asosan yig‘ilish yoki majlislar o'tkazish tartibi belgilanayotganda, davlat qonunlarini tayyorlash va qabul qilish, xorijiy davlatlaming yuksak darajadagi rahbarlarining 0 ‘zbekistonga davlat tashrifi chog'ida, Hukumat, vazirlik va davlat idoralari rahbarlari lavozimga tayinlanganda va lavozimdan ozod qilinganida esga olinadi hamda atamaning tor ma’nosi qo'llaniladi. Boshqaruv tizimining izchilligi va uyg‘unligi reglamentlar yo‘q bo‘lsa xodimlar va korxona mijozlarining g‘ashiga teguvchi, samarasiz, anarxo-liberal qog‘ozbozlik tizimiga aylanadi. Korxona va mehnat jamoasi miqyosida ham mavjud reglamentlarni boshqaruv tizimi elementlariga qarab quyidagicha tasniflash mumkin: • korxona faoliyatini umumiy tarzda yagona yuridik shaxs sifatida tartibga soluvchi reglamentlar (ustav, ta’sischilar shartnomasi, ichki tartib-intizom qoidalari va b.); • o‘z navbatida, xodimlaming o‘zaro bog‘liq gumhlari majmui sifatida ko‘rilayotgan xodimlar ishini tartibga soluvchi reglamentlar (bo‘linmalar to‘g‘risida nizom, ish o ‘rinlari modellari, lavozim yo‘riqnomalari, shartnomalar va b ); • axborot ta’minoti b o ‘y i d i a reglamentlar (ish yuritish, hujjatlar, tasniflagichlar, namunali bank ma’lumotlari va b ); • texnik boshqaruvli ish tartibini muvofiqlashtiruvchi reglamentlar (joylashtirish, pasport, foydalanish yo‘riqnomasi va b ); 128 • boshqaruv jarayonida mehnat jarayonini me’yorlashtiruvchi reglamentlar (lavozim vazifalari, mehnat jarayoni grafigi, texnologik reglament talablari, majlis va kengashlar o‘tkazish reglamenti va b.). Shaxslarning o ‘zaro bog‘liq guruhlari sifatida boshqaruv xodimlari ishlarini tartibga soluvchi o‘zaro bog‘liq majmuasi quyidagi yo‘nalishlarda tarkib topadi: • ichki tartib qoidalar; • bo‘linmalar to ‘g ‘risidagi nizom; • • lavozim yo'riqnomalari; • xodimlar bilan shartnomalar. Korxonaga yangi xodimlami taklif qilish, ularni maxsus uslublar asosida saralash, tanlash va ishga rasmiylashtirish kadrlar siyosatining asosiy va muhim vazifalardan hisoblanadi. Bu murakkab vazifani professonal asosda amalga oshirishni nimadan boshlash zarur, degan savol tug‘ilishi tabiiy. 1. Korxona direktori buyrug‘i bilan korxonaning “Kadrlami saralash va tanlash komissiyasini tuzish” darkor. 2. Istiqbolda korxonada qancha yangi ish o‘rinlari mavjud bo‘lishi, ushbu ish o‘rinlariga qancha va qaysi kasb b o ‘y i c h a mutaxassislarga talabning shakllantirilishi baholanishi lozim. 3. Ommaviy axborot vositalarida tanlov haqida e ’lon berish. 4. Nomzodlar sog‘lig‘i va ishga layoqatliligini tibbiy ko‘rik orqali tekshirish. 5. Nomzodlarni reyting bo'yicha kompleks baholash va yakuniy ro'yxatini shakllantirish. 6. B o‘sh lavozimga nomzodlarni tanlash bo‘yicha kadrlar komissiyasi xulosasini tayyorlash. 7. Nomzodlarni malakaviy ko‘rsatkichlarga binoan taalluqli lavozimga tasdiqlash, shartnoma tuzish. 8. Nomzodning kadrlar hujjatlarini rasmiylashtirish va kadrlar bo‘limiga topshirish. Korxonaga ishga kirish va rasmiylashtirish uchun talab etiluvchi namunaviy hujjatlar ro‘yxatini e ’lon qilib, peshtaxtaga osib qo‘yish. Bular quyidagilar bo'lishi lozim: 1. Kadrlami hisobga olish varag‘im to'ldirish. 129 2. Nomzodning ishga qabul qilish haqidagi shaxsiy arizasini olish. 3. Mehnat daftarchasining asl nusxasi. 4. Xodim oldingi ishlagan joyidan tavsiyanoma. 5. Xodim pasportining asl nusxasi. 6. Xodimning m a’lumoti to‘g‘risidagi diplom (guvohnoma, sertifikat) asl nusxasi. 7. Xodim fotosurati. 8. Tanlangan lavozimda ishlash biznes-rejasi va taklif qilinayotgan istiqbol tadbirlari (rahbar uchun). Yuqorida keltirilgan hujjatlar to ‘ldirilib, korxonaga topshirilgach, nomzod salohiyat sifatlari kompleks baholanishini o ‘tkazish zarur. Baholashning hajmi va batafsilligi xodimning toifasiga va ish joyining muhimligiga bog‘liq. Yüklə 144 Kb. Dostları ilə paylaş:
|