“BANK AVRASİYA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ
MALİYYƏ HESABATLARI ÜZRƏ QEYDLƏR
31 DEKABR 2010-CU İL TARİXİNDƏ BAŞA ÇATMIŞ İL ÜZRƏ (Davamı)
(Azərbaycan Manatı ilə)
14
Satılabilən maliyyə aktivləri
Hər bir hesabat tarixində Bank satılabilən maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşməsi halının baş
verməsinin obyektiv sübutunun olub olmamasını dəyərləndirir.
Satılabilən investisiya qiymətli kağızları kimi təsnifləşdirilən kapital investisiyaları üçün obyektiv
sübut olaraq onun ədalətli dəyərinin əhəmiyyətli dərəcədə və ya uzun müddət ərzində qalıq
dəyərindən aşağı olması göstərilə bilər. Dəyərsizləşmə halı yarandıqda, ilkin satınalma dəyəri ilə cari
ədalətli dəyər arasındakı fərqdən daha əvvəl bu invesitisiya üzrə mənfəət və zərər hesabında tanınmış
dəyərsizləşmə zərərləri çıxıldıqdan sonra yaranan yekun zərər rəqəmi məcmu gəlir hesabından
mənfəət və zərər hesabına transfer edilir. Kapital invesitisiyaları üzrə dəyərsizləşmə zərərləri mənfəət
və zərər hesabı vasitəsilə geri qaytarılmır və dəyərsizləşmə tanındıqdan sonra onların ədalətli
dəyərində baş verən yüksəlmələr məcmu gəlir hesabında tanınır.
Satılabilən investisiya qiymətli kağızları kimi təsnifləşdirilən borc alətləri üzrə isə dəyərsizləşmə
kriteriyaları amortizasiya olunmuş maya dəyərində tanınan maliyyə aktivlərində olduğu kimidir.
Dəyərsizləşmənin məbləğini hesablamaq üçün gələcək faiz gəlirləri azaldılmış qalıq dəyərinə əsaslanır
və gələcək pul axınlarını diskont etmək üçün istifadə edilən faiz dərəcəsi ilə hesablanır. Faiz gəliri
mənfəət və zərər hesablarında tanınır. Əgər növbəti ildə borc alətinin ədalətli dəyəri yüksəlirsə və bu
yüksəlmənin dəyərsizləşmə zərərinin tanınmasından sonra baş verməsinə dair obyektiv sübut
mövcuddursa bu zaman əvvəlcədən tanınan dəyərsizləşmə zərəri mənfəət və zərər hesablarından geri
qaytarılır.
Kreditlərin restrukturizasiyası
Mümkün olduğu hallarda Bank girovu reallaşdırmadan öncə kreditin prolonqasiya edilməsinə səy
göstərir. Belə səylərə ödəmə şərtlərinin dəyişdirilməsi və ya yeni kredit sazişinin imzalanması daxildir.
Şərtlər yenidən razılaşdırıldıqdan sonra belə kreditlər artıq gecikmiş sayılmır. Rəhbərlik daimi olaraq,
prolonqasiya edilmiş kreditləri təhlil edərək onlar üzrə bütün şərtlərin yerinə yetirilməsini və gələcək
ödənişlərin icra olunmasının ehtimalını təhlil edir. Belə kreditlər, fərdi olaraq və ya kollektiv şəkildə
dəyərsizləşmə ehtimallarının mövcudluğunun yoxlanılması məqsədi ilə kreditin ilkin və ya cari effektiv
faiz dərəcəsindən istifadə edilərək təhlil edilirlər.
Verilmiş kreditlərin və avansların silinməsi
Verilmiş kreditlər və avanslar qaytarılması mümkün olmadıqda dəyərsizləşmə üzrə yaradılmış olan
ehtiyatların hesabına silinirlər. Verilmiş kreditlər və avanslar rəhbərliyin krediti qaytarmaq üçün bütün
cəhdlərindən və mövcud olan bütün girovların satılmasında sonra Banka olan borcun qaytarılması
mümkün olmadıqda silinir. Növbəti dövrlərdə əvvəlcədən silinmiş kreditlər üzrə əldə edilən vəsaitlər
həmin dövrlərdə maliyyə aktivləri üzrə ayrılan ehtiyatlarla əvəzləşdirilir və mənfəət və zərər
hesablarında tanınır.
Maliyyə aktivlərin uçotunun xitamı
Bank maliyyə aktivi müqaviləsi üzrə pul vəsaitlərinin alınması hüququnun başa çatması və ya maliyyə
aktivi, eləcə də sahiblik hüququ ilə bağlı bütün əhəmiyyətli risk və mükafatların digər tərəfə ötürülməsi
halında maliyyə aktivinin tanınmasına xitam verir. Bank sahiblik hüququ ilə bağlı bütün əhəmiyyətli
risk və mükafatların digər tərəfə ötürdükdə belə transfer edilmiş aktiv üzərində nəzarəti saxlayırsa, bu
zaman saxlanılmış maraqlar aktiv kimi tanınır və müvafiq şəraitdə Bankın ödənilməsi ehtimal edilən
məbləğlər də müvafiq olaraq öhdəlik kimi tanınır. Əgər Bank transfer edilən maliyyə aktivinin sahiblik
hüququ ilə bağlı bütün əhəmiyyətli risk və mükafatları özündə saxlayırsa, bu zaman aktivin tanınması
davam edir və əlavə olaraq girov qoyularaq götürülmüş vəsaitlər də borc məbləği kimi maliyyə
vəziyyəti hesabatında əks etdirilir.
“BANK AVRASİYA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ
MALİYYƏ HESABATLARI ÜZRƏ QEYDLƏR
31 DEKABR 2010-CU İL TARİXİNDƏ BAŞA ÇATMIŞ İL ÜZRƏ (Davamı)
(Azərbaycan Manatı ilə)
15
Maliyyə aktivi maliyyə vəziyyəti hesabından tam şəkildə çıxarıldıqda, aktivin qalıq dəyəri ilə onun
transferindən alınan və ya alınması nəzərdə tutulan məbləğlərin cəmi arasındakı fərq, məcmu gəlir
hesabında xitam anınadək tanınmış və kapital hesablarında uçotu aparılan mənfəət və zərər məbləğləri
dərhal mənfəət və zərər hesablarında tanınır.
Maliyyə aktivi maliyyə vəziyyəti hesabından qismən çıxarıldıqda (məsələn, Bankın transfer edilmiş
aktivin bir hissəsini geri almaq seçimi olduqda və ya bu aktiv üzrə sahiblik hüququ ilə bağlı bütün
əhəmiyyətli risk və mükafatların digər tərəfə ötürülərək yalnız cüzi bir hissənin saxlanılması və bunun
nəticəsində nəzarətin Bankda qalması halları), Bank aktivin qalıq dəyərini cari iştirak ilə bağlı
tanınması davam edən qism və transfer edilən hissələrin nisbi ədalətli dəyərinə görə təyin edilmiş və
maliyyə vəziyyəti hesabatında tanınmayan qismdən ibarət iki hissəyə ayırır. Aktivin tanınmasına xitam
verilmiş qisminə aid edilən qalıq dəyəri ilə onun transferindən alınan məbləğlərin cəmi arasındakı fərq,
məcmu gəlir hesabında xitam anınadək tanınmış mənfəət və zərər məbləğləri dərhal mənfəət və zərər
hesablarında tanınır. Məcmu gəlir hesabında tanınmış mənfəət və zərər məbləğlərini, aktivin
tanınmasına xitam verilən qismi ilə tanınması davam edən qismi arasında bölərkən bu qismlərin
ədalətli dəyərlərinin nisbətləri əsas götürülür.
Maliyyə öhdəlikləri və kapital alətləri
Borc və kapital alətləri müqavilə şərtlərindən, eləcə də təyinatından asılı olaraq maliyyə öhdəlikləri
və ya kapital kimi təsnifləşdirilirlər.
Kapital alətləri
Bütün öhdəliklər ödəndikdən sonra xalis aktivlərdə sahiblik hüququna dəlalət edən istənilən
müqavilə kapital aləti sayılır. Bank tərəfindən yerləşdirilən kapital alətləri, müvafiq yerləşdirmə
xərcləri çıxıldıqdan sonra müvafiq vəsaitlərin daxil olması zamanı maliyyə hesabatlarında tanınır.
Maliyyə öhdəlikləri
Maliyyə öhdəlikləri, “MZHƏD” maliyyə öhdəlikləri və “digər maliyyə öhdəlikləri” olmaqla iki
hissəyə ayrılır.
MZHƏD
Maliyyə öhdəlikləri ticarət məqsədləri ilə saxlanıldıqda və ya xüsusi olaraq MZHƏD şəklində
nəzərdə tutulduqda MZHƏD maliyyə öhdəlikləri kateqoriyasına aid edilirlər.
MZHƏD maliyyə öhdəlikləri ədalətli dəyərlə təqdim edilir və yenidən ölçülmə zamanı yaranan
mənfəət və zərər məbləğləri müvafiq olaraq mənfəət və zərər hesablarında tanınır. Mənfəət və zərər
hesabında tanınan xalis mənfəət və ya zərərə maliyyə öhdəliyi üzrə ödənilən bütün faizlər daxildir və
bu məbləğ məcmu gəlir hesabatında “digər gəlirlər/(xərclər)” bəndində öz əksini tapır.
Digər maliyyə öhdəlikləri
Digər maliyyə öhdəlikləri ilkin olaraq bütün əməliyyat xərcləri çıxıldıqdan sonra ədalətli dəyər ilə
ölçülür.
Digər maliyyə öhdəlikləri növbəti dövrlərdə effektiv faiz dərəcəsi metodundan istifadə olunmaqla
amortizasiya edilmiş maya dəyərində ölçülür və faiz xərcləri effektiv gəlir kriteriyasına əsaslanaraq
tanınır.