Baxşiyeva nəRMİN ƏNVƏr qizi hüquq üzrə fəlsəfə doktoru İNZİbati HÜquqi MÜbahiSƏLƏR
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
316 qiymətləndirə bilməz. Bu qaydadan istisnanı yalnız, diskresion səlahiyyətlərin məqsədəuyğun həyata keçirilməsi baxımından qanunsuz olub-olmadığının yoxlanması təşkil edir. Belə ki, inzibati prosessual qanunvericilik diskresion səlahiyyətlər əsasında qəbul edilmiş inzibati aktların yoxlanılmasını və ya həmin aktlar üzərində məhkəmə nəzarətinin mümkünlüyünü də nəzərdə tutur. İnzibati orqanın diskresiyon səlahiyyətlər əsa- sında hərəkət etdiyi hallarda məhkəmə inzibati aktın və ya inzibati aktın qəbul edilməsindən imtinanın, yaxud inzibati orqanın hərəkətsizliyi səbəbindən inzibati aktın qəbul edil- məməsinin diskresion səlahiyyətlərin qanunla müəyyən olun- muş hədlərinə əməl olunmaması və ya diskresion hüququn həmin səlahiyyətlərin məqsədinə uyğun şəkildə həyata keçiril- məməsi baxımından qanunsuz olub-olmadığını da yoxlayır 536 . Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, heç də bütün dünya ölkə- lərində hakimiyyətin digər qolları ilə inzibati məhkəmə icra- atının arasındakı münasibətlər eyni qaydada tənzimlənmir. Məsələn, İtaliyada Dövlət Şurasına məhkəmənin qərarının icra edilmədiyinə dair şikayət daxil olduqda xüsusi komissiya yaradılır. Komissiya qərarı icra etməyən inzibati orqana gedərək icranın gecikmə səbəblərini aydınlaşdırır. Əgər icranın gecik- məsi inzibati orqanın məlumatsızlığı və ya müəyyən texniki səbəblərlə əlaqədar olarsa komissiya müvafiq tövsiyyələrini verir və icra üçün ağlabatan müddət müəyyən edir. Müddətin sonunda komissiya yenidən həmin inzibati orqana gedərək qərarın icra vəziyyətini yoxlayır. Qərar icra olunmadığı təqdirdə 536 Azərbaycan Respublikasının İnzibati Prosessual Məcəlləsi.Bakı: Qanun, 2013,c.56 317 isə komissiya özü həmin qərarın icrasını inzibati orqanın əvəzinə həyata keçirir. 537 Əsas Qanunun “Məhkəmə hakimiyyəti” adlı VII fəslində Azərbaycan Respublikasının məhkəmə hakimiyyətinin həyata keçirilməsi qaydası, əsas prinsipləri və şərtləri, məhkəmə sis- temi, həmçinin, məhkəmə qərarları və onların icrası qaydaları müəyyənləşdirilir. Konstitusiyada məhkəmə hakimiyyətinin Konstitusiya, mülki və cinayət məhkəmə icraatı vasitəsi ilə və qanunla nəzərdə tutulmuş digər vasitələrlə həyata keçirildiyi öz əksini tapmışdır. Qeyd edək ki, bu vasitələrin sırasında inzibati məhkəmə icraatı nəzərdə tutulmasa da, “qanunla nəzərdə tutul- muş digər vasitələr” anlayışı vasitəsilə qanunverici yeni vasi- tələr üçün hüquqi imkan nəzərdə tutmuşdur. Bununla yanaşı, hesab edirik ki, bu problemin aradan qaldırılması üçün Konsti- tusiyanın məhkəmə hakimiyyətinin həyata keçirilməsini nəzərdə tutan 125-ci maddəsinin 3-cü hissəsinə “inzibati məhkəmə icraatı” da əlavə edilməlidir. Beləliklə, Əsas Qanun dövlət orqanlarının öz fəaliyyət- lərində və vətəndaşlarla olan münasibətlərində demokratik və hüquqi dövlətin mahiyyətinə uyğun fəaliyyət göstərməsini təsbit etmişdir. Geniş mənada yanaşdıqda, konstitusiyanın hər bir müddəası və ya onun təsbit etdiyi hər bir demokratik institut bir- başa olmasa da, dolayısı olaraq hüquq və azadlıqların təmi- natçısı kimi çıxış edir. Dövlət orqanlarının və onların vəzifəli şəxslərinin qərar və hərəkətlərindən fərdlərin hüquq və azadlıq- larının, qanuni maraqlarının qorunması üçün məsuliyyət mexa- nizminin mənbəyi konstitusiyadan irəli gəlir. Bu baxımdan 537 İdari yargı kararlarının hukuk düzenindeki etkileri ve uyqulamadakı sorunlar Sempozyumu (19 mart 2012). Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı, 2012, s. 60 318 Konstitusiyanı inzibati məhkəmə icraatının formalaşdırılma- sının ilkin zəmini, onun normativ hüquqi bazasının fundamenti kimi də qiymətləndirmək olar. Üçdə bir hissəsi insan və vətəndaş hüquqlarının və azad- lıqlarının təsbitinə həsr olunan Konstitusiyada İnsan hüquqları haqqında ümumi Bəyannamədə, “İqtisadi, sosial və mədəni hü- quqlar haqqında” Beynəlxalq Paktda, “Mülki və siyasi hüquqlar haqqında” Beynəlxalq Paktda, “İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqlarının müdafiəsi haqqında” Konvensiyada və digər insan hüquqlarına dair beynəlxalq müqavilələrdə nəzərdə tutulmuş insan hüquq və azadlıqları tam və əhatəli şəkildə təsbit olun- muşdur.Hüquqi dövlətin mahiyyəti ilə əlaqədar olaraq Əsas Qanunda hüquqların və azadlıqların həyata keçirilməsinin məh- dudlaşdırılmasının, Konstitusiyanın heç bir müddəasının insan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının ləğvinə yönəldilmiş müddəa kimi təfsirinin yol verilməzliyi müəyyənləşdirilmişdir. Hər kəsin hüquq və azadlıqlarının məhkəmədə müdafiəsinə tə- minat verilmişdir (Konstitusiyanın 60-cı maddəsi). Məhkəmə təminatı bir tərəfdən hər kəsin pozulmuş hüquqlarının və azad- lıqlarının bərpası məqsədilə məhkəməyə müraciət etmək hüqu- qunu, digər bir tərəfdən isə məhkəmələrin həmin müraciətlərə baxmaq və onlara dair ədalətli qərar qəbul etmək vəzifəsini müəyyən edir. 538 Konstitusiyanın “Əsas insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqları” adlı III fəslində insan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının müdafiəsi hüququ nəzərdə tutulmuşdur. Hər kəsin qanunla qadağan olunmayan üsul və vasitələrlə öz hüquqlarını və azadlıqlarını müdafiə etmək hüququ vardır. Bu müdafiə 538 Cəfərov İ.M. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının şərhi. Bakı: Hüquq ədəbiyyatı, 2003, s. 180 Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|