“BANK AVRASİYA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ
MALİYYƏ HESABATLARI ÜZRƏ QEYDLƏR
31 DEKABR 2010-CU İL TARİXİNDƏ BAŞA ÇATMIŞ İL ÜZRƏ (Davamı)
(Azərbaycan Manatı ilə)
22
Rəhbərlik kredit riski daşıyan aktivlər üzrə tarixi zərər təcrübəsinə və kreditlər qrupunda dəyərsizləşmə
üzrə eyni olan obyektiv sübutlara əsaslanan təxminlərdən istifadə edir. Tarixi məlumatda cari şərait əks
olunmadığından, yeni kreditlər qrupuna dair müşahidə olunan məlumata düzəlişlər etmək üçün Bank
rəhbərliyi mülahizələrdən istifadə edir.
Maliyyə hesabatlarında maliyyə aktivləri üzrə dəyərsizləşmə ehtiyatları, mövcud iqtisadi və siyasi şərtlər
əsasında təyin edilmişdir. Ölkədə baş verə biləcək hadisələri və bu şəraitin maliyyə aktivləri üzrə gələcək
dövrlərdə dəyərsizləşmə ehtiyatlarının uyğunluğuna edəcəyi təsirlə bağlı Bank qabaqcadan xəbər vermək
iqtidarında deyil.
31 dekabr 2010 və 2009-cu illər tarixlərinə müştərilərə verilmiş kreditlər üzrə yaradılan dəyərsizləşmə
ehtiyyatının qalıq dəyəri müvafiq olaraq 2,169,763 AZN və 2,122,528 AZN təşkil etmişdir.
Maliyyə alətlərinin qiymətləndirilməsi
Mənfəət və zərər vasitəsi ilə ədalətli dəyərində tanınan maliyyə alətləri və bütün derivativlər ədalətli
dəyərdə əks etdirilir. Belə maliyyə alətlərinin ədalətli dəyəri, məcburi və ya likvidasiya satış dəyərindən
fərqli olan, bu alətin könüllü tərəflər arasında cari əməliyyatda dəyişdirilməsi təxmin edilən məbləğdir.
Əgər belə alət üzrə bazar dəyəri mövcuddursa, ədalətli dəyər bu bazar dəyərinə əsaslanaraq hesablanır.
Bazarda müşahidə olunan qiymətləndirmə parametrləri mövcud olmayanda və ya müşahidə olunan bazar
qiymətlərindən çıxarılması mümkün olmadıqda, ədalətli dəyər qəbul edilmiş maliyyə nəzəriyyələrinə
əsaslanan riyazi üsullardan istifadə edərək hər bir alət və qiymət modeli üçün müvafiq müşahidə olunan
bazar məlumatının təhlilindən çıxarılır. Qiymət modelləri qiymətli kağızların müqavilə şərtlərini eləcə də
faiz dərəcələri, daimilik, valyuta dəyişmə məzənnələri və qarşı tərəfin kredit dərəcələri kimi bazar əsaslı
qiymətləndirmə parametrlərini nəzərə alır.
Bazar dəyərinə əsaslanan qiymətləndirmə parametrlərinin birbaşa müşahidə oluna bilmədiyi hallarda,
bazarın bu aləti necə qiymətləndirilməsinə dair məntiqli təsirini təyin etmək məqsədilə rəhbərlik
onun ən dəqiq təxminlərinə dair mülahizələr verilir. Bu mülahizələrin formalaşmasında, etibarlı
müşahidə olunan məlumat, tarixi məlumat və ekstrapolasiya metodu kimi müxtəlif üsullar istifadə
olunur. Müqayisəli bazarlardan alınan məlumatların mövcud olmadığı hallarda ədalətli dəyərin ən
bariz göstəricisi müvafiq maliyyə alətinin satınalma qiymətidir. Əməliyyat qiyməti və
qiymətləndirmə texnikasına əsaslanan dəyər arasındakı fərq ilkin tanınmada məcmu gəlir
hesabatında əks etdirilmir. Sonrakı gəlir və zərərlər, ancaq bazar iştirakçıları tərəfindən qiymət təyin
etmək məqsədilə istifadə edilən amillər nəticəsində baş verən dəyişikliklərdən yaranırsa, tanınır.
Bank hesab edir ki, bəyan edilmiş bazar dəyəri mövcud olmadıqda, maliyyə alətlərinin
qiymətləndirilməsinə dair istifadə edilən təxminlər əsas qeyri-müəyyənlik mənbəyidir, ona görə ki:
(i) bu təxminlər müxtəlif dövrlərdə dəyişikliklərə məruz qala bilər, eləcə də bu təxminlərin
formalaşdırılmasında rəhbərlik faiz dərəcələri, qiymət amplitudaları, valyuta məzənnələrində
dəyişmələr, qarşı tərəfin kredit reytinqləri, qiymətləndirmə düzəlişləri və əməliyyatlar üzrə xüsusi
təxminlərdən istifadə edir və (ii) qiymətləndirmədə edilən dəyişiklərin maliyyə vəziyyəti hesabatında
əks etdirilən aktivlərə eləcə də Bankın mənfəətinə təsiri maddi ola bilər.
Bəyan edilmiş bazar qiymətləri mövcud olmadıqda rəhbərlik faiz dərəcələrini, qiymət
amplidudalarını, valyuta məzənnələrində dəyişmələri, qarşı tərəfin kredit reytinqini və
qiymətləndirmə düzəlişlərini, maliyyə alətlərinin qiymətləndirilməsində əhəmiyyətli və ya
əhəmiyyətsiz dəyişiklikləri fərqli ehtimallardan istifadə edərək hesablamalar apardığı hallarda, bu
ehtimallar Bankın təqdim edilmiş xalis mənfəətinə maddi təsir göstərə bilər.
“BANK AVRASİYA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ
MALİYYƏ HESABATLARI ÜZRƏ QEYDLƏR
31 DEKABR 2010-CU İL TARİXİNDƏ BAŞA ÇATMIŞ İL ÜZRƏ (Davamı)
(Azərbaycan Manatı ilə)
23
31 dekabr 2010-cu və 2009-cu il tarixlərinə ədalətli dəyərlə ölçülən maliyyə alətlərinin qalıq dəyəri
aşağıda göstərilən kimi olmuşdur:
31 dekabr 2010-cu il
31 dekabr 2009-cu il
Satılabilən investisiya qiymətli kağızları
2,930,347
-
3.
YENİ VƏ YENİDƏN İŞLƏNİLMİŞ STANDARTLARIN QƏBUL EDİLMƏSİ
Cari ildə Bank Beynəlxalq Mühasibat Uçotu Standartları Şurası (BMUSŞ) və BMUSŞ-un
Beynəlxalq Maliyyə Hesabatlarının Şərhləri Komitəsi (BMHŞK) tərəfindən qəbul edilmiş, Bankın
fəaliyyəti üçün münasib olan və 31 dekabr 2010-cu il tarixində başa çatmış hesabat dövrlərinə şamil
olunan bütün yeni və yenidən işlənilmiş standartları və onlara dair şərhləri qəbul etmişdir. Bu yeni
standart və şərhlərin qəbul edilməsi Bankın mühasibat uçotu siyasətinə, yəni cari və ya əvvəlki illər
üzrə hesabat verilən məbləğlərə, əhəmiyyətli təsirlər göstərməmişdir.
BMHS 3 “Müəssisələrin Birləşməsi” (2008-ci il ilin yanvar ayında yenidən işlənilmişdir;
satınalma tarixi 1 iyul 2009-cu il və ya bu tarixdən sonra başlayan birinci illik hesabat dövrünə
təsadüf edən müəssisələrin birləşməsi üçün qüvvəyə minir)
-
Yenidən işlənilmiş BMHS 3,
müəssisələrə nəzarət olunmayan iştirak paylarının qiymətləndirilməsini, mövcud BMHS 3 üsulu ilə
(alıcının əldə edilmiş müəssisənin identifikasiya edilə bilən xalis aktivlərində proporsional payı) və
ya ədalətli dəyərlə həyata keçirməyə imkan verir. Yenidən işlənilmiş BMHS 3 müəssisələrin
birləşməsi zamanı satınalma metodunun tətbiqinə dair daha ətraflı məlumat verir. “Qudvil”-ə aid
olan hissənin hesablanması məqsədilə, mərhələli satınalma prosesində bütün aktiv və öhdəliklərin
hər bir mərhələdə ədalətli dəyərlə qiymətləndirilməsi tələbi hesabatdan çıxarılmışdır. Bundan sonra
qudvil, satınalma tarixində şirkətə qoyulmuş əvvəlki investisiyanın ədalətli dəyəri, ödənilmiş məbləğ
və əldə edilmiş xalis aktivlər arasında fərq kimi uçota alınacaqdır. Satınalma prosesi ilə bağlı xərclər
müəssisələrin birləşməsi əməliyyatından ayrıca tanınacaq və qudvil kimi yox, xərc kimi uçota
alınacaqdır. Alıcı şirkət, satınalma tarixində, satınalma prosesi ilə bağlı yarana biləcək şərti
öhdəlikləri maliyyə vəziyyəti hesabatında öhdəlik kimi uçota almalıdır. Satınalma tarixindən sonra
bu öhdəliyin dəyərindəki dəyişikliklər qudvilin təshih edilməsi yolu ilə deyil, tətbiq edilən digər
BMHS-na uyğun olaraq uçota alınacaqdır. Yenidən işlənilmiş BMHS 3, yalnız bir neçə müəssisənin
iştirakı ilə müəssisələrin birləşməsini və yalnız müqavilə əsasında həyata keçirilmiş müəssisələrin
birləşməsini əhatə edir. Hazırda Bank yenidən işlənilmiş standartın onun maliyyə hesabatlarına
təsirini qiymətləndirir.
BMUS 27 “Konsolidasiya Edilmiş və Konsolidasiya Edilməmiş Hesabatlar” (yanvar, 2008-ci
ildə yenidən işlənilmişdir; 1 iyul 2009-cu il və ya bu tarixdən sonra başlayan illik dövrlər üçün
qüvvəyə minir)
- Yenidən işlənilmiş BMUS 27 şirkətdən ümumi gəlirlərin baş müəssisənin
sahiblərinə və nəzarət olunmayan pay sahiblərinə (bundan əvvəl “azlığın payı”) aid edilməsini tələb
edir (hətta nəzarət olunmayan pay üzrə nəticələrin mənfi olduğu hallarda). Qüvvədə olan standart
əksər hallarda artıq zərərlərin baş müəssisənin sahiblərinə aid edilməsini tələb edir. Bundan əlavə,
yenidən işlənilmiş standartda göstərilir ki, baş müəssisənin törəmə müəssisədəki iştirak payında
nəzarətin itirilməsi ilə nəticələnməyəcək dəyişikliklər səhm alətləri üzrə əməliyyatlar kimi uçota
alınsın. Standart həmçinin törəmə müəssisə üzrə nəzarətin itirilməsi nəticəsində yaranan hər hansı
mənfəət və zərərin müəssisə tərəfindən qiymətləndirilməsini müəyyənləşdirir. Nəzarətin itirildiyi
tarixdə keçmiş törəmə müəssisədə saxlanılmış investisiyalar ədalətli dəyərlə ölçülməlidir. Hazırda
Bank yenidən işlənilmiş standartın onun maliyyə hesabatlarına təsirini qiymətləndirir.
BMUS 1 “Maliyyə hesabatlarının təqdimatı” standartına düzəlişlər (2009-cu ildə BMHS-da
təkmilləşdirilmələr layhəsi çərçivəsində) - BMUS 1 standartında olan düzəlişlər öhdəliklərin
ödənilməsi məqsədi ilə yerləşdirilmiş kapital instrumentlərinin onların cari və ya uzun müddətli
kateqoriyaları arasında bölünməsinə təsir göstərməməsinə dair aydınlıq gətirir.